Bài 6. Thuật ngữ

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH
1
2
3
4
5
T
Ư
N
G
H
Â
T
U
2
1
3
4
5
TK
GIẢI ĐOÁN Ô CHỮ
1/ Điền từ còn thiếu vào ô trống: Phương châm về lượng là nói đúng,đủ, không thiếu và không........
2/ Từ nào còn thiếu trong câu sau:
.....uùp......mở.
3/ Trong giao tiếp ta .........nói những điều mà mình......tin là có thật. Từ nào còn thiếu trong câu trên?
4/ Đây là một trong hai phương thức chủ yếu
khi phát triển nghĩa của từ dựa trên cơ sở nghĩa gốc.
Để giao tiếp đạt hiệu quả chúng ta
cần phải nói ........vào đề tài giao tiếp
Tiết 29 :
THUẬT NGỮ


b/ C2H5OH ( Etanol):
Tiết 29 :

THUẬT NGỮ
Thu?t ng? l� gì?
1/ Ví d?:
Giải thích nghĩa của hai từ sau:

a/ Rượu:

 Cách giải thích theo kinh nghiệm và hiểu biết thông thường
 Đây là cách giải thích về rượu có tính khoa học hơn , phải có kiến thức hoá học mới hiểu và giải thích được.
là thức uống được chế biến từ gạo, có pha với
cồn được dùng để uống trong các bữa tiệc, gặp gỡ bạn bè...
là chất lỏng, không màu, sôi ở
78,3oc, nhẹ hơn nước, tan vô hạn trong nước...
(công thức hoá học của rượu)
Tiết 29 :

THUẬT NGỮ
Thu?t ng? l� gì?
1/ Ví d?:
a.Cách thứ nhất:
-Nước là chất lỏng không màu, không mùi, có trong sông, hồ, biển,…
-Muối là tinh thể trắng, vị mặn, thường tách từ nước biển, dùng để ăn.
=> Cách giải thích này hình thành trên cơ sở kinh nghiệm, và mang cảm tính.
b.Cách thứ hai:
-Nước là hợp chất của các nguyên tố hi-đrô và ôxi, có công thức là H2O.
-Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.
=>Hình thành trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và phương pháp khoa học phải có kiến thức chuyên môn về lĩnh vực liên quan(hóa học) mới hiểu được cách giải nghĩa này.
1/ Tác giả:
2/ Tác phẩm:
- Văn bản “ Cây tre Việt Nam” được Thép Mới viết để thuyết minh cho bộ phim tài liệu “ Cây tre Việt Nam” của đạo diễn người Ba Lan R.Cacmen.
Tiết 29 :

THUẬT NGỮ
Thu?t ng? l� gì?
1/ Ví d?:
-Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít-các-bô-níc.
- Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít.

- Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật , hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
 Những từ ngữ được định nghĩa trên chủ yếu được dùng trong văn bản khoa học
Môn ngữ văn
Môn địa lý
Môn hoá học
1/ Tác giả:
2/ Tác phẩm:
3/ Đọc- Tìm hiểu từ khó:
4/ Thể loại:
5/ Bố cục:
- Phần 1:Từ đầu......Chí khí như người:  Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam.
- Phần2: Nhà thơ đã có lần......chết có nhau, chung thủy: Tre gắn với người trong lao động, trong cuộc sống hằng ngày.
-Phần 3: Như tre mọc thẳng......tre anh hùng chiến đấu: Tre gắn bó với người trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
-Phần 4: Còn lại: Tre gắn mãi với con người trong cuộc sống hiện đại và tương lai.
Gồm 4 phần:
Tiết 29 :

Thu?t ng? l� gì?
1/ Ví d?:
2/ Ghi nhớ
THUẬT NGỮ
Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ
1/ Tác giả:
2/ Tác phẩm:
3/ Đọc- Tìm hiểu từ khó:
4/ Thể loại:
5/ Bố cục:
- Phần 1:Từ đầu......Chí khí như người:  Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam.
- Phần2: Nhà thơ đã có lần......chết có nhau, chung thủy: Tre gắn với người trong lao động, trong cuộc sống hằng ngày.
-Phần 3: Như tre mọc thẳng......tre anh hùng chiến đấu: Tre gắn bó với người trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
-Phần 4: Còn lại: Tre gắn mãi với con người trong cuộc sống hiện đại và tương lai.
Gồm 4 phần:
Tiết 29 :

II.Đặc điểm của thuật ngữ:
1/ Ví dụ:

? Nhöõng thuaät ngöõ : Thaïch nhuõ, Ba-dô, AÅn duï coøn coù nghóa naøo khaùc khoâng ?

THUẬT NGỮ

1/ Tác giả:
2/ Tác phẩm:
3/ Đọc- Tìm hiểu từ khó:
4/ Thể loại:
5/ Bố cục:
- Phần 1:Từ đầu......Chí khí như người:  Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam.
- Phần2: Nhà thơ đã có lần......chết có nhau, chung thủy: Tre gắn với người trong lao động, trong cuộc sống hằng ngày.
-Phần 3: Như tre mọc thẳng......tre anh hùng chiến đấu: Tre gắn bó với người trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
-Phần 4: Còn lại: Tre gắn mãi với con người trong cuộc sống hiện đại và tương lai.
Gồm 4 phần:
Tiết 29 :

II.Đặc điểm của thuật ngữ:
1/ Ví dụ:

THUẬT NGỮ
Từ muối trong hai câu sau, từ nào có sắc thái biểu cảm?
Muối là một hợp chất có thể hòa tan trong nước.
Đây là cách định nghĩa trong môn hoá học 



b. Tay nâng chén muối đĩa gừng,
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau
( Ca dao)
 Muối trong câu ca dao ngoài nghĩa chỉ muối có tính mặn, có thể hoà tan trong nước thì còn được dùng để thể hiện những vất vả, gian truân mà con người phải nếm trải trong cuộc đời 
chỉ có một nghĩa  Không có tính biểu cảm.
( Đây là một thuật ngữ)
có tính đa nghĩa và mang sắc thái biểu cảm.( Không phải là thuật ngữ)
1/ Tác giả:
2/ Tác phẩm:
3/ Đọc- Tìm hiểu từ khó:
4/ Thể loại:
5/ Bố cục:
- Phần 1:Từ đầu......Chí khí như người:  Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam.
- Phần2: Nhà thơ đã có lần......chết có nhau, chung thủy: Tre gắn với người trong lao động, trong cuộc sống hằng ngày.
-Phần 3: Như tre mọc thẳng......tre anh hùng chiến đấu: Tre gắn bó với người trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
-Phần 4: Còn lại: Tre gắn mãi với con người trong cuộc sống hiện đại và tương lai.
Gồm 4 phần:
Tiết 29 :

Thuật ngữ là gì?
Đặc điểm của thuật ngữ:
1/ Ví dụ:
2/ Ghi nhôù:

THUẬT NGỮ
- Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ.
- Thuật ngữ không có tính biểu cảm.
Tiết 29 – TiÕng ViÖt – THUẬT NGỮ
I. Thuật ngữ là gì?
II. Đặc điểm của thuật ngữ
III. Luyện tập
1/89. Tìm thuật ngữ thích hợp
vào chỗ trống
- Lực (vật lí)
- Xâm thực (Địa lí)
- Hiện tượng hoá học (Hoá)
- Trường từ vựng (NV)
- Di chỉ (LS)
Hoàng thành Thăng Long
- Thụ phấn (Sinh)
Bài tập 2:Đọc đoạn trích:“Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối, tim ta làm ngọn lửa!”
(Tố Hữu, Chào xuân 67)
-Điểm tựa (thuật ngữ vật lý):điểm cố định của một đòn bẩy, thông qua đó lực tác động được truyền tới lực cản .
=>Từ điểm tựa trong khổ thơ trên không được dùng như một thuật ngữ, mà được dùng để chỉ nơi gửi gắm niềm tin và hi vọng của nhân loại tiến bộ.
Tiết 29 :
THUẬT NGỮ
III. Luyện tập
Tiết 29 – TiÕng ViÖt – THUẬT NGỮ
14
1/ Tác giả:
2/ Tác phẩm:
3/ Đọc- Tìm hiểu từ khó:
4/ Thể loại:
5/ Bố cục:
- Phần 1:Từ đầu......Chí khí như người:  Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam.
- Phần2: Nhà thơ đã có lần......chết có nhau, chung thủy: Tre gắn với người trong lao động, trong cuộc sống hằng ngày.
-Phần 3: Như tre mọc thẳng......tre anh hùng chiến đấu: Tre gắn bó với người trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
-Phần 4: Còn lại: Tre gắn mãi với con người trong cuộc sống hiện đại và tương lai.
Gồm 4 phần:

Bài tập 3: Cách giải thích nghĩa của từ hỗn hợp
a.Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển,…là một hỗn hợp.
 Hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ
b. Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.
 Hỗn hợp được dùng với nghĩa thông thường
Bài tập4:
- Định nghĩa từ cá của sinh học: Cá là động vật có xương sống, ở dưới nước; bơi bằng vây, thở bằng mang…

Tiết 29 – TiÕng ViÖt – THUẬT NGỮ
Bài tập4:
-Theo cách hiểu thông thường của người Việt, khi ta nói cá voi, cá heo, cá sấu…nghĩa là ta gọi tên bằng “trực giác” vì thấy môi trường sống của chúng là “ở dưới nước” và không nhất thiết phải thở bằng mang.
Tiết 29 – TiÕng ViÖt – THUẬT NGỮ
19
Bài tập môû roäng:
Câu 1: Hãy giải thích các thuật ngữ sau: Trợ từ ; Thán từ; Hành động nói .
Trợ từ là những từ dùng để nhấn mạnh, để đưa đẩy, hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sựu việc được nói đến trong câu.
Thán từ là những từ dùng làm dấu hiệu bộc lộ cảm xúc, tình cảm, thái độ của người nói hoặc dùng để gọi-đáp.
Hành động nói là hành động do người nói thể hiện trong khi nói.
Hướng dẫn học tập:
* Baøi hoïc tieát naøy :
* Hoïc thuoäc hai ghi nhôù
* Hoaøn thaønh baøi taäp 1
* Laøm baøi taäp 5 Sgk/90
Baøi hoïc tieáp theo :
Chuaån bò baøi : “Trau doài voán töø”
- Ñoïc vaø phaân tích ngöõ lieäu theo yeâu caàu SGK / 99, 100
Chào tạm biệt