Bài 6. Thuật ngữ

Kính chào các thầy cô giáo
và các em học sinh!
* Kiểm tra bài cũ :
? Nêu các cách phát triển từ vựng? Ví dụ?
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :
* Mẫu 1/SGK/87
Cách thứ nhất :
Nước là chất lỏng không màu, không mùi, có trong sông, hồ, biển...
- Muối là tinh thể trắng, vị mặn, thường tách từ nước biển, dùng để ăn.
b. Cách thứ hai :
Nước là hợp chất của các nguyên tố hi-đrô và ô xi, có công thức là H2O.
- Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.
- Cách 1 : là cách giải thích ai cũng hiểu vì căn cứ vào đặc tính bên ngoài của sự vật.
- Cách 2 : Là cách giải thích yêu cầu phải có kiến thức về hóa học mới hiểu được.
-> Là cách giải thích nghĩa của từ.
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :
* Mẫu 2/SGK/88
Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.
Ba dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
- Phân số thập phân là phân số mà mẫu là lũy thừa của 10.
- Những định nghĩa thuộc những bộ môn : Địa lí, Hóa học, Ngữ văn, Toán học.
-> Địa lí
-> Hóa học
-> Ngữ văn
-> Toán học
-> Dùng chủ yếu trong văn bản khoa học.
* Ghi nhớ/SGK/88
*Bài tập : Giải thích các thuật ngữ sau?
- Chủ đề :
Vấn đề chính trong tác phẩm nghệ thuật.
- Từ đơn :
Là từ được cấu tạo bởi một tiếng có nghĩa.
- Hình học :
Là ngành toán học nghiên cứu hình dạng, kích thước, vị trí tương đối của vật.
- Nguyên tố :
Là chất cơ sở có điện tích hạt nhân nguyên tử không thay đổi trong các phản ứng hóa học, tạo nên đơn chất hoặc hợp chất.
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :
Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.
Ba dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
- Phân số thập phân là phân số mà mẫu là lũy thừa của 10.


II. Đặc điểm của thuật ngữ :
- Các thuật ngữ chỉ có một cách giải thích duy nhất.
- Mỗi khái niệm, định nghĩa được biểu thị bằng 1 thuật ngữ và ngược lại.
* Mẫu I.2/ 88
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :



II. Đặc điểm của thuật ngữ :
* Mẫu II.2 /SGK/88
Muối là một hợp chất có thể hòa tan trong nước.
b. Tay nâng chén muối đĩa gừng
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.
(Ca dao)
- Muối


a. Là thuật ngữ, không có tính biểu cảm.
b. Có sắc thái biểu cảm.
(ẩn dụ )
* Ghi nhớ/SGK/89
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :



II. Đặc điểm của thuật ngữ :


III. Luyện tập :
1. Bài tập 1/ 89
? Điền thuật ngữ thích hợp. Cho biết mỗi thuật ngữ thuộc lĩnh vực khoa học nào?
Lực ( Vật lí )
2. Xâm thực ( Địa lí )
3. Hiện tượng hóa học ( Hóa học )
4. Trường từ vựng ( Văn học )
5. Di chỉ ( Lịch sử )
6. Thụ phấn ( Sinh học )
7. Lưu lượng ( Địa lí )
8. Trọng lực ( Vật lí )
9. Khí áp ( Địa lí )
10. Đơn chất ( Hóa học )
11. Thị tộc phụ hệ ( Lịch sử )
12. Đường trung trực (Toán học)
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :



II. Đặc điểm của thuật ngữ :


III. Luyện tập :
1. Bài tập 1/ 89
2. Bài tập 2/ 90
"Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối, tim ta làm ngọn lửa!"
( Tố Hữu, Chào xuân 67 )
- Điểm tựa : Là điểm cố định của một đòn bẩy, thông quá đó lực tác động được truyền tới lực cản.
? Giải thích nghĩa của từ "điểm tựa"
- Từ "điểm tựa" trong đoạn thơ không dùng như một thuật ngữ mà dùng với nghĩa là nơi gửi gắm niềm tin và hi vọng.
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :



II. Đặc điểm của thuật ngữ :
3. Bài tập 3 / 90
III. Luyện tập :
1. Bài tập 1/ 89
2. Bài tập 2/ 90
Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển là một hỗn hợp.
b. Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.
-> Thuật ngữ
-> Nghĩa thông thường
? Xác định cách dùng từ "hỗn hợp". Đặt câu?
Thuật ngữ.
b. Nghĩa thông thường.
Ví dụ :
Thức ăn gia súc hỗn hợp.
Lực lượng hỗn hợp của Liên Hợp Quốc.
- Phái đoàn quân sự hỗn hợp bốn bên.
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :



II. Đặc điểm của thuật ngữ :
3. Bài tập 3 / 90

III. Luyện tập :
1. Bài tập 1/ 89
2. Bài tập 2/ 90
4. Bài tập 4/ 90
? So sánh giữa thuật ngữ "cá" và từ "cá" theo cách hiểu thông thường của người Việt.
- Thuật ngữ "cá" : Động vật có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây, thở bằng mang.
- Từ "cá" trong "cá voi, cá heo, cá sấu." : cá không nhất thiết thở bằng mang.
Tiết 29 :
Thuật ngữ
I. Thuật ngữ :



II. Đặc điểm của thuật ngữ :
3. Bài tập 3 / 90

III. Luyện tập :
1. Bài tập 1/ 89
2. Bài tập 2/ 90
4. Bài tập 4/ 90
5. Bài tập 5/ 90
- Mỗi khái niệm dùng trong 2 lĩnh vực riêng biệt nên không vi phạm nguyên tắc "một thuật ngữ, một khái niệm". Chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên do có vỏ âm thanh giống nhau.
* Hướng dẫn tự học :
Học phần ghi nhớ/ SGK/88,89.
Sưu tầm thêm các thuật ngữ ở các bộ môn khoa học.
Hoàn thiện bài tập.
Đọc và tìm hiểu trước bài "Trau dồi vốn từ".
Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
và các em học sinh!