Bài 6. Thuật ngữ

TRƯỜNG THCS Nguyễn Huệ
Chào mừng quý thầy cô giáo về dự giờ, thăm lớp!
Chào các em học sinh!

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Câu 1:
Nhận định nào nói đúng nhất về hình thức phát triển của từ vựng Tiếng Việt?
A.Tạo từ ngữ mới.
B.Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.
C. Thay đổi toàn bộ cấu tạo và ý nghĩa của các từ cổ.
D. Cả A và B đúng.
E. Cả A, B, C đúng.


Câu 2: ? Hãy tạo ba từ mới theo mô hình X +trường
Thương trường,chiến trường,lâm trường…
TIẾT 29: THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
1. Ví dụ:
Vídụ 1: So sánh 2 cách giải thích sau đây về nghĩa của từ nước và từ muối.
a, Cách 1:- Nước là chất lỏng không màu, không mùi có trong sông, hồ, biển…
-Muối là tinh thể trắng, vị mặn, thường tách ra từ nước biển, dùng để ăn.
b, Cách 2:-Nước là hợp chất của các nguyên tố hi-đrô và ôxi, có công thức H2O .
-Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.
* Nhận xét:
Cách 1: Là cách giải thích dựa vào những đặc tính bên ngoài của sự vật được hình thành trên cơ sở những kinh nghiệm, có tính chất cảm tính.
Cách 2: Dựa vào đặc tính bên trong của sự vật không thể nhận biết qua cảm tính mà phải qua sự nghiên cứu khoa học mới biết được.
TIẾT 29:THUẬT NGỮ

I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
1. Ví dụ:
Ví dụ 2:
Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.
Ba-dơ là hợp chất mà phân to gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
Phân số thập phân là phân số mà mẫu là luỹ thừa của 10.
ĐỊA LÝ
TIẾNG VIỆT
HOÁ HỌC
TOÁN HỌC
* Nhận xét :Những từ ngữ được định nghĩa chủ yếu được dùng trong các văn bản khoa học ,công nghệ.
?Em đã học các định nghĩa này ở những bộ môn nào?Những từ ngữ được định nghĩa chủ yếu được dùng trong loại văn bản nào?
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
2.Ghi nhớ:
Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ.
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
1.Ví dụ:
Ví dụ1:
-Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.

Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
Phân số thập phân là phân số mà mẫu là luỹ thừa của 10.
Nhận xét: Các thuật ngữ trên không có nghĩa nào khác
Những thuật ngữ ở trên còn có nghĩa nào khác không?
-Em có nhận xét gì về đặc điểm của thuật ngữ?

=>Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ.

Bài tập nhanh:
? Em hãy tìm thuật ngữ cho khái niệm sau:
……là người đẹp nhất trong cuộc thi người đẹp.
…là phần giữa cơ thể con người, động vật, chứa ruột, dạ dày…
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ
Hoa hậu
Bụng
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
Ví dụ 1:
Ví dụ 2: Trong hai ví dụ dưới đây,ví dụ nào,từ muối có sắc thái biểu cảm.
a. Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước.

b. Tay nâng chén muối đĩa gừng,
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.
(Ca dao)


Thuật ngữ
mang tính biểu cảm
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:

2.Ghi nhớ:
- Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ.
- Thuật ngữ không có tính biểu cảm
Bài tập nhanh:
? Cho biết từ “ hoa” trong 2 câu sau đây từ “ hoa “ nào mang tính biểu cảm.
1. Hoa : cơ quan sinh sản hữu tính của cây hạt kín, thường có màu sắc và hương thơm.
2. Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng.
Nhận xét:
Từ “Hoa” trong câu 1 là thuật ngữ
Từ “Hoa” trong câu 2 mang tính biểu cảm.
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ
1. Lực
…là tác dụng đẩy,kéo của vật này lên vật khác.
2. Xâm thực
…là làm huỷ hoại dần dần lớp đất đá phủ trên bề mặt đất do các tác nhân gió, băng hà..
3.Hiện tượng hoá học
…là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới.
4. Trường từ vựng
…là những từ tập hợp ít nhất một nét chung về nghĩa.
5. Di chỉ
…là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa.
III - LUYỆN TẬP:
Bài 1:Vận dụng các kiến thức đã học ở các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Toán học, Vật lý, Hoá học, Sinh học để tìm thuật ngữ thích hợp điền vào chổ trống. Và cho biết thuật ngữ đó thuộc lĩnh vực khoa học nào?
Bài 2:
Đọc đoạn trích sau đây:
Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa!

Trong đoạn trích này, điểm tựa có được dùng như một thuật ngữ vật lí không? ở đây nó có nghĩa gì?
=> Điểm tựa ở trong khổ thơ này là chỗ dựa chính, là niềm tin.
Bài 3:
Trong hoá học,thuật ngữ “hỗn hợp” được định nghĩa là” nhiều chất trộn lẫn vào nhau mà không hoá hợp thành chất khác”,còn từ hỗn hợp được hiểu theo nghĩa thông thường là” gồm có nhiều thành phần trong đó mỗi thành phần vẫn không mang tính chất riêng của mình”
Cho biết trong 2 câu sau đây, trường hợp nào “ hỗn hợp” được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào “ hỗn hợp” được dùng như một từ thông thường?
A, Nước tự nhiên ở ao,hồ,sông ,biển….là một hỗn hợp.
B. Đó là một chương trình biểu dĩên hỗn hợp nhiều tiết mục
=> Từ hỗn hợp trong câu a là thuật ngữ.
Từ hỗn hợp trong câu b là từ được hiểu theo nghĩa thông thường.
? Hãy đặt câu với từ hỗn hợp theo nghĩa thông thường.
Đội quân hỗn hợp.
Thức ăn hỗn hợp…
Câu1:Thuật ngữ là gì?
A.Là từ ngữ thể hiện những kinh nghiệm,cảm tính.
B. là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ .
C.Là những từ ngữ có tính đa nghĩa.
D.Là những từ ngữ được dùng trong các văn bản thông thường.
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
III - LUYỆN TẬP:
Bài tập củng cố:
TIẾT 29:THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
III - LUYỆN TẬP:
Câu2:Nhận định nào nói đúng nhất về đặc điểm của thuật ngữ ?
A, Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm.
B, Thuật ngữ không có tính biểu cảm.
C, Thuật ngữ có tính biểu cảm
D, Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm;thuật ngữ không có tính biểu cảm.
DẶN DÒ:
-Về nhà xem lại lí thuyết.
-Hoàn thành bài tập 4.5.6.
-Học thuộc ghi nhớ.
-Soạn bài: “Kiều ở lầu ngưng Bích”-Trả lời các câu hỏi ở sgk