Bài 7. Kiều ở lầu Ngưng Bích

Môn: Ngữ văn 9
Tiết 36
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều” - Nguyễn Du)

Người thực hiện:Nguyễn Thị Thu Hiền
Đơn vị: Trường THCS TÂN HÀ
Câu 1: Đọc thuộc lòng đoạn trích Cảnh ngày xuân Trích “Truyện Kiều” - Nguyễn Du.( 5 Đ )
KTM
Câu 2: Nêu nội dung và nghệ thuật đoạn trích Cảnh ngày xuân trích Truyện Kiều của Nguyễn Du? ( 3 Đ )
Cảnh ngày xuân
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.

Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước, áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc, tro tiền giấy bay.



,
Đáp án câu 1:
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang
Đáp án câu 2:
1.Nội dung: 
Đoạn thơ là bức tranh thiên nhiên lễ hội, mùa xuân tươi đẹp trong sáng, là một trong những bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nhất trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du. 
2.Nghệ thuật: 
Bố cục cân đối, hợp lí.
Cách sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt, Hán việt, từ ghép, từ láy, giàu chất tạo hình.
Kết hợp hài hòa giữa bút pháp tả và gợi tả có tính chất điểm xuyến, chấm phá.
Sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ.
Tiết 36
Kiều ở lầu ngưng bích
I. Đọc – hiểu văn bản
1.Vị trí đoạn trích



- Đoạn trích gồm 22 câu. Từ câu 1033 – 1054, nằm ở phần thứ hai (Gia biến và lưu lạc).
Em hãy cho biết số câu, vị trí đoạn trích?
* Khái niệm “ngôn ngữ độc thoại” và “tả cảnh ngụ tình”
- Ngôn ngữ độc thoại thường là lời nói thầm bên trong, nhân vật tự nói với chính mình.
- Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình là mượn cảnh vật để gửi gắm tâm trạng. Cảnh không đơn thuần là bức tranh thiên nhiên mà còn là bức tranh tâm trạng.
2. Đọc .
Đọc: giọng chậm, buồn, chú ý nhấn mạnh các từ bẽ bàng, buồn trông.
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mạt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
3. Giải thích từ khó:
Khóa xuân: Khóa kín tuổi xuân, ý nói cấm cung; ở đây chỉ việc Kiều bị giam lỏng.
(4) Bẽ bàng: Xấu hổ, tủi thẹn.
(5) Chén đồng: Chén rượu thề nguyền, cùng lòng, cùng dạ với nhau.
(7) Tấm son: Tấm lòng son, chỉ tấm lòng chung thủy gắn bó.
(8) Tựa cửa: ý nói người mẹ tựa cửa trông chờ con.
(9) Quạt nồng ấp lạnh: Mùa hè, trời nóng lực thì quạt cho cha mẹ ngủ; mùa đông trời lạnh giá thì vào nằm trước để khi cha mẹ ngủ chỗ nằm đã ấm sẵn. Ý cả câu nói về sự lo lắng không biết ai sẽ phụng dưỡng, chăm sóc cha mẹ.

(10) Sân Lai: sân nhà lão lai tử, đây chỉ sân nhà cha mẹ Thúy Kiều. Theo Hiếu tử truyện: Lão Lai Tử người nước Sở thời Xuân Thu rất có hiếu, tuy đã già mà còn nhảy múa ngoài sân cho cha mẹ xem để mua vui cho cha mẹ.

(10) Gốc tử: gốc cây tử (cây thị), chỉ cha mẹ. Cả câu ý nói cha mẹ đã già rồi (theo điển cũ nói cây dâu và cây tử là những cây do cha mẹ trồng ở quanh nhà).
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mạt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
BỐ CỤC 3 PHẦN
Đoạn 1
(6 câu đầu)
Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều
Đoạn 2
(8 câu tiếp)
Nỗi nhớ người thân
Đoạn 3
(8 câu cuối)

Tâm trạng buồn lo của Kiều

4. Bố cục
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu văn bản:
I/ Đọc- hiểu văn bản
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu văn bản:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân,
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông,
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.

Khung cảnh thiên nhiên trước lầu Ngưng Bích được miêu tả qua những chi tiết nào?
=> Đẹp, mênh mông thoáng đãng nên thơ nhưng vắng lặng, heo hút.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu văn bản:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Tâm trạng của Thúy Kiều bộc lộ qua những chi tiết nào?
=> Chán nản, buồn tủi, cô đơn.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
I/ Giới thiệu đoạn trích
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.

Phân tích dụng ý nghệ thuật đối lập giữa cảnh và người của Nguyễn Du
- Cảnh: rộng lớn mênh mông
- Người: nhỏ bé, cô đơn.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
I/ Giới thiệu đoạn trích
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Nhận xét về nghệ thuật tả cảnh và người của Nguyễn Du ? Tác dụng?
=> Chán nản, buồn tủi, cô đơn.
=>Tả cảnh ngụ tình, đối lập cảnh mênh mông, bát ngát nhưng vắng vẻ, đồng điệu với tâm trạng buồn tủi cô đơn bẽ bàng của Kiều
,
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
Trong cảnh ngộ của mình Kiều đã nhớ tới những ai?
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
a/ Nhớ Kim Trọng:
Khi nhớ về Kim Trọng, Kiều liên tưởng đến điều gì? Tâm trạng của Kiều như thế nào?
2/Nỗi nhớ người thân:
Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
=>-Đớn đau, day dứt, ân hận nhớ nhung da diết mối tình đầu
Một người tình chung thuỷ.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
b/ Nhớ cha mẹ:
Khi nhớ về cha mẹ, Kiều liên tưởng đến điều gì? Tâm trạng của Kiều như thế nào?
2/Nỗi nhớ người thân:
Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm.
=> Xót xa cho cha mẹ đã già mà ngày đêm còn trông chờ tin Kiều , lo lắng vì không chăm sóc được cho cha mẹ.
=> Một người con hiếu thảo.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
a/ Nhớ Kim Trọng:
Trong đoạn trích, Nguyễn Du cho thấy Kiều nhớ Kim Trọng trước khi nhớ cha mẹ có hợp lí không? Vì sao?
2/Nỗi nhớ người thân:
b/ Nhớ cha mẹ:
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu văn bản:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
Có mấy cảnh được gợi tả ở 8 câu thơ cuối? Nêu cụ thể?
3/Tâm trạng của Kiều:
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu văn bản:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
Tâm trạng của Kiều qua cảnh thứ nhất như thế nào?
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa ?
=>Nhớ về quê hương và gia đình.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
Tâm trạng của Kiều qua cảnh thứ hai như thế nào?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
=>Nỗi buồn về số kiếp, cuộc đời, thân phận trôi nổi.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
Tâm trạng của Kiều qua cảnh thứ ba như thế nào?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
=> Buồn cho cuộc sống tẻ nhạt, vô vị.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
Tâm trạng của Kiều qua cảnh thứ tư như thế nào?
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
=> Buồn cho cuộc đời sóng gió, lo sợ, hãi hùng
3/Tâm trạng của Kiều:
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa ?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Biện pháp nghệ thuật đặc sắc trong 8 câu cuối, ý nghĩa của biện pháp nghệ thuật đó ?
3/Tâm trạng của Kiều:
Buồn trông cửa bể chiều hôm,
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa ?
Buồn trông ngọn nước mới sa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu ?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Điệp ngữ, từ láy. Độc thoại nội tâm, tả cảnh ngụ tình
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Buồn trông
thấp thoáng
xa xa
man mác
Buồn trông
Buồn trông
Buồn trông
rầu rầu
xanh xanh
Ầm ầm
Nỗi buồn chất chứa, tầng tầng lớp lớp đang dâng ngập lòng Kiều
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
- Điệp ngữ, từ láy, độc thoại nội tâm, tả cảnh ngụ tình
- Nỗi buồn chất chứa, tầng tầng lớp lớp đang dâng ngập lòng Kiều
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích “Truyện Kiều”-Nguyễn Du)
II. Tìm hiểu đoạn trích:
1.Khung cảnh lầu Ngưng Bích và tâm trạng của Kiều.
2/Nỗi nhớ người thân:
3/Tâm trạng buồn lo của Kiều:
I. Tìm hiểu chung:
III. Tổng kết:
Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích
1/ Nội dung:
2/ Nghệ thuật
Ghi nhớ/ SGK
Cô đơn buồn tủi
Diễn biến tâm trạng của Kiều
Nhớ Kim Trọng
Xót thương cho cha mẹ
Buồn lo cho thân phận và số kiếp
Nhận định nào nói đúng nhất nội dung đoạn trích ?
Nói lên nỗi nhớ người yêu và cha mẹ của Kiều
D
Nói lên tâm trạng buồn bã, lo âu của Kiều
B
C
A
Thể hiện tâm trạng cô đơn, tội nghiệp của Kiều
Cả 3 đáp án trên
Nhận định nào nói đầy đủ nhất những thủ pháp nghệ thuật trong tám câu thơ cuối
Lặp cấu trúc.
D
Sử dụng ngôn ngữ độc thoại.
B
C
A
Tả cảnh ngụ tình.
Cả 3 đáp án trên đều đúng.
IV. Luyện tập
Câu 1. Thế nào là nghệ thuật tả cảnh ngụ tình?
Câu 2. Thế nào là độc thoại nội tâm
- Tả cảnh ngụ tình: là mượn cảnh vật để (ngụ)gửi gắm tâm trạng. Cảnh không đơn thuần là bức tranh thiên nhiên mà còn là tâm trạng của con người. Cảnh là phương tiện để miêu tả còn tâm trạng là mục đích miêu tả.
- Độc thoại nội tâm: Là lời nói thầm bên trong, nhân vật tự nói với chính mình.
Hướng dẫn học tập
* BÀI HỌC TIẾT NÀY :
- Học thuộc lòng đoạn thơ
- Nắm chắc nội dung nghệ thuật trong đoạn trích
- Phân tích nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong đoạn trích vừa học
*BÀI HỌC TIÊT SAU:
- Soạn: LỤC VÂN TIÊN CỨU KIỀU NGUYỆT NGA
+ Đọc, tóm tắt tác phẩm.
+ Tìm hiểu nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga trong đoạn trích theo câu hỏi cuối bài.
Chân thành cảm ơn
các các em học sinh