Bài 6. Thuật ngữ

12/13/2018
Vũ Hải
1
Đã Có MặT TRONG BUổI HọC HÔM NAY !
CHàO MừNG CáC THầY CÔ Và CáC EM
12/13/2018
Vũ Hải
2
Kiểm tra bài cũ
3
Vẽ sơ đồ c¸c c¸ch ph¸t triÓn tõ vùng.
Kiểm tra bài cũ
12/13/2018
Vũ Hải
4
Tiết 29
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
5
1. Ví dụ: sgk/87,88.
a.Cách thứ nhất
- Nước là chất lỏng không màu, không mùi, có trong sông, hồ, biển.
- Muối là tinh thể trắng, vị mặn, thường được tách từ nước biển, dùng để ăn.
? So sánh hai cách diễn đạt?
Ví dụ:1
Một giọt nước rơi xuống hồ
Ruộng muối
THUẬT NGỮ
THUẬT NGỮ
- Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.
6
b.Cách thứ hai
- Nước là hợp chất của các nguyên tử hi-đrô và ôxi, có công thức là H2O.
1. Ví dụ: sgk/87,88.
Ví dụ:1
I. Thuật ngữ là gì?
Tinh thể muối
Mô hình phân tử nước
7
I. Thuật ngữ là gì?
1. Ví dụ: sgk/87,88.
Ví dụ:1
Cách 1: là cách giải thích thông thường ai cũng hiểu vì căn cứ vào đặc tính bên ngoài của sự vật.
Cách 2: là cách giải thích đặc tính bên trong của sự vật phải nghiên cứu bằng lí thuyết và phương pháp khoa học là cách giải thích của thuật ngữ.
Mô hình phân tử nước
Tinh thể muối
THUẬT NGỮ
THUẬT NGỮ
8
I. Thuật ngữ là gì?
1. Ví dụ: sgk/87,88.
Ví dụ:1
Ví dụ:2
- Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.
9
THUẬT NGỮ
10
Ba zơ
- Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
11
Mô hình tinh thể ba zơ
THUẬT NGỮ
- Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.
- Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
-Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
- Phân số thập phân là phân số mà mẫu là lũy thừa của mười.
Môn Địa lí
Môn Hóa học
Môn Ngữ văn
MônToán học
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
2.Ghi nhớ 1/98
13
1. Ví dụ: sgk/87,88.
Ví dụ:2
Những từ ngữ được định nghĩa chủ yếu được dùng trong loại văn bản nào?
- Các định nghĩa dùng trong văn bản khoa học và công nghệ.
Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.? Mụn d?a lớ.
Ba dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.? Mụn húa h?c.
ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.? Mụn Ng? van
- Phân số thập phân là phân số mà mẫu là lũy thừa của 10. ?Mụn Toỏn.
Ví dụ:1
? Em hãy tìm 1 số thuật ngữ khoa học trong các bộ môn?Toán, sinh học, hóa học, địa lý, văn, GDCD.
 Thuật ngữ.
14
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
1. Ví dụ: sgk/88.
Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc. Mụn d?a lớ.
Ba dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít. Mụn húa h?c.
ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó. Mụn ng? van
- Phân số thập phân là phân số mà mẫu là lũy thừa của 10. Mụn toỏn.
? Các thuật ngữ mục I.2 còn có nghĩa nào khác không?
Ví dụ:1
- Các thuật ngữ mục I.2 không có nghĩa nào khác.
15
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
Ví dụ:2
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
1. Ví dụ: sgk/88.
a. Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước.
b. Tay nâng chén muối đĩa gừng,
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.
(Ca dao)
Từ muối nào có sắc thái biểu cảm?
 Câu a từ muối là thuật ngữ.
Câu b từ muối mang tính biểu cảm chỉ tình cảm sâu đậm của con người – (ẩn dụ).
16
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
Cho biết từ “ hoa” trong 2 câu sau đây từ “ hoa ” nào mang tính biểu cảm?
1. Hoa : cơ quan sinh sản hữu tính của cây hạt kín, thường có màu sắc và hương thơm.
2. Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng.
( Truyện Kiều – Nguyễn Du)
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
1. Ví dụ: sgk/88.
 Từ “hoa” trong câu 1 là thuật ngữ.
Từ “hoa” trong câu 2 mang tính biểu cảm.
17
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
1. Ví dụ: sgk/88.
Ví dụ:1
Ví dụ:2
2.Ghi nhớ : sgk/89
Vậy thuật ngữ có đặc điểm gì?
H: Hãy tìm thêm những từ được hiểu theo nghĩa thuật ngữ và hiểu theo nghĩa thông thường để làm rõ hơn đặc điểm của thuật ngữ?
- Trái tim:
+ Thuật ngữ: Bộ phận cơ thể nằm trong lồng ngực, giúp tuần hoàn máu để con người có thể thở được.
+ Thông thường: Nơi tập trung và từ đó xuất phát mọi tình cảm thân ái, tha thiết của con người: Miền Nam luôn luôn ở trong trái tim của đồng bào miền Bắc.
-Mắt:
+ Thuật ngữ: Cơ quan để nhìn hay tiếp nhận ánh sáng.
+ Thông thường: Cơ quan để nhìn của người hay động vật; thường được coi là biểu tượng của cái nhìn của con người. Nhìn tận mắt.
- Ngành giáo dục:
THUẬT NGỮ
? Có ý kiến cho rằng thuật ngữ chỉ được sử dụng trong văn bản khoa học, công nghệ, em có đồng ý với ý kiến đó không? Tìm các thuật ngữ dùng trong các ngành nghề?
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
III. Luyện tập.
1. Ví dụ: sgk/88.
2.Ghi nhớ : sgk/89
- Ngành điện:
- Ngành y:
- Khách sạn :
Ý kiến trên là đúng nhưng chưa đủ.Thuật ngữ đôi khi cũng dùng trong các văn bản khác như bản tin,1 phóng sự, 1 bài bình luận nào đó trên báo chí.
cáp điện, dây bọc, chuông báo tự động, chuông báo trộm...
bài học,bài tập về nhà, bộ giáo dục, bằng cấp, chứng chỉ, chấm thi, lễ tốt nghiệp…
phẫu thuật, gây mê, di truyền, miễn dịch, nhập viện, thuốc ho, kiểm tra tổng quát…
quầy lễ tân, nhân viên thu ngân, tiền đặt cọc, ngày nhận phòng, giờ trả phòng…
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
19
III. Luyện tập.
1/89. Tìm thuật ngữ thích hợp điền vào
vào chỗ trống.
… là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác.
……………là làm huỷ hoại dần dần lớp đất đá phủ trên bề mặt đất do các tác nhân gió, băng hà..
…………………… là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới.
1 Lực
…………….là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
2 Xâm thực
3.Hiện tượng hóa học
4.Trường từ vựng
………...là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa.
5.Di chỉ
HOÀNG THÀNH THĂNG LONG
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ
III. Luyện tập
20
……… là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.
6. Thụ phấn:
…………là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở 1 điểm nào đó, trong 1 giây đồng hồ. Đơn vị đo :m3/s
……….là lực hút của Trái đất.
…………là sức ép của khí quyển lên bề mặtTrái đất.
…………… là những chất do 1 nguyên tố hóa học cấu taọ nên.
…………….. là thị tộc theo dòng họ người cha, trong đó nam có quyền hơn nữ.
7. Lưu lượng :
8. Trọng lực.
9. Khí áp
10.Đơn chất
11.Thị tộc phụ hệ
12.Đường trung trực
…………………… là đường thẳng vuông góc với một đoạn thẳng tại điểm giữa của đoạn ấy.
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
III. Luyện tập.
2/89. Giải thích nghĩa của từ “điểm tựa” trong câu thơ.
21
“Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa! ” (Tố Hữu )
THUẬT NGỮ
22
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ.
III. Luyện tập.
“Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa! ”
(Tố Hữu )
2/90. Giải thích nghĩa của từ “điểm tựa” trong câu thơ
Điểm tựa là 1 thuật ngữ vật lí nhưng trong đoạn trích này nó không được dùng như 1 thuật ngữ. Ở đây điểm tựa chỉ nơi làm chỗ dựa chính.
Điểm tựa là 1 thuật ngữ vật lí có nghĩa là điểm cố định của 1 đòn bẩy, thông qua đó lực tác động được truyền tới lực cản.
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ
III. Luyện tập
23
3/90. Cho biết trong 2 câu sau đây, trường hợp nào “ hỗn hợp” được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào “ hỗn hợp” được dùng như một từ thông thường?
Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển….là một hỗn hợp.
 Thuật ngữ.
 Theo nghĩa thông thường.
? Hãy đặt câu với từ hỗn hợp theo nghĩa thông thường.
Đặt câu : Ngày nay, người ta sản xuất nhiều thức ăn hỗn hợp để chăn nuôi gia súc.
- Đội quân nhà Thanh là đội quân hỗn hợp.
-Thức an gia súc hỗn hợp.
Lực lượng hỗn hợp của Liên Hợp Quốc.
- Phái đoàn quân sự hỗn hợp bốn bên.
B. Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.
Tiết 29 – TiÕng ViÖt – THUẬT NGỮ
-Theo cách gọi thông thường của người Việt, cá không nhất thiết phải có mang. VD: cá voi, cá heo, cá sấu.
24
Cá :ĐộngVật có xương sống,
ở dưới nước, thở bằng mang, bơi bằng vây.
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ
III. Luyện tập
4/90. Định nghĩa thuật ngữ cá căn cứ vào xác định của môn Sinh học :
THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ
25
III. Luyện tập
- Mỗi khái niệm dùng trong 2 lĩnh vực riêng biệt nên không vi phạm nguyên tắc "một thuật ngữ, một khái niệm". Chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên do có vỏ âm thanh giống nhau.
5/90.Trong kinh tế học, thuật ngữ thị trường chỉ nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hóa, còn trong quang học,thuật ngữ thị trường chỉ phần không gian mà mắt có thể quan sát được.
? Hiện tượng đồng âm có vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ - một khái niệm?
26
THUẬT NGỮ
BÀI TẬP CỦNG CỐ
CÂU 1. Thế nào là thuật ngữ.
a. Là những từ ngữ được dùng trong lời ăn tiếng nói hằng ngày của nhân dân lao dộng và mang săc thái biểu cảm.
b. Là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học công nghệ, thường được dùng trong các văn bản khoa học công nghệ.
c. Là những từ ngữ được sử dụng trong báo chí để cung cấp thông tin về các lĩnh vực trong đời sông hằng ngày.
d. Là những từ ngữ dùng trong văn bản hành chính của các cơ quan nhà nước.
b
27
THUẬT NGỮ
a. Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm.
b. Thuật ngữ không có tính biểu cảm.
c. Cả a,b đều sai.
d. Cả a,b đều đúng.
d
CÂU 2. Những từ gạch chân trong đoạn thơ sau có được coi là các thuật ngữ không?
Em là ai cô gái hay nàng tiên?
Em có tuổi hay không có tuổi.
Mái tóc em đây là mây hay là suối?
Đôi mắt em nhìn hay chớp lửa đêm đông?
Thịt da em hay là sắt là đồng
CÂU 3. Nhận định nào đúng đặc điểm của thuật ngữ.
a. Không
b. Có
a
28
THUẬT NGỮ
29
Về nhà
* Hướng dẫn tự học :
Học phần ghi nhớ/ SGK/88,89.
Sưu tầm thêm các thuật ng? ở các bộ môn khoa học.
Chuẩn bị bài: Trau dồi vốn từ.
THUẬT NGỮ
30
Trân trọng cảm ơn quý thầy cô và các em!