Bài 6. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

Chia sẻ bởi Vũ Thị Nhâm | Ngày 02/05/2019 | 23

Chia sẻ tài liệu: Bài 6. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự thuộc Ngữ văn 8

Nội dung tài liệu:

CHÀO MỪNG CÁC CÔ VỀ DỰ GiỜ THĂM LỚP
CHÚC CÁC EM MỘT TiẾT HỌC TỐT.
GV: Vũ Thị Nhâm- Bắc Ninh
TIếT 24.
MIÊU TẢ và BiỂU CẢM trong VĂN TỰ SỰ
TỰ SỰ
MIÊU TẢ
BiỂU CẢM

Xe chạy chầm chậm… . Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, t ôi đuổi kịp . Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo :
-Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe . Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi . Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của đôi gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thủa còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, tôi thấy những cảm giác ấm áp bấy lâu nay mất đi bổng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo, hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại mà lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của mẹ, để bàn tay mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.

Xe chạy chầm chậm… Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo :
-Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe . Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thủa còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, tôi thấy những cảm giác ấm áp bấy lâu nay mất đi bổng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo, hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại mà lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho,mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
Các yếu tố kể, tả, biểu cảm đứng riêng hay đan xen với yếu tố tự sự?

Xe chạy chầm chậm… Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo :
-Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe . Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thủa còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, tôi thấy những cảm giác ấm áp bấy lâu nay mất đi bổng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo, hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại mà lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho,mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
Mẹ tôi vẫy tôi. Tôi đuổi kịp chiếc xe chở mẹ. Mẹ kéo tôi lên xe. Tôi òa khóc. Mẹ tôi cũng khóc theo. Tôi ngồi bên mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, quan sát gương mặt mẹ . Tôi không còn nhớ đã nói gì và trả lời mẹ những gì
Nếu bỏ yếu tố tả, biểu cảm --> đoạn văn kể chuyện khô khan, không hay, thiếu sự sinh động, không thể hiện rõ dung mạo của nhân vật, của hành động, không làm cho người đọc xúc động, trăn trở, suy nghĩ trước sự việc, nhân vật.

Xe chạy chầm chậm… Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, nức nở, sụt sùi mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. tôi thấy những cảm giác ấm áp bấy lâu nay mất đi bổng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo, hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại mà lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho,mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
Nhận xét :
Nếu bỏ yếu tố tả, biểu cảm --> đoạn văn kể chuyện khô khan, không hay, thiếu sự sinh động, không thể hiện rõ dung mạo của nhân vật, của hành động, không làm cho người đọc xúc động, trăn trở, suy nghĩ trước sự việc, nhân vật.
Nếu bỏ yếu tố kể, không thành chuyện, người đọc sẽ không hiểu sự việc --> yếu tố kể là chính, quan trọng.
Vậy kể mà kết hợp tả, biểu cảm làm cho cuộc gặp gỡ giữa hai mẹ con Hồng thêm sinh động : hình ảnh Hồng vội vả, cuống quýt, sung sướng, hạnh phúc. Hình ảnh mẹ đẹp qua cái nhìn, cảm nhận đầy yêu thương của con --> chuyện kể trở nên sâu sắc, có ý nghĩa hơn, gợi được suy nghĩ và cảm xúc cho người đọc về nhân vật, về tình mẫu tử sâu nặng.

So sánh vai trò,tác dụng của các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự:

" Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậc nước, tôi muốn ôm choàng lấy lão mà òa lên khóc. Bây giờ thì tôi không xót xa năm quyển sách của tôi quá như trước nữa. Tôi chỉ ái ngại cho lão Hạc. Tôi hỏi cho có chuyện :
- Thế nó cho bắt à ?
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những nếp nhăn xô lại với nhau ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu ngoẹo về một bên và cái miệng móm mem của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc.

( Nam Cao, “Lão Hạc” )
Nhận xét: Yếu tố miêu tả và biểu cảm giúp khắc họa rõ nét hình ảnh, nội tâm, tính cách của lão Hạc sau khi bán chó Vàng và tấm lòng, sự cảm thông của ông giáo.
Hình ảnh, nội tâm lão Hạc: đau đớn, xót xa vì đã trót lừa bán con chó yêu quí .
Tính cách lão Hạc qua sự việc bán chó: nhân hậu, lương thiện.
Tấm lòng ông Giáo: thông hiểu, đồng cảm, yêu thương, chia sẻ --> nhân đạo.

a. Lựa chọn ngôi kể
b. Xác định yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn tự sự sẽ viết
c.Xác định thứ tự kể
d. Viết thành đoạn văn kể chuyện, kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm sao cho hợp lí
1-a. Lựa chọn ngôi kể
2-c.Xác định thứ tự kể
3-b. Xác định yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn tự sự sẽ viết
4-d. Viết thành đoạn văn kể chuyện, kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm sao cho hợp lí
Có ý kiến cho rằng: trước khi thực hiện các bước trên, cần xác định được sự việc, nhân vật và chủ đề văn bản. Ý kiến em thế nào?

Đoạn văn tham khảo: Kể giây phút đầu tiên gặp người thân sau bao ngày xa cách.
Tôi nhớ mãi cái giây phút đầu tiên gặp bà sau bao ngày xa cách. Còn nhớ, lần ấy bố bảo với tôi: “Hè năm nay, bố cho thằng Toàn về thăm nội. Lâu lắm rồi, ba năm rồi còn gì”. Tôi mừng rơn và hồi hộp chờ đợi ngày được về thăm nội. Tôi nhớ và thương nội lắm. Bà là người đã gắn bó, yêu thương, ẳm bồng, dạy dỗ tôi từ bé. Tôi cứ hình dung, mượn tượng hình ảnh bà nơi quê xa. Và ngày gặp bà cũng đến. Lòng tôi náo nức nhịp theo tiếng động cơ của chiếc ô-tô Max đang bon bon trên đường. Xe dừng nơi đầu xóm, tôi hối hả bước xuống, phóng nhanh tầm mắt nhìn về cuối xóm, nơi có ngôi nhà thân yêu của bà. Và kìa, xa xa khuất sau hàng cây trứng cá xanh mướt , bà đang lom khom quét sân, nhặt rác. Tôi cuống quýt gọi to : “Bà ơi! Cháu về thăm bà đây”. Từ xa, bà ngước lên, đôi mắt nheo nắng, rồi ngạc nhiên, mừng rỡ. Bà mỉm cười nhìn tôi. Tôi chạy đến thật nhanh, ôm chầm lấy bà. Tôi bật khóc trong niềm sung sướng. Bà dắt tôi vào nhà, ngồi xuống phản, xoa đầu tôi, đôi mắt rưng rưng, bà bảo: “ Thôi nào, cháu ngoan. Để bà xem cháu lớn thế nào ?”. Bà nhìn tôi với đôi mắt âu yếm. Tôi vùi đầu vào ngực bà, một mùi hương nồng nồng, ngai ngái thân quen lan tỏa từ khuôn miệng nhai trầu của bà. Tôi như muốn nở căng lồng ngực để nhận lấy cái hương vị thân quen ấy và cũng đề tận hưởng cái cảm giác êm ái, ấm áp khi được ngồi trong lòng bà mà bấy lâu nay tôi thiếu vắng. Tôi ngước lên nhìn bà và nhận ra bà có già hơn, đuôi mắt hằn nhiều dấu chân chim, tóc bạc trắng, nhưng làn da của bà vẫn hồng hào như xưa. Tôi thì thầm vào tai bà: “Bà ơi! Bà vẫn đẹp như xưa”. Bà cười, mắng yêu: “Cha mày, nói có hay không!”. Rồi hai bà cháu tôi dắt nhau ra vườn hái quả.
Dặn dò :
Học kĩ bài và hoàn thành làm bài 2 (Sgk), bài tập thêm (số 3: về nhà )
Chuẩn bị trước các bài tập trong tiết “Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm”
Bài tập về nhà: Viết đoạn văn tự sự có dùng yếu tố miểu tả, biểu cảm cho tranh “ Cô bé bán diêm” ( Sgk/65 )  về nhà làm.


Cảm ơn các thầy cô
giáo và các em
đã đến dự
tiết học của lớp 8B
Củng cố: 1. Đọc bài văn viết tại lớp của 1 HS lớp 8 – trường THCS Thanh Thủy – Phú Thọ sau (đăng trong tạp chí “ Văn học và Tuổi trẻ”, bài có lược bớt) và nêu nhận xét: của em:
Khi những chiếc lá mướt xanh đã ngả dần sang màu vàng úa, những quả hồng căng mọng đã ngả sang màu ngọc lựu già, những quả bưởi cũng đủ lớn, tròn xoe mọng nước, ấy là lúc thu đã về. Và với tôi, ấn tượng sâu đậm nhất về mùa thu là ánh trăng sáng vằn vặc của đêm rằm Trung thu.
(…).Trung thu năm nay đối với tôi thật đáng nhớ. Vào đêm 14, nhìn ánh trăng tỏa sáng khắp nơi, tôi mỉm cười mừng rỡ: “Nhất định ngày mai trăng sẽ còn đẹp hơn thế!”. Tôi và các bạn trong xóm đã chuẩn bị rất kĩ lưỡng cho Trung thu này, nào là đèn ông sao, đèn cá chép, rồi đèn lồng, (…). Bọn con giá chúng tôi còn bàn nhau, ngày mai sẽ thả nến mang điều ước của mình xuống sông. (…)
Đến hôm sau – ngày quan trọng của mọi trẻ em, lại có một cơn bão tràn về. Suốt cả ngày mưa rơi rả rít, gió thổi từng hồi quật vào cây nghiêng ngả.Thế rồi,đến chập tối, mưa tạnh nhưng trời vẫn cứ xám xịt. Bầu không khí đẫm hơi nước. Tôi buồn so:Thế là hết rước đèn, hết tiết mục trông trăng phá cỗ, bởi làm gì có trăng…
Và ô kìa! Trăng đã lên! Trăng lên trong niềm vui mừng khôn xiết của chúng tôi. (…).Hiện ra trước mắt tôi là một vầng trăng tròn trịa, tuy không trong vắt, không lấp lánh ánh bạc và thỉnh thoảng lại lòa nhòa sau những đám mây đen ướt sũng nước, nhưng với tôi trăng vẫn đẹp. Tôi vui mừng chạy đi gọi lũ bạn trong xóm. Chúng nó cũng đã tụ tập đông đủ. Chúng tôi rước đèn dưới ánh trăng và cùng hát vang.(…). Sau đó, riêng mấy đứa con gái chúng tôi cùng thực hiện những điều mà cả bọn mong ước bấy lâu nay: thả nến trong đêm trung thu, vì chúng tôi tin rằng, vào ngày tết thiếu nhi, những mong ước của trẻ thơ sẽ trở thành hiện thực. Men theo bờ đá, (…) đến sát mặt nước, (…) cẩn thận, nâng niu, chúng tôi thả từ từ những ngọn nến (…). Ngước nhìn lên, tôi thấy chị Hằng Nga đang mỉm cười (…)
Trong văn bản tự sự, yếu tố miêu tả có vai trò và ý nghĩa như thế nào đối với sự việc được kể?
Làm cho sự việc được kể ngắn gọn hơn.
Làm cho sự việc được kể đầy đủ hơn.
Làm cho sự việc được kể đơn giản hơn.
Làm cho sự việc được kể sinh động và hiện lên như thật.
Trong văn tự sự, yếu tố biểu cảm có vai trò gì ?
Giúp người viết thể hiện thái độ, tình cảm sâu sắc của mình đối với sự việc
Giúp người viết hiểu sâu sắc về sự việc được kể.
Giúp người viết hiểu một cách toàn diện về sự việc được kể.
Giúp sự việc được kể hiện lên sinh động và phong phú.
Trong câu văn sau, câu nào có yếu tố miêu tả?
Những bông hoa đang nở.
Những thử ruộng đã được cày xới kĩ càng.
Bụi hoa hướng dương nở rộ, vàng óng bên cây dừa lớn dáng sừng sững.
Những ngôi nhà cao rộng .
Trong các câu văn sau, câu nào chứa yếu tố biểu cảm ?
Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi, … toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn ; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương ; không bao giờ ta thương.
Vợ tôi không ác nhưng thị khổ quá rồi.
Khi người ta khổ quá thì người chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa.
Tôi biết vậy nên tôi chỉ buồn chớ không nỡ giận.
Củng cố: 1. Đọc bài văn viết tại lớp của 1 HS lớp 8 – Phú Thọ và nêu nhận xét :
D
A
C
A
Khi những chiếc lá mướt xanh đã ngả dần sang màu vàng úa, những quả hồng căng mọng đã ngả sang màu ngọc lựu già, những quả bưởi cũng đủ lớn, tròn xoe mọng nước, ấy là lúc thu đã về. Và với tôi, ấn tượng sâu đậm nhất về mùa thu là ánh trăng sáng vằn vặc của đêm rằm Trung thu.
(…).Trung thu năm nay đối với tôi thật đáng nhớ. Vào đêm 14, nhìn ánh trăng tỏa sáng khắp nơi, tôi mỉm cười mừng rỡ: “Nhất định ngày mai trăng sẽ còn đẹp hơn thế!”. Tôi và các bạn trong xóm đã chuẩn bị rất kĩ lưỡng cho Trung thu này, nào là đèn ông sao, đèn cá chép, rồi đèn lồng, (…). Bọn con giá chúng tôi còn bàn nhau, ngày mai sẽ thả nến mang điều ước của mình xuống sông. (…)
Đến hôm sau – ngày quan trọng của mọi trẻ em, lại có một cơn bão tràn về. Suốt cả ngày mưa rơi rả rít, gió thổi từng hồi quật vào cây nghiêng ngả.Thế rồi,đến chập tối, mưa tạnh nhưng trời vẫn cứ xám xịt. Bầu không khí đẫm hơi nước. Tôi buồn so:Thế là hết rước đèn, hết tiết mục trông trăng phá cỗ, bởi làm gì có trăng…
Và ô kìa! Trăng đã lên! Trăng lên trong niềm vui mừng khôn xiết của chúng tôi. (…).Hiện ra trước mắt tôi là một vầng trăng tròn trịa, tuy không trong vắt, không lấp lánh ánh bạc và thỉnh thoảng lại lòa nhòa sau những đám mây đen ướt sũng nước, nhưng với tôi trăng vẫn đẹp. Tôi vui mừng chạy đi gọi lũ bạn trong xóm. Chúng nó cũng đã tụ tập đông đủ. Chúng tôi rước đèn dưới ánh trăng và cùng hát vang.(…). Sau đó, riêng mấy đứa con gái chúng tôi cùng thực hiện những điều mà cả bọn mong ước bấy lâu nay: thả nến trong đêm trung thu, vì chúng tôi tin rằng, vào ngày tết thiếu nhi, những mong ước của trẻ thơ sẽ trở thành hiện thực. Men theo bờ đá, (…) đến sát mặt nước, (…) cẩn thận, nâng niu, chúng tôi thả từ từ những ngọn nến (…). Ngước nhìn lên, tôi thấy chị Hằng Nga đang mỉm cười (…)
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...

Người chia sẻ: Vũ Thị Nhâm
Dung lượng: | Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)