Bài 6. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Nhiệt liệt Chào mừng
Các thầy giáo, cô giáo về dự giờ thăm lớp
Em hãy cho biết thế nào là tóm tắt văn bản tự sự?
- Nêu yêu cầu và các bước tóm tắt văn bản tự sự?

KIỂM TRA BÀI CŨ
Trả lời
* Tóm tắt văn bản tự sự là dùng lời văn của mình trình bày một cách ngắn gọn nội dung chính (Bao gồm sự việc tiêu biểu và nhân vật quan trọng) của văn bản đó.
* Yêu cầu
+ Phải đảm bảo ngắn gọn, rõ ràng.
+ Phải phản ánh trung thành với văn bản được tóm tắt, không thêm bớt vào các chi tiết, sự việc không có trong tác phẩm, không xem vào các ý bình luận, khen chê.
+ Người đọc phải hình dung ra được toàn bộ câu chuyện, và tập trung vào sự việc chính, nhân vật chính.
- Các bước tóm tắt:
+ Đọc kỹ để hiểu đúng chủ để văn bản.
+ Xác định nội dung chính cần tóm tắt.
+ Sắp xếp các nội dung theo trình tự hợp lí.
+ Viết thành văn bản tóm tắt.
Tiết 24: Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự
1. Xét ví dụ: SGK/72,73








Đoạn văn
Xe chạy chầm chậm… Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rỗi cứ thể nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bây giờ tôi kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời của người họ nội tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hãy tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, ngả đầu vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
trán đẫm mồ hôi
Tôi thở hồng hộc
ríu cả chân lại
mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt
mẹ tôi không còm cõi xơ xác
nước da mịn
làm nổi bật màu hồng của hai gò má
sung
sướng
tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao
lâu mất đi bỗng mơn man khắp da thịt
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của
người mẹ, để người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng
cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng
tôi oà lên khóc rỗi cứ thể nức nở
trong
mẹ tôi lại tươi đẹp
khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường
sụt sùi
Đoạn văn không có yếu tố miêu tả và biểu cảm
Xe chạy chầm chậm… Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp, và khi trèo lên xe. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi. Mẹ tôi cũng theo:
- Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bây giờ tôi kịp nhận ra như cô tôi nhắc lại lời của người họ nội tôi. Gương mặt của mẹ tôi. Hãy tại sự bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, ngả đầu vào cánh tay mẹ tôi. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở.
Từ ngã tư đầu trường học về nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
Đoạn văn không có yếu tố kể

Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Nức nở, sụt sùi :
Mẹ tôi không còm cõi xơ xác. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Sự sung sướng, mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc.Tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng mơn man khắp da thịt. Hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
Đoạn văn tư sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm
Xe chạy chầm chậm… Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rỗi cứ thể nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bây giờ tôi kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời của người họ nội tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hãy tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, ngả đầu vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
trán đẫm mồ hôi
Tôi thở hồng hộc
ríu cả chân lại
mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt
mẹ tôi không còm cõi xơ xác
nước da mịn
làm nổi bật màu hồng của hai gò má
sung
sướng
tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao
lâu mất đi bỗng mơn man khắp da thịt
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của
người mẹ, để người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng
cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng
tôi oà lên khóc rỗi cứ thể nức nở
trong
mẹ tôi lại tươi đẹp
khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường
sụt sùi
Tiết 24: Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự
Xét ví dụ: SGK/72,73
Nhận xét:
Trong văn bản tự sự thường đan xen yếu tố miêu tả và biểu cảm.
Tác dụng: Miêu tả và biểu cảm giúp cho văn bản tự sự trở nên hấp dẫn, sinh động và sâu sắc hơn.
* Ghi nhớ: SGK/74









Ghi nhớ:
Trong văn bản tự sự rất ít khi các tác giả chỉ thuần kể người, kể việc (kể chuyện) mà khi kể thường đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
Các yếu tố miêu tả và biểu cảm làm cho việc kể chuyện sinh động và sâu sắc hơn.
Tiết 24: Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự
Xét ví dụ: SGK/72,73
Nhận xét:
Trong văn bản tự sự thường đan xen yếu tố miêu tả và biểu cảm.
Tác dụng: Miêu tả và biểu cảm giúp cho văn bản tự sự trở nên hấp dẫn, sinh động và sâu sắc hơn.
* Ghi nhớ: SGK/74
II. Luyện tập
1. Bài 1 /74








Đoạn văn trong “Lão Hạc – Nam Cao”

Miêu tả: Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những viết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc…
Biểu cảm: Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng : “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à”. Thì ra tôi già bằng tần này tuổi đầu rồi mà còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó!

Đoạn văn trong văn bản: Tôi đi học – Thanh Tịnh
Miêu tả: Sau một hồi trống thúc vang dậy lòng tôi, mấy người học trò cũ đến sắp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp. Cảm thấy mình chơ vơ là lúc này. Vì chúng quanh là những cậu bé vụng về lúng túng như tôi cả. Các cậu không đi. Các cậu chỉ theo sức mạnh kéo dìu các cậu về phía trước. Nói các cậu không đứng lại càng đúng hơn nữa, hai chân các cậu cứ dềnh dàng mãi. Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả ban tưởng tưởng.
Biểu cảm: Tôi cảm thấy sau lưng tôi có một bàn tay dịu dáng đẩy tôi về phía trước. Nhưng người tôi lúc này tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ. Không giữ được chéo áo hay cánh tay người thân, vài ba cậu đã từ từ bước lên đứng dưới hiên lớp. Các cậu lưng lẻo nhìn ra sân, nơi mà những người thân đang nhìn các cậu với cặp mắt lưu luyến. Một cậu đứng ôm mặt khóc.Tôi bất giác quay lưng lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc theo. Tôi nghe sau lưng tôi, trong đám học trò mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngừng trong cổ. Một bàn tay quen nhẹ vuốt mái tóc tôi.
Tiết 24: Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự
Xét ví dụ: SGK/72,73
Nhận xét:
Trong văn bản tự sự thường đan xen yếu tố miêu tả và biểu cảm.
Tác dụng: Miêu tả và biểu cảm giúp cho văn bản tự sự trở nên hấp dẫn, sinh động và sâu sắc hơn.
* Ghi nhớ: SGK/74
II. Luyện tập
Bài 1 /74
Bài 2/74








Xin trân trọng cảm ơn
các thầy giáo, cô giáo
Cùng toàn thể các em học sinh