Bài 7. Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm

LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ SỰ
KẾT HỢP VỚI MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM
TỪ SỰ VIỆC VÀ NHÂN VẬT ĐẾN ĐOẠN VĂN TỰ SỰ CÓ YẾU TỐ MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM:
Cho các sự việc và nhân vật sau:
- Chẳng may em đánh vỡ một lọ hoa đẹp.
- Em giúp một bà cụ qua đường vào lúc đông người và nhiều xe cộ qua lại.
Em nhận được một món quà bất ngờ nhân ngày sinh nhật hay ngày lễ, tết.
1. Những yếu tố cần thiết để xây dựng đoạn văn tự sự:
Sự việc: Gồm một hay nhiều hành vi, hành động đã xảy ra cần được kể lại một cách rõ ràng mạch lạc để những người khác cùng được biết.
b. Nhân vật chính: là chủ thể của hành động hoặc là một trong những người đã chứng kiến sự việc đã xảy ra.
2. Vai trò của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự sự:
Các yếu tố miêu tả, biểu cảm có vai trò làm cho sự việc trở nên dễ hiểu, hấp dẫn và nhân vật chính trở nên gần gũi, sinh động.
- Các yếu tố miêu tả, biểu cảm có thể nhiều hay ít, đậm hay nhạt, nhưng nó chỉ có vai trò bổ trợ cho sự việc và nhân vật chính.
3. Qui trình xây dựng đoạn văn tự sư + MT + BC:
- B1.Lựa chọn sự việc chính.
- B2.Lựa chọn ngôi kể.
- B3. Xác định thứ tự kể.
- B4. Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn tự sự sẽ viết.
- B5. Viết thành đoạn văn tự sự kết hợp các yếu tố miêu tả, biểu cảm sao cho hợp lí.

4. Thực hành:
Dựa vào các bước trên, hãy thực hành viết đoạn van( 12- 15 câu) kể về việc em đánh vỡ một lọ hoa đẹp có kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm?
Lựa chọn sự viêc:
Chẳng may em đánh vỡ một lọ hoa đẹp.
2.Ngôi kể: Ngôi thứ nhất số ít (em, tôi).
3.Xác định thứ tự kể:
Khởi đầu: Lời mở đầu có thể là giới thiệu hoặc cảm tưởng, nhận xét, hành động. Ví dụ:
+ Nhà em có một lọ hoa rất đẹp.
+ Em ngồi thẫn thờ trước một lọ hoa đẹp đã vỡ tan..chỉ vì một chút vội vàng mà em phải trả giá…
+ Thế là cái lọ hoa bố em thích nhất đã bị vỡ…
- Diễn biến: Kể lại sự việc một cách chi tiết.
VD: + Lọ hoa vỡ thành từng mãnh lớn có thể gắn lại bằng keo hoặc bị vỡ vụn…
+ Em ngồi ngắm nghía, mân mê…
+ Thu dọn các mãnh vỡ…
+ Bố mẹ, anh, chị, em về chứng kiến.
Kết thúc: Suy nghĩ cảm xúc bản thân, tình cảm người thân. Bài học kinh nghiệm về tính cẩn thận.
4. Xác định liều lượng các yếu tố miêu tả, biểu cảm sẽ dùng trong khi viết đoạn văn:
VD: - Miêu tả hình dáng, màu sắc, chất liệu... vẻ đẹp của lọ hoa.
- Biểu cảm: Suy nghĩ, tình cảm, sự trân trọng, sự nuối tiếc, ân hận.
5.Viết thành đoạn văn:
Xác định cấu trúc đoạn (diễn dịch, quy nạp, tổng- phân- hợp…)
Viết câu mở đoạn và các câu khai triển theo cấu trúc đã chọn.
Kiểm tra tính liên kết, mạch lạc của các câu, các đoạn đã viết .
Nhà tôi có một lọ hoa rất đẹp. Lọ hoa ấy là do dỡ tôi tặng mẹ tôi nhân dịp 8/3. Hôm đó, tôi ở nhà một mỡnh, buồn quá tôi liền đem nó ra xem và định bụng sẽ ngắt hoa trong vườn để cắm vào đó. Phải công nhận là lọ hoa đẹp thật! Nó được làm bằng sứ màu cẩm thạch. Trên thân lọ có nh?ng hoa van được in nổi. Loay hoay thế nào, tôi trượt tay đánh rơi xuống nền nhà . Choang! Một tiếng động lớn. Thế là lọ hoa tan tành. Tôi luống cuống không biết phải làm gỡ bây giờ. Giá mà tôi cẩn thận hơn thỡ đâu xảy ra cơ sự này. Tôi cảm thấy lo sợ, không hiểu tôi sẽ giải thích nhuư thế nào với mẹ đây? Và liệu mẹ có thông cảm cho tôi không nhỉ?
II. Luyện tập:
Bài 1: Đóng vai ông giáo kể lại giây phút lão Hạc sang báo tin bán con chó:
- B1: Sù viÖc chÝnh: Sau khi b¸n chã, l·o H¹c sang b¸o tin ®Ó «ng gi¸o biÕt.
- B2: Ng«i kÓ: ng«i thø nhÊt x­ưng t«i ( ®ãng vai «ng gi¸o )
- B3: Thø tù kÓ: theo thø tù thêi gian: l·o H¹c kÓ viÖc b¸n chã ntn? Sù ®au khæ cña l·o, lêi an ñi ®éng viªn cña «ng gi¸o.
- B4: X¸c ®Þnh yÕu tè m/t vµ b/c sö dông trong ®/v:
+ Miªu t¶: nÐt mÆt cña l·o H¹c ( ®au khæ, hÐo h¾t, giµ nua...)
+ BiÓu c¶m: lêi kÓ cña l·o H¹c, hµnh ®éng cö chØ cña l·o. Lêi an ñi, ®éng viªn vµ c¶ những cö chØ ©n cÇn cña «ng gi¸o ®/v l·o H¹c
- B5: ViÕt thµnh ®o¹n văn TS kÕt hîp y/t miªu t¶ vµ biÓu c¶m.
Lão Hạc chạy sang nhà tôi báo tin là lão vừa bán con chó. Dù lão cố làm ra vui vẻ nhưng tôi thấy lão cười như mếu và nhất là đôi mắt già nua, bạc phếch của lão đầy nước mắt. Thấy lão đau khổ quá, tôi rất ái ngại và muốn ôm chầm lấy lão để an ủi. Khi tôi hỏi lão “Thế nó cũng cho người ta bắt à” thì mặt lão đột nhiên co rúm lại, cái miệng nhăn nheo và móm mém vì rụng hết răng của lão mếu máo, mắt lão giàn giụa nước. Lão khóc hu hu và nói với tôi trong nước mắt lão là kẻ tồi tệ, đã lừa dối cả con chó. Tôi không biết nói gì, chỉ nhẹ nhàng an ủi lão rằng lão không có tội, lão đã làm một việc đúng là hóa kiếp cho con chó. Lão có đỡ khóc hơn nhưng hình như lão đang cô nén nỗi buồn lại trong lòng. Lão cười gượng gạo, hai bờ vai gầy rung rung theo tiếng cười. Tôi thương lão quá. Thật là tội nghiệp cho lão. Phải giết con Vàng, người bạn duy nhất của mình chắc lão đau lòng lắm.
Bài 2: Đoạn văn của Nam Cao đã kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm:
Yếu tố miêu tả:
Trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng nước. Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngọeo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc…
- Yếu tố biểu cảm:
Tôi muốn ôm choàng lấy lão mà oà lên khóc, bây giờ thì tôi không xót xa năm quyển sách của tôi quá như trước nữa. Tôi chỉ ái ngại cho lão Hạc, tôi hỏi cho có chuyện.
 Khắc sâu vào lòng bạn đọc một Lão Hạc khốn khổ về hình dáng bên ngoài. Đặc biệt là thể hiện sinh động sự đau đớn quằn quại về tinh thần của một người trong phút giây ân hận xót xa vì “ nỡ lừa một con chó”. Đồng thời thể hiện sự cảm thông chia sẻ sâu sắc của ông giáo đối với Lão Hạc.