Bài 6. Thuật ngữ

1
THUẬT NGỮ
TRƯỜNG THCS LAM THÀNH
GV thực hiện: Nguyễn Thị Hạ
CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 9A
2

Câu 1: Hãy nêu các cách phát triển số lượng từ ngữ?

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Hãy tạo từ mới theo mô hình X +hoá.
- Phát triển nghĩa của từ trên cơ sở nghĩa gốc.
- Tạo từ ngữ mới.
- Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.
3
Tiết: 29
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
1. Ví dụ:
*Vídụ 1:
Cách 1:
- Nước là chất lỏng không màu, không mùi có trong sông, hồ, biển…
-Muối là tinh thể trắng, vị mặn, thường tách ra từ nước biển, dùng để ăn.
Cách 2:
-Nước là hợp chất của các nguyên tố Hi-drô và ôxi, có công thức H2O .
-Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.
THUẬT NGỮ
4
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
1.Ví dụ:
*Vídụ 1:
2. Nhận xét 1:
Cách 1: Là cách giải thích dựa vào những đặc tính bên ngoài của sự
vật được hình thành trên cơ sở những kinh nghiệm, có tính chất cảm
tính.
-Cách 2: Dựa vào đặc tính bên trong của sự vật , qua sự nghiên cứu khoa học mới biết được.
-Cách 2: Dựa vào đặc tính bên trong của sự vật , qua sự nghiên cứu khoa học mới biết được.
Cách giải thích từ ngữ thông thường
5
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
1. Ví dụ:
* Ví dụ 1:
* Ví dụ 2: Đọc những định nghĩa sau:
Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc.
Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
Phân số thập phân là phân số mà mẫu là luỹ thừa của 10.
6
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
1.Ví dụ:
*Ví dụ 1:
*Ví dụ 2:
Nhận xét 2:


Những từ ngữ trên được định nghĩa chủ yếu trong các văn bản khoa học, công nghệ.

7
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
1. Vídụ :
2. Nhận xét:
Ngoài ra còn có thể dùng trong các bản tin, phóng sự hay một bài bình luận trên báo chí.
- Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ.

3. Kết luận:
Thuật ngữ là gì?
8
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
1. Ví dụ
Ví dụ1:
Thạch nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự các-bô-níc.
Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
Phân số thập phân là phân số mà mẫu là luỹ thừa của 10.
=> Các thuật ngữ trên không có nghĩa nào khác
Các thuật ngữ trên có nghĩa nào khác không?
9
2. Nhận xét: Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm và ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ duy nhất.
Ví dụ 2: Em hãy tìm thuật ngữ cho khái niệm sau:
... là những chất do một nguyên tố hóa học cấu tạo nên.
... là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
Tiết:29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
Đơn chất
Trường từ vựng
1. Ví dụ
10
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
Ví dụ 3:
Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước.

b. Tay nâng chén muối đĩa gừng,
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.
(Ca dao)
Thuật ngữ
mang tính biểu cảm
11
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:


Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm và ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị một bằng một thuật ngữ duy nhất.
- Thuật ngữ không có tính biểu cảm.
Đặc điểm 2: Thuật ngữ mang tính hệ thống.
Đặc điểm 3: Ngoài ra thuật ngữ còn phải có tính quốc tế.
- Thuật ngữ không có hiện tượng đồng âm, đa nghĩa.
Đặc điểm 1: Thuật ngữ mang tính chính xác.
12
1. Hoa : cơ quan sinh sản hữu tính của cây hạt kín, thường có màu sắc và hương thơm.
2. “Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng.
Nhận xét:
Từ “Hoa” trong câu 1 là từ mang tính thuật ngữ
Từ “Hoa” trong câu 2 là từ mang tính biểu cảm.
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ
13
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
III - LUYỆN TẬP:
Bài 1:
Vận dụng các kiến thức đã học ở các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Toán học, Vật lý, Hoá học, Sinh học để tìm thuật ngữ thích hợp điền vào chỗ trống. Và cho biết thuật ngữ đó thuộc lĩnh vực khoa học nào?
14
1. Lực:
là tác dụng đẩy,kéo của vật này lên vật khác.
2. Xâm thực:
là làm huỷ hoại dần dần lớp đất đá phủ trên bề mặt đất do các tác nhân gió, băng hà..
3.Hiện tượng hoá học:
là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới.
là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy
4. Di chỉ:
là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa.
Bài 1:
III- LUYỆN TẬP
5. Thụ phấn:
15
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
III - LUYỆN TẬP:
Bài 2:
Đọc đoạn trích sau đây:
“Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa! ”
(Tố Hữu )
Trong đoạn trích này, điểm tựa có được dùng như một thuật ngữ vật lí không? Ở đây nó có nghĩa gì?
-> Điểm tựa ở trong khổ thơ này là chỗ dựa chính, là niềm tin
16
Tiết: 29 THUẬT NGỮ

III - LUYỆN TẬP:
Bài 3:
Trong hoá học, thuật ngữ “hỗn hợp” được định nghĩa là “nhiều chất trộn lẫn vào nhau mà không hoá hợp thành chất khác”, còn từ hỗn hợp được hiểu theo nghĩa thông thường là “gồm có nhiều thành phần trong đó mỗi thành phần vẫn không mang tính chất riêng của mình”.
Cho biết trong 2 câu sau đây, trường hợp nào “hỗn hợp” được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào “hỗn hợp” được dùng như một từ thông thường?
A. Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển….là một hỗn hợp.
B. Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.
17
Tiết: 29 THUẬT NGỮ
I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?
II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ:
III - LUYỆN TẬP:
Bài 1:
Bài 2:
Bài 3:
? Hãy đặt câu với từ “hỗn hợp” theo nghĩa thông thường.
- Thức ăn gia súc là thức ăn hỗn hợp .
- Đội quân nhà Thanh là đội quân hỗn hợp.
18
Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị 1 khái niệm
Cả A và B đều đúng
Thuật ngữ không có tính biểu cảm
Nhận định nào nói đúng đặc điểm thuật ngữ ?
A
B
C
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
D
Cả A và B đều sai
19

- Học thuộc ghi nhớ.
- Đặt câu có thuật ngữ
- Xem bài: Trau dồi vốn từ
- Làm bài tập sgk.
DẶN DÒ
20

Kñnh chuác quñ thêìy cö cöng taác töët !
chuác caác em chùm ngoan, hoåc gioãi !