Bài 6. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Người thực hiện:
Dương Thị Thu Oanh
GV trường THCS tháI sơn
An Lão- Hải Phòng

Tiêt 24: Yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự
Kiểm tra bài cũ
1, Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự? Suy nghĩ và lựa chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
A, Ghi lại đầy đủ mọi chi tiết của văn bản tự sự.
B, Ghi lại một cách ngắn gọn, trung thành những nội dung chính của văn bản tự sự.
C, Kể lại một cách sáng tạo nội dung của văn bản tự sự.
D, Phân tích nội dung, ý nghĩa và giá trị của văn bản tự sự.
B
Câu 2:
Có ý kiến cho rằng các văn bản "Tôi đi học" của Thanh Tịnh và "Trong lòng mẹ " của Nguyên Hồng rất khó tóm tắt. Em thấy đúng hay sai?
A, Đúng. B, Sai.
A
Tiết 24- Tập làm văn
Tiết 24: Tập làm văn
Miêu tả và biểu cảm
trong văn bản tự sự
I, Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự:
Đọc đoạn văn sau :

Xe chạy chầm chậm. Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bây giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi, xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xấn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
(Nguyên Hồng- Những ngày thơ ấu)
Xe chạy chầm chậm. Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bây giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi, xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xấn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
(Nguyên Hồng- Những ngày thơ ấu)
Xe chạy chầm chậm. Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bây giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi, xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xấn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
(Nguyên Hồng- Những ngày thơ ấu)
So sánh đoạn văn trên của Nguyên Hồng với đoạn văn sau:
Xe chạy. Mẹ tôi vẫy tôi. Tôi đuổi theo kịp và trèo lên xe. Mẹ kéo tôi lên xe. Tôi oà khóc. Mẹ tôi cũng khóc theo. Tôi ngồi bên mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, nhìn gương mặt mẹ và cảm thấy vui sướng.
- Vai trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm: Giúp cho việc kể chuyện thêm sinh động, cụ thể, làm cho diện mạo, hình dáng, hành động của nhân vật và sự việc như hiện lên trước mắt người đọc? làm cho ý nghĩa của truyện thêm thấm thía và sâu sắc; đồng thời bộc lộ rõ thái độ , tình cảm của tác giả đối với nhân vật và sự việc.

Tiết 24: Tập làm văn
Miêu tả và biểu cảm
trong văn bản tự sự
I, Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự:
1, Đoạn văn:
2, Nhận xét:

Ghi nhớ:
* Trong văn bản tự sự, rất ít khi các tác giả chỉ thuần kể người, kể việc (kể chuyện) mà khi kể thường đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
* Các yếu tố miêu tả và biểu cảm làm cho việc kể chuyện sinh động và sâu sắc hơn.
Tiết 24: Tập làm văn
Miêu tả và biểu cảm
trong văn bản tự sự
I, Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự:
1, Đoạn văn:
2, Nhận xét:

* Ghi nhớ/ sgk.
II, Luyện tập:
Bài 1/ 74: Tìm trong đoạn văn sau các yếu tố miêu tả và biểu cảm. Phân tích giá trị của các yếu tố đó:
Hàng năm, cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
("Tôi đi học"- Thanh Tịnh)
Các yếu tố miêu tả:
+ Hình ảnh so sánh: như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng đem lại chất thơ cho cảm xúc.
Các yếu tố biểu cảm:
+ Lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
+ Lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc ? miêu tả cảnh thu đẹp và gợi cảm, gợi nhớ.
+ Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi . ? diễn tả những cảm giác nhẹ nhàng, trong sáng mà sâu đậm trong lòng nhân vật "tôi".
Bài tập 2: Hãy viết một đoạn văn kể về những giây phút đầu tiên khi em gặp lại một người thân sau một thời gian xa cách (chú ý sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong khi kể).
Gợi ý:
Nên bắt đầu từ chỗ nào?
Từ xa thấy người thân như thế nào? (Tả hình dáng, mái tóc.)
Lại gần thấy ra sao? kể hành động của mình và người thân, tả chi tiết khuôn mặt, quần áo.
Những biểu hiện tình cảm của 2 người sau khi gặp như thế nào? (vui mừng, xúc động thể hiện bằng các chi tiết nào? Ngôn ngữ, hành động, lời nói, cử chỉ, nét mặt.)
Hướng dẫn về nhà:
Học thuộc phần ghi nhớ- sgk.
Hoàn thành các bài tập trên vào vở bài tập.
Tiếp tục tìm yếu tố miêu tả và biểu cảm trong các văn bản tự sự đã học.
Soạn bài: "Đánh nhau với cối xay gió"