Bài 6. Trợ từ, thán từ

GV:Trần Thị Mỹ Duyên
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi:
Túm t?t van b?n "Cụ bộ bỏn diờm" c?a nh� van An-dec-xen?
Nờu c?m nghi c?a em v? cụ bộ bỏn diờm?
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
1.Trợ từ
*ví dụ:sgk/69
Ví dụ:
a.Nó ăn hai bát cơm.
b.Nó ăn những hai bát cơm.
c.Nó ăn có hai bát cơm.
- Câu a: Thông báo khách quan( thông tin sự kiện).
- Câu b: Những hàm ý hơi nhiều( so với bình thường).
- Câu c: Có hàm ý hơi ít (so với bình thường).
d. Chính bạn Lan nói với mình như vậy.
e. Ngay cả cậu cũng khong tin mình ư?
*Ghi nhớ:Học sgk/69
(xác nhận).
(khẳng định).
Lưu ý
Có những từ có hình thức âm thanh giống với các trợ từ nhưng không phải là trợ từ.
VD:
- Chính nó đã nói với tôi điều đó .( Trợ từ)
- Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm tắt đèn. ( Tính từ)
- Nó đưa cho tôi những 10 000 đồng .
- Nó đưa cho tôi những đồng tiền cuối cùng.
- Em có quyền tự hào về tôi và cả em nữa.
- Ao sâu nước cả khôn chài cá.
.
(Trợ từ)
(Lượng từ)
(Trợ từ)
( Tính từ )
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
1.Trợ từ
*Ví dụ:sgk/69
*Ghi nhớ:Học sgk/69
2.Thán từ
*Ví dụ:sgk/69
a, Này ! ông giáo ạ ! Cái giống nó cũng khôn ! Nó cứ nằm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng: A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?
b,- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.
a,- Này là tiếng thốt ra để gây sự chú ý của người đối thoại.
- A là tiếng thốt ra để biểu thị sự tức giận khi nhận ra một điều gì đó không tốt.
Cõu d?c bi?t
b, Từ vâng là tiếng đáp lại lời người khác biểu thị thái độ lễ phép.
D?ng d?u cõu.
Nhận xét về cách dùng các từ này, a, vâng bằng cách lựa chọn câu trả lời đúng nhất
Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập.
Các từ ấy không thể làm thành một câu độc lập.
Các từ ấy không thể làm thành một bộ phận của câu .
Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu.
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
1.Trợ từ
*Ví dụ:sgk/69
*Ghi nhớ:Học sgk/69
2.Thán từ
*Ví dụ:sgk/69
a, Này ! ông giáo ạ ! Cái giống nó cũng khôn ! Nó cứ nằm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng: A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?
b,- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.
a,- Này là tiếng thốt ra để gây sự chú ý của người đối thoại.
- A là tiếng thốt ra để biểu thị sự tức giận khi nhận ra một điều gì đó không tốt.
Cõu d?c bi?t
b, Từ vâng là tiếng đáp lại lời người khác biểu thị thái độ lễ phép.
D?ng d?u cõu.
*Ghi nhớ:Học sgk/70
B�i 1. Trong các câu sau đây, từ nào( trong các từ in đậm) là trợ từ, từ nào không phải là trợ từ ?
a) Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.
b) Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm tắt đèn.
c) Ngay tôi cũng không biết đến việc này.
d) Anh phải nói ngay điều này cho cô giáo biết.
e) Cha tôi là công nhân.
g) Cô ấy đẹp ơi là đẹp.
h) Tôi nhớ mãi những kỉ niệm thời niên thiếu.
Tôi nhắc anh những ba bốn lần mà anh vẫn quên.
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
II.Luyện tập
B�i 2. Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm trong các câu sau?
a) Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến.mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.
? Trợ từ lấy có ý nghĩa nhấn mạnh m?c d? t?i thi?u.
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
II.Luyện tập
b) Hai đứa mê nhau lắm. Bố mẹ đứa con gái biết vậy, nên cũng bằng lòng gả. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu.cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.
Nguyên: Chỉ tính riờng ti?n thỏch cu?i dó quỏ cao.
Đến:Biểu thị ý nhấn mạnh mức độ cao ? ngạc nhiên.
B�i 2. Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm trong các câu sau?
c.Tính ra cậu vàng cậu ấy ăn khoẻ hơn cả tôi, ông giáo ạ!
? Cả: Nhấn mạnh vi?c an quỏ m?c bỡnh thu?ng.
d. Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám
Tựa nhau trông xuống thế gian cười.
? Cứ : Biểu thị ý khẳng định về hoạt động. Nhấn mạnh một việc lặp đi lặp lại.
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
II.Luyện tập
B�i 3.Chỉ ra các thán từ trong các câu dưới đây
a.Đột nhiên lão bảo tôi:
- Này ! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má gì đấy, ông giáo ạ !
� ! Thì ra lão đang nghĩ đến thằng con lão.
Thán từ : này, à
b.Con chó là của cháu nó mua đấy chứ ! .Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt.
?y! Sự đời lại cứ thường như vậy đấy. Người ta định rồi chẳng bao giờ người ta làm được.
? Thán từ: ấy
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
II.Luyện tập
d) Chao ôi ! đối với những người ở quanh ta nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi.toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn .
? Thán từ : Chao ôi.
c) Hỡi ơi lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết .
?thán từ : Hỡi ơi.
B�i 4. Các thán từ in đậm trong các câu sau bộc lộ cảm xúc gì ?
a) Chuột Cống chùi bộ râu và gọi đám bộ hạ : Kìa chúng mày đâu, xem thằng nồi đồng hôm nay có gì chén được không?
Lũ chuột bò lên chạn, leo lên bác Nồi đồng. Năm sáu thằng xúm lạihúc mõm vào, cố mãi mới lật được cái vung nồi ra. "Ha ha ! Cơm nguội ! Lại có một bát cá kho ! Cá rô kho khế : vừa dừ vừa thơm. Chít chít, anh em ơi, lại đánh chén đi thôi !"
? Thán từ ha ha bộc lộ cảm xúc khoái chí.
Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
II.Luyện tập
B�i 4. Các thán từ in đậm trong các câu sau bộc lộ cảm xúc gì ?
Bác nồi đồng run như cầy sấy :" Bùng boong. ỏi ái ! Lạy các cậu, các ông , ăn thì ăn, nhưng đừng đánh đổ tôi xuống đất. Cái chạn cao thế này, tôi ngã xuống không vỡ cũng bẹp chết mất !"
Thán từ ái ái : bộc lộ cảm xúc đau đớn đột ngột. Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
? Than ôi : Bộc lộ cảm xúc buồn bã , nuối tiếc.
B�i 6.Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ gọi dạ bảo vâng?
Câu tục ngữ khuyên chúng ta dùng thán từ gọi đáp để bộc lộ sự lễ phép .
Ngoài ra câu tục ngữ còn phê phán những người chỉ biết nghe lời một cách máy móc.

Tiết 23: Trợ từ, thán từ
I.Bài học
II.Luyện tập
- Đặt năm câu với năm trợ từ khác nhau.
(Nhóm 1,2)
- Đặt năm câu với năm thán từ khác nhau.
(Nhóm 3,4)
HOẠT ĐỘNG NHÓM
Nội dung
Khái
niệm
Trợ từ
Khái
niệm
Vị
trí
Phân
loại
Gọi đáp
Thán từ
Ví
dụ
Bộc lộ cảm xúc
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc hai phần ghi nhớ.
Hoàn chỉnh bài tập.
Viết một đoạn văn có sử dụng trợ từ, thán từ
Chuẩn bị bài Miờu t? v� bi?u c?m trong van b?n t? s?.
Chúc các em học giỏi