Bài 65. Đại dịch AIDS - Thảm họa của loài người

AIDS
GV : LÊ Quang
AIDS là gì ?
AIDS là tên bệnh gọi tắt bằng tiếng Anh :
A : Acquired ? mắc phải .
I : Immuno ? miễn dịch .
D : Deficiency ? suy giảm .
S : Syndrome ? hội chứng .
Tiếng Pháp dùng từ SIDA .
Tiếng Việt Nam : Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải .
Nước ta hiện nay không dùng từ SIDA vì trùng tên
với tổ chức phát triển quốc tế Thụy Điển .
Hội chứng : một nhóm các biểu hiện (triệu chứng) như : sốt, tiêu chảy, sụt cân, nổi hạch v.v… do một căn bệnh nào đó gây ra.

Suy giảm miễn dịch: tình trạng hệ miễn dịch trở nên bị yếu kém .

Mắc phải: Không do di truyền mà do bị lây nhiễm trong cuộc sống.

AIDS laø giai ñoaïn cuoái cuûa 1 loaïi beänh laây truyeàn ôû ngöôøi do nhieãm phaûi HIV .
AIDS nguy hiểm như thế nào ?
Chưa có thuốc ngừa, thuốc chữa hữu hiệu . Các loại thuốc hiện nay chỉ có tác dụng làm chậm quá trình phát triển HIV và chữa bệnh cơ hội.
Khi mắc phải chắc chắn sẽ chết .
AIDS được coi là vấn đề kinh tế phát triển của đất nước , chừ không còn là vấn đề y tế nữa .
Tất cả mọi người không phân biệt màu da, nam,nữ, tuổi tác đều có thể mắc bệnh .
HIV là gì ?
H : Human
I : Imnuno- Deficiency
V : Virus
HIV : Siêu vi khuẩn gây suy giảm miễn dịch ở người .
Có 2 loại HIV :
HIV 1 tìm thấy năm 1983 và gây nhiễm cho toàn cầu.
HIV 2 tìm thấy năm 1986 và gây nhiễm chủ yếu ở Tây Phi .
HIV có 3 đặc điểm nguy hiểm :
Khi vào cơ thể người HIV tồn tại suốt đời .
HIV ẩn náo trong cơ thể người 1 thời gian dài không gây triệu chứng ? lây lan nhanh .
HIV thường thay đổi hình dạng nên gây khó khăn cho việc điều chế vacxin phòng bệnh .
CẤU TẠO CỦA HIV
GAI NHÚ GP 120
MEN PHIÊN MÃ NGƯỢC
ARN
VỎ LIPIT KÉP
Lõi Prôtêin
HIV XÂM NHẬP CƠ THỂ GÂY CHẾT NGƯỜI NHƯ THẾ NÀO ?
Khi xâm nhập vào cơ thể người , HIV trực tiếp vô hiệu hóa Lympho bào T4 (bạch cầu chỉ huy ) , gián tiếp vô hiệu hóa Lympho bào B ( bạch cầu tiết kháng thể ) ? sau 1 thời gian dài , cơ thể giảm khả năng chống đỡ mầm bệnh, cơ thể sẽ bị các mầm bệnh cơ hội xâm nhập , tấn công sinh ra nhiều triệu chứng nguy hiểm dẫn đến cái chết .
DIỄN BIẾN SAU KHI NHIỄM HIV
GIAI ĐOẠN SƠ NHIỄM : Lúc mới nhiễm HIV , cơ thể có vài biểu hiện như cảm cúm , 8_10 ngày khỏi . Sau đó bình thường, xét nghiệm không phát hiện HIV ( 3 _ 6 tháng ) .
GIAI ĐOẠN NHIỄM KHÔNG TRIỆU CHỨNG : Cơ thể như người bình thường , nhìn bề ngoài không ai biết bị bệnh . Xét nghiệm máu phát hiện được HIV . ( kéo dài 5 _ 10 năm ) .
GIAI ĐOẠN CẬN AIDS : Xuất hiện các triệu chứng : sụt cân, sốt dai dẳng, tiêu chảy, đổ mồ hôi trộm kéo dài , báo hiệu tình trạng hệ miễn dịch bắt đầu suy sụp .
GIAI ĐOẠN AIDS THỰC SỰ : Hệ miễn dịch bị tàn phá gần hết , cơ thể mắc thêm 1 số triệu chứng như : viêm màng não, viêm phổi, ung thư da, ung thư máu ? tử vong ( kéo dài từ 6 tháng ? 2 năm)
ĐƯỜNG LÂY TRUYỀN HIV
Vì HIV có nhiều trong máu, tinh dịch , âm đạo của người bị nhiễm . Nên HIV lây truyền chủ yếu qua 3 con đường :
1) Quan hệ tình dục với người đã bị nhiễm HIV (70-80%)
2) Qua đường máu như : ( 20%)
Bị truyền máu có nhiễm HIV .
Dùng chung tiêm chích, dụng cụ rạch da với người bị nhiễm HIV .
3) Mẹ bị nhiễm HIV truyền qua cho con lúc có thai và khi sinh nở . ( 20-30%)
Nuôi con bằng sữa mẹ ( 5%) khả năng lây nhiễm .
NHỮNG CON ĐƯỜNG KHÔNG LÂY TRUYỀN HIV
HIV không thể lây qua tiếp xúc thông thường hằng ngày như:
Bắt tay, ngồi cạnh nhau, nói chuyện, ôm hôn xã giao,ở chung nhà, làm việc chung phòng, học chung lớp, ăn uống chung, dùng chung điện thoại .
Muỗi, rệp chích cũng không lây HIV .
Vì tất cả con đường trên không đủ ngưỡng lây, không tạo ngõ thẳng vào máu .
Hiện tượng
PHƠI NHIỄM HIV/AIDS
Là hiện tượng tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch tiết của người nhiễm HIV lần đầu tiên .
Nguyên nhân :
+ Do bị đâm bởi kim tiêm, vật sắc nhọn có dính máu người nhiễm HIV .
+ Do máu và chất dịch của người bị nhiễm HIV bắn vào vùng da bị tổn thương , vào niêm mạc mắt, mũi, họng .
+ Quan hệ tình dục với người có HIV mà không dùng bao cao su .
Cách xử lí :
+ Xử lý tại chỗ : Rửa vết thương dưới vòi nước sạch, không kì cọ. Sau đó, để máu chảy thêm thời gian ngắn, rửa lại = xà phòng và nước sạch. Sát trùng = cồn 70o ( 5` ). Nếu bắn vào mắt , mũi, họng thì rửa mắt, nhỏ mũi, xúc miệng = nước muối 0,9% nhiếu lần (5`) .
+ Điều trị dự phòng = thuốc kháng virus HIV ( ARV ) ngay sau khi bị phơi nhiễm 2 _ 6 giờ .
CÁCH PHÒNG BỆNH
Đường tình dục : Chung thủy 1 vợ 1 chồng . Không quan hệ nhiều bạn tình. Sử dụng bao cao su đúng cách .
2) Đường máu : Thử máu, xét nghiệm máu trước khi cho máu . Khử trùng dụng cụ tiêm chích, rạch da = thủy tinh hay kim loại đúng cách ( đun sôi sau 20` sôi ) . Tẩy rửa vết máu người nhiễm HIV trên sàn, quần áo, chăn màn = dd Javen 0,1% , cồn 70o.
3) Phụ nữ bị nhiễm HIV không nên mang thai .
xét nghiệm hiv
Xét nghiệm HIV là cách duy nhất để xem có nhiễm HIV không .( 3 _ 6 tháng sau khi nhiễm do hành vi nguy cơ cao) .
Nên đi tham vấn trước và sau khi xét nghiệm ( tại các trung tâm xét nghiệm . )
Kết quả xét nghiệm HIV phải được giữ bí mật . Nếu muốn thông báo cho ai phải do chính họ quyết định .
AIDS VỚI GIA ĐÌNH VÀ CỘNG ĐỒNG
Gia đình và cộng đồng không nên xa lánh và kì thị người bị nhiễm HIV/AIDS vì họ không lây bệnh qua các tiếp xúc thông thường . Giúp họ bình tâm trở lại và sống có ích cho xã hội .
Nên chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS ở nhà để họ được thoải mái và bệnh viện không bị quá tải .
Khi nào bệnh quá nặng mới đưa đến các trung tâm y tế để điều trị .
So với thời điểm này năm ngoái, số người nhiễm HIV trên toàn quốc đã tăng gần gấp đôi. Tình hình lây nhiễm HIV bắt đầu tăng trong nhóm tình dục không an toàn, trong đó có nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam.
TS Dương Quốc Trọng, Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS Việt Nam cho biết: Trong 7 tháng đầu năm 2007, toàn quốc đã phát hiện 13.695 trường hợp nhiễm HIV. Trong đó, 4.593 trường hợp đã chuyển sang giai đoạn AIDS và 2.072 trường hợp đã tử vong do AIDS.
TÌNH HÌNH VỀ HIV/AIDS HIỆN NAY Ở NƯỚC TA
So với thời điểm này năm ngoái, số người nhiễm HIV đã tăng gần gấp đôi, số người chuyển sang giai đoạn AIDS đã tăng gần gấp 3 và số người tử vong do AIDS tăng gấp 2,40 lần. Đối tượng nhiễm HIV vẫn tập chung chủ yếu đối tượng là nam giới trong độ tuổi rất sung sức 20 - 29 tuổi
Hiện nay, căn bệnh này đã có mặt 64/64 tỉnh thành nước ta. Tỷ lệ người nhiễm HIV cao nhất là trên toàn quốc thuộc về Quảng Ninh
(với 673,88/10.0000 người), đứng sau là Hải Phòng, Hà Nội, TPHCM. Bà Rịa- Vũng Tầu, Cao Bằng, Bắc Kạn… Đặc biệt, có những tỉnh miền núi như Cao Bằng, số ca nhiễm HIV phát hiện trong năm 2006 đã tăng gấp rưỡi so với 5 năm trước cộng lại.
CÂU HỎI
1
2
3
4
5
6
Bị mụn bọc, hôn có lây không ?
Trả lời
Mụn bọc nếu bị vỡ ra , thì có khả năng trở thành một cửa ngõ để HIV đi và đến .
Nhìn bề ngoài có thể biết ai đã bị nhiễm HIV không ?
Trả lời
Không , vì người nhiễm HIV trong giai đoạn đầu chưa có dấu hiệu gì . Muốn biết phải đi xét nghiệm máu . Tuy nhiên 1_3 tháng đầu (thời kỳ cửa sổ ) xét nghiệm máu cũng chưa biết được .
Có thể dùng biện pháp thay máu cho người bị nhiễm HIV không ?
Trả lời
Thay máu không thực hiện được vì rất nguy hiểm . Vả lại , HIV đâu chỉ sống trong máu mà còn ẩn trốn trong các hạch bạch huyết , chưa có cách gì loại chúng ra ngoài .
Người bị nhiễm HIV có bị cấm làm nghề nào không ?
Trả lời
Hiện nay chưa có qui định cụ thể . Tuy nhiên, đối với những nghề như giải phẩu, đỡ đẻ, chữa răng . nếu người hành nghề bị nhiễm HIV thì sẽ được khuyến khích chuyển sang nghề khác .
Tại sao lúc gọi là nhiễm HIV , lúc gọi là AIDS ?
Trả lời
Gọi nhiễm HIV là gọi chung cho tất cả những người đã mang HIV trong cơ thể .
Gọi AIDS là những người nhiễm HIV đã bị suy giảm miễn dịch trầm trọng , sức khỏe suy sụp nhanh có thể chỉ trong vài tháng .
Tâm lý người nhiễm HIV ra sao ? Người nhiễm HIV có bị điên không ?
Trả lời
Khi biết mình bị nhiễm HIV , họ cho rằng tất cả đều đã chấm hết , họ bị chấn động nhiều về tâm lý như : sợ hãi, khủng hoảng , suy sụp tinh thần . Những chấn động này nếu quá nặng cũng có thể bị điên lắm chớ !
Trong giai đoạn này, thái độ của gia đình, bạn bè, cộng đồng là hết sức quan trọng để người nhiễm ổn định tâm lý tiếp tục hòa nhập vào xã hội .