Bài 7. Gương cầu lồi

TRƯỜNG THCS
BỔ TRỢ KIẾN THỨC VẬT LÝ 7
GƯƠNG CẦU LỒI -
CÁC DẠNG BÀI TẬP
Liên Sơn Tùng
I. Kiến thức trọng tâm:
1) Gương cầu lồi là gì ?
Là gương có mặt phản xạ là mặt ngoài của một phần mặt cầu.
2) Ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi:
- Ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn.
- Ảnh luôn nhỏ hơn vật.
I. Kiến thức trọng tâm:
1) Gương cầu lồi là gì ?
2) Ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi:
3) Vùng quan sát của gương cầu lồi:
Vùng quan sát trong gương cầu lồi lớn hơn gương phẳng.
* Điều kiện: Cùng kích thước, cùng vị trí đặt mắt.
II. Các dạng bài tập:
Dạng 1: Câu hỏi vận dụng lí thuyết
Ví dụ 1: Phát biểu nào sai khi nói về sự phản xạ của ánh sáng khi gặp gương cầu lồi ?
A. Một chùm tia sáng song song gặp gương cầu lồi bị phản xạ thành chùm sáng song song.
B. Một tia sáng gặp gương cầu lồi bị phản xạ nhưng không tuân theo định luận phản xạ ánh sáng.
C. Một tia sáng đến gương cầu lồi theo phương vuông góc với gương thì không bị phản xạ vì ta không thấy tia phản xạ.
D. Cả A,B,C đều sai.
A. Một chùm tia sáng song song gặp gương cầu lồi bị phản xạ thành chùm sáng song song.
B. Một tia sáng gặp gương cầu lồi bị phản xạ nhưng không tuân theo định luận phản xạ ánh sáng.
C. Một tia sáng đến gương cầu lồi theo phương vuông góc với gương thì không bị phản xạ vì ta không thấy tia phản xạ.
A. Một chùm tia sáng song song gặp gương cầu lồi bị phản xạ thành chùm sáng phân kì.
B. Một tia sáng gặp gương cầu lồi bị phản xạ, tuân theo định luật phản xạ ánh sáng.
C. Tia sáng vẫn bị phản xạ trở lại vì khi đó, tia tới và tia phản xạ trùng nhau.
Ví dụ 2: Chọn ý kiến đúng ? Giải thích ?
a. Lắp gương chiếu hậu thì gương phẳng hay gương cầu lồi đều có tác dụng như nhau.
b. Lắp gương chiếu hậu thì gương cầu lồi lợi hơn.
c. Lắp gương chiếu hậu, gương phẳng lợi hơn.
- Ý kiến b) đúng
- Vì gương cầu lồi cho vùng nhìn thấy phía sau xe rộng hơn ? phù hợp với mục đích của gương chiếu hậu.
Ví dụ 3: Chọn ý kiến sai ? Chữa lại ?
a) Ảnh của 1 điểm sáng cũng là 1 điểm sáng và hứng được trên màn chắn.
b) Ảnh của một điểm sáng không bao giờ nằm cùng một phía với điểm sáng đó đối với gương.
c) Ảnh của một điểm sáng luôn nằm gần trục chính hơn so với điểm sáng đó.
Qua gương cầu lồi, ảnh của 1 điểm sáng luôn là ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn.
Ví dụ 4: Ở những chỗ đường gấp khúc có vật cản che khuất, người ta thường đặt những gương cầu lồi lớn hơn. Tác dụng của gương này là gì ?
Gương cầu lồi lớn để chỗ gấp khúc có tác dụng làm cho các tài xế đi ngược chiều nhau có nhìn thấy nhau và giảm tốc độ, tránh xảy ra tai nạn.
II. Các dạng bài tập:
Dạng 2: Vẽ ảnh, tia sáng qua gương cầu lồi
Phương pháp:
- Nắm vững tính chất của tia sáng qua gương cầu lồi (chùm sáng phân kì).
- Vận dụng thành thạo định luật phản xạ ánh sáng (vẽ tia phản xạ).
- Hình dạng mô phỏng gương cầu lồi:
Ví dụ 1: Một tia sáng khi đến gặp gương cầu lồi sẽ bị phản xạ trở lại và tuân theo định luật phản xạ ánh sáng. Vẽ tia phản xạ và trình bày cách vẽ.
S
I1
I2
O
N
R1
R2
O: tâm của gương
SI1, SI2: các tia tới
I1R1, I2R2: các tia phản xạ
Từ O kẻ đường thẳng OI1 kéo dài được pháp tuyến I1N.
Vẽ tia phản xạ I1R1 sao cho i = i`.
Tia phản xạ I2R2 cùng phương, ngược hướng với tia tới SI2.
* Cách vẽ:
Ví dụ 2: Với định luật phản xạ ánh sáng, người ta đã chứng minh được nếu tia tới song song với trục chính (CO) sẽ cho tia phản xạ có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F. Vẽ tia phản xạ của các tia S1I1 và S2I2 ?
C
O
F
I1
I2
S1
S2
R1
R2
- Nối FI1 và FI2 bằng nét đứt.
- Kéo dài FI1 và FI2 được 2 tia phản xạ I1R1 và I2R2 của các tia S1I1 và S2I2.
F (trung điểm CO) là tiêu điểm
Ví dụ 3: Vẽ ảnh của điểm sáng S trên hình sau:
C
F
S
O
S`
R1
R2
I1
I2
Từ điểm sáng ta vẽ 2 tia tới gương & xác định 2 tia phản xa. Nếu đường kéo dài 2 tia phản xạ cắt nhau ở đâu thì đó là điểm sáng qua gương.
* Cách vẽ:
- Vẽ tia SI1 // với trục chính và SI2 đến đỉnh gương O.
- Tia SI1 cho tia p.xạ I1R1 kéo dài qua tiêu điểm F.
- Tia SI2 cho tia p.xạ I2R2 đối xứng qua trục chính.
- 2 tia I1R1 và I2R2 cắt nhau tại S`. S` là ảnh của S qua gương cầu lồi.
Ví dụ 4: Trình bày và vẽ ảnh A`B` của vật sáng AB hình mũi tên cho trong hình vẽ. Chú ý: ảnh A`B` vẽ bằng nét đứt (theo quy ước ảnh ảo)
A
B
O
C
F
TH: Vật sáng AB vuông góc với trục chính.
Cách vẽ: giống ví dụ 3.
- Vẽ ảnh B` của điểm B, sau đó từ B` hạ đường vuông góc xuống trục chính.
? Thu được ảnh A` của A.
B`
A`