Bài 6. Phản xạ

KIỂM TRA BÀI CŨ
PHẠM PHÁT ĐẠT
? Mô thần kinh có cấu tạo và chức năng nhu thế nào ? Nêu các thành phần của một nơron điển hình ?
Cấu tạo : gồm nơron và tế bào thần kinh đệm
Chức năng : tiếp nhận kích thích , xử lí thông tin và điều khiển sự hoạt động các cơ quan để trả lời các kích thích của môi trường
thành phần của một nơron diển hình gồm : thân ch7a1 nhân, sợi nhánh , sợi trục
PHẢN XẠ
Ti?t 6
I . CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA NƠRON
1. Cấu tạo
Sợi nhánh
Nhân
Thân nơron
Sợi trục
Bao miêlin
Tranh : Cấu tạo một nơron điển hình và hướng lan truyền xung thần kinh
? Mô tả cấu tạo của một nơron điển hình ?
Thân : chứa nhân
Sợi nhánh
Sợi trục có bao miêlin
2. Chức năng
? Nơron thực hiện những chức năng nào ?
- Nơron thực hiện 2 chức năng : cảm ứng ; dẫn truyền
Cảm ứng : là khả năng tiếp nhận và phản ứng lại kích thích bằng cách phát xung thần kinh
Dẫn truyền : là khả năng lan truyền xung thần kinh theo theo1chiều nhất định
Có 2 chức năng :
3. Các loại nơron
Nơron hướng tâm
Nơron li tâm
Nơron trung gian
Băp cơ
Da
hình :Cung phản xạ
? Có bao nhiêu loại nơron ?
- Có 3 loại nơron : nơron hướng tâm, nơron li tâm, nơ ron trung gian
+ Nơron cảm giác: ?Chức năng truyền xung thần kinh từ cơ quan về trung ương thần kinh.
+ Nơron vận động: ? Chức năng truyền xung thần kinh tới cơ quan phản ứng.
+ Nơron trung gian: ? Chức năng liên lạc giữa các nơron.
II. CUNG PHẢN XẠ
1. Phản xạ
? Phản xạ là gì ? Cho ví dụ ?
Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời kích thích của cơ thể thông qua hệ thần kinh
Ví dụ : khi tay chậm vào vật nóng thì lập tức rụt lại
?Nêu sự khác biệt giữa hiện tượng cảm ứng ở thực vật và phản xạ ở động vật ?
- Phản xạ ở động vật là sự phản ứng của cơ thể có sự tham gia của HTK , còn cảm ứng của động vật không có sự tham gia của hệ thần kinh. Chẳng hạn hiện tượng cụp lá ở cây xấu hổ là do sự thay đổi về trương nước ở tb gốc lá (nếu nước đầy lá dựng lên , khi mất nước lá cụp lại , khi lá va chạm vào vật do xảy ra sự thoát hơi nước mất nước nên lá cụp lại )
2. Cung phản xạ
Băp cơ
(Cơ quan phản ứng)
Nơron hướng tâm
Nơron trung gian
Nơron li tâm
Da
(Cơ quan thụ cảm)
Lỗ tuỷ
Hình : Cung phản xạ
HS quan sát hình thảo luận nhóm 3 phút trả lời câu hỏi sau :
? Một cung phản xạ gồm những thành phần nào ? Gồm mấy loại nơron ?
- Thành phần : cơ quan thụ cảm , nơron hướng tâm, nơron trung gian(TWTK), nơ ron li tâm, cơ quan phản ứng
- Gồm 3 nơron : hướng tâm, li tâm , trung gian
- Một cung phản xạ gồm 5 thành phần
Nơron trung gian
( TWTK )
Cơ quan thụ cảm
Cơ quan phản ứng
Nơron HT
Nơron LT
- Khái niệm : Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng
? Khi tay chạm vào vật nóng thì lập tức rụt tay lại , hãy phân tích đường đi của xung thần kinh trong cung phản xạ này ?
Nhiệt tác động vào cơ quan thụ cảm ở tay (da ngón tay) , xung thần kinh theo nơron hướng tâm về trung ương, từ trung ương phát ra xung tk theo nơ ron li tâm đến cơ quan phản ứng (cơ ngón tay ) làm cơ co tay rụt lại
? Cơ quan thụ cảm là gì ?
Đầu tận cùng cả tua dài phân ra nhiều nhánh xâm nhập vào tất cả các cơ quan và có khả năng thu nhận ích thích từ môi trường ngoài hay trong cơ thể gọi là cơ quan thụ cảm
2. VÒNG PHẢN XẠ
? Cho ví dụ về phản xạ và phân tích đường đi của xung thần kinh trong cung phản xạ đó ?
Trung ương thần kinh
Cơ quan thụ cảm
Cơ quan phản ứng
Sơ đồ vòng phản xạ
(1)
(1’)
(3’)
(4)
(2)
? Qua sơ đồ muỗi tên nét liền cho biết điều gì ? Mũi tên nét đứt cho biết điều gì ?

Trong phản xạ luôn có luồng thông tin ngược báo về trung ương thần kinh để trung ương điều chỉnh phản ứng cho chính xác . Luồng thần kinh bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi tạo nên vòng phản xạ
? Hãy cho ví dụ về phản xạ trong đời sống và phân tích xung thần kinh trong vòng phản xạ ?
Ví dụ : khi tay chạm vào ngọn đèn nóng rụt tay lại
? Vòng phản xạ là gì ? Hãy phân tích khai niệm vòng phản xạ
Lần 1 : Khi đưa tay đến ngọn đèn cách ngón tay( cơ quan thụ cảm) 3cm tiếp nhận cảm giác nóng phát ra xung thần kinh theo nơron HT về TWTK , từ TWTK phát xung TK theo nơron LT đến cơ quan phản ứng (cơ ngón tay) nhưng tay không rụt lại .
Lần 2 : Lập tức từ cơ quan thụ cảm và cơ quan phản ứng cùng phát luồng thông tin ngược theo nơ ron LT và nơron HT về TWTK , từ TWTK phát ra xung TK theo nơron HT lần thứ 2 đi đến cơ các ngón tay điều chỉnh để tay đưa gần ngọn đèn ( cơ quan phản ứng) cho cảm giác nóng tay rụt lại
@ Giống nhau : đều là đường dẫn truyền xung thần kinh có kích thích tác động lên cơ thể ; đều có chức năng giúp cơ thể phản ứng lại kích thích
@ Khác nhau :
? Phản xạ có ý nghĩa gì trong đời sống của con người và động vật ? Ta phải làm gì để các phản xạ diên ra bình thường
? Giữa cung phản xạ và vòng phản xạ giống và khác nhau ở những đặc điểm nào ?
Em
Nhớ
Gì
? Phản xạ là gì ? Hãy cho 3 ví dụ về phản xạ xảy ra trong đời sống ?
Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh
Ví dụ :
+ tay chạm vào vật nóng lập tức rụt lại
+ Tới đèn đỏ ta lập tức dừng xe lại
+ Nghe 1 hồi trống dài tất cả học sinh đều xếp hàng vào lớp
? Cho ví dụ và xác định đường đi của xung thần kinh trong cung phản xạ
Ví dụ : Khi tay chạm vào vật nóng lập tức rụt lại
Nhiệt tác động vào cơ quan thụ cảm ở tay (da ngón tay) , xung thần kinh theo nơron hướng tâm về trung ương, từ trung ương phát ra xung tk theo nơ ron li tâm đến cơ quan phản ứng (cơ ngón tay ) làm cơ co tay rụt lại
? Xác định các thành phần của cung phản xạ ?
? Phản xạ có ý gì đối với hoạt động sống của con người và động vật ?
- Giúp con người và động vật thích nghi với điều kiện sống
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
@ Học bài :
Trọng tâm : thành phần và chức năng của nơron, phản xạ, cung phản xạ
Trả lời câu hỏi sgk, đọc mục em có biết và két luận cuối bài
@ Chuẩn bị :
Nghiên cứu lại kiến thứ sinh 7 về cấu tạo và chức năng bộ xương thú
Nghiên cứu bài bộ xương skg sinh 8, các hình 17.1d9e6n1 17.3 trang 26,27,28.sgk để xác định các loại xương, các loại khớp xương, mức đô cử động các loại khớp cổ chân, khớp gối, khớp khuỷ tay, khớp cột sống xem mức độ củ động ntn ?
? Do đâu nơron thực hiện được chức năng dẫn truyền ? Trong khi dẫn truyền xung thần kinh đi theo mấy chiều trong nơron ?
- Do trong cấu tạo nơron có bao miêlin bao bọc tạo điều kện cho sự dẫn truyền xung thần kinh nhanh vì nó có khả năng cách điện
? Vì sao con người phản ứng với tác dộng của môi trường nhanh hơn động vật ?
Do vận tốc truyền xung Tk ở người cao hơn
- Xung thần kinh chỉ đi theo một chiều nhất định từ nơi phát sinh( nơi tiếp nhận ) về thân nơron và truyền dọc theo sợi trục