Bài 6. Miêu tả trong văn bản tự sự

Chào mừng
QUÍ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ HỘI GIẢNG
VÒNG TRƯỜNG
Môn: Ngữ Văn 9
Giáo viên: Bùi Thị Thảo
Trường THCS Hòa Hưng
Trang giáo án mở dần niềm tin mới 
Vẫn lặng thầm nỗi đợi ở ngày mai 
Vì đàn em... 
vì ánh sáng tương lai 
Để ta mãi miệt mài bao năm tháng. 

Cho một thuở tơ vương màu áo trắng 
Cho ngập tràn bao ước vọng thăng hoa 
Dù ngày xưa... 
xưa... 
đã thật là xa 
Mà ngày tới lại chan hoà nắng ấm. 

Mãi mãi trong ta tình yêu thầm lặng 
Dẫu gian lao 
Trăm năm vẫn trồng người. 

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu1 : Dòng nào sau đây không phải là mục đích của việc tóm tắt văn bản tự sự?
A. Để dễ ghi nhớ nội dung của văn bản .
B. Để giới thiệu cho người nghe biết nội dung văn bản.
C. Giúp người đọc, người nghe nắm được nội dung chính của văn bản.
D. Thể hiện trình độ hiểu biết sâu rộng của người đọc.
D

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Yêu cầu của việc tóm tắt văn bản tự sự :
A. Ngắn gọn nhưng đầy đủ.
B. Nêu được các nhân vật và các sự việc chính của tác phẩm.
C.Không thêm vào văn bản tóm tắt những suy nghĩ chủ quan của người tóm tắt.
D. Cả 3 nội dung trên .
D
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 3 :Tóm tắt một văn bản ở chương trình Ngữ văn 9 mà em đã học.
Tóm tắt “Chuyện người con gái Nam Xương”
Xưa có chàng Trương, vừa cưới vợ xong đã phải đi lính. Giặc tan, Trương Sinh trở về, nghe lời con nhỏ, nghi là vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Một đêm Trương sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới đêm đêm. Lúc đó chàng mới hiểu ra vợ mình bị oan. Phan Lang tình cờ gặp lại Vũ Nương dưới thủy cung. Khi Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn cho Trương Sinh. Trương Sinh lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về ngồi trên chiếc kiệu hoa đứng giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.
CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
“TRÍCH TRUYỀN KÌ MẠN LỤC” – NGUYỄN DỮ
T?p l�m van Miêu tả
trong văn bản tự sự
Tuần: 8
Tiết: 39
TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I.Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự: :
1. Đoạn trích : sgk/91
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ "nhất", vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I.Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự: :
1. Đoạn trích : sgk/91

TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
1. Đoạn trích : sgk/91
Vua Quang Trung đánh vào đồn Ngọc Hồi.
- Vua Quang Trung cho ghÐp v¸n l¹i, cø m­êi ng­êi khiªng mét bøc, råi tiÕn s¸t ®Õn ®ån Ngäc Håi.
- Qu©n Thanh b¾n ra, kh«ng tróng ng­êi nµo, sau ®ã phun khãi löa.
- Qu©n cña vua Quang Trung khiªng v¸n nhÊt tÒ x«ng lªn mµ ®¸nh.
- Qu©n Thanh chèng ®ì kh«ng næi, t­íng nhµ Thanh lµ SÇm Nghi §èng th¾t cæ chÕt.Qu©n Thanh ®¹i b¹i.

TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
1. Đoạn trích : sgk/91
Vua Quang Trung đánh vào đồn Ngọc Hồi.
- Vua Quang Trung cho ghÐp v¸n l¹i, cø m­êi ng­êi khiªng mét bøc, råi tiÕn s¸t ®Õn ®ån Ngäc Håi.
- Qu©n Thanh b¾n ra, kh«ng tróng ng­êi nµo, sau ®ã phun khãi löa.
- Qu©n cña vua Quang Trung khiªng v¸n nhÊt tÒ x«ng lªn mµ ®¸nh.
- Qu©n Thanh chèng ®ì kh«ng næi, t­íng nhµ Thanh lµ SÇm Nghi §èng th¾t cæ chÕt. Qu©n Thanh ®¹i b¹i.
Kể lại việc đã xảy ra Tự sự
Trả lời câu hỏi việc gì đã xảy ra?
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ "nhất", vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)

TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
1. Đoạn trích : sgk/91
Vua Quang Trung đánh vào đồn Ngọc Hồi .
Yếu tố miêu tả :
Truyền lấy sáu…….phủ kín.
- Hạng lính…..chữ nhất
- Dùng ống phun…….hai mình.
- Khi gươm……. đánh.
- Thây chất …………
-> thể hiện hình ảnh vua Quang Trung, sự thất bại của quân Thanh và thắng lợi của quân ta
Trả lời câu hỏi
Xảy ra như thế nào?
=> Làm cho đoạn văn hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
1. Đoạn trích : sgk/91
Hãy nối các sự việc sau thành một đoạn văn:
- Vua Quang Trung cho gh�p v�n l�i, c� m��i ng��i khi�ng m�t b�c, r�i ti�n s�t ��n ��n Ng�c H�i.
- Qu�n Thanh b�n ra, kh�ng trĩng ng��i n�o, sau �� phun kh�i lưa.
- Qu�n cđa vua Quang Trung khi�ng v�n nh�t tỊ x�ng l�n m� ��nh.
- Qu�n Thanh ch�ng �ì kh�ng nỉi, t�íng nh� Thanh l� S�m Nghi ��ng th�t cỉ ch�t.Qu�n Thanh ��i b�i.
Vua Quang Trung cho ghép ván, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào sau đó phun khói lửa. Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại.
Đoạn văn:
1. So sánh đoạn văn vừa tạo lập với đoạn văn trích ?
2. Rút ra nhận xét: yếu tố miêu tả có vai trò như thế nào đối với văn bản tự sự?
(Nếu chỉ kể sự việc diễn ra như thế thì nhân vật vua Quang Trung có nổi bật không? Trận đánh có sinh động không? Tại sao?)
Thảo luận
* Đoạn văn bị lược bỏ yếu tố miêu tả trở nên thiếu sinh động, khô khan, kém hấp dẫn vì chỉ đơn giản kể lại sự việc, nghĩa là mới trả lời câu hỏi: Sự việc gì đã xảy ra?
* Đoạn văn trích trong Hoàng Lê nhất thống chí nhờ có yếu tố miêu tả mà trận đánh của vua Quang Trung được tái hiện cụ thể, sinh động, hấp dẫn, nghĩa là đã trả lời được câu hỏi sự việc ấy diễn ra như thế nào?
Kết luận
TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
1. Đoạn trích : sgk/91
2. Kết luận : Ghi nhớ. sgk/92
Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
Lưu ý:
* Khi được sử dụng trong văn bản tự sự, phương thức miêu tả thường bị chi phối bởi mục đích kể chuyện (tả cảnh để tạo nền, tạo tình huống cho sự việc phát triển; tả người là để khắc hoạ rõ nét đặc điểm, tính cách và bản chất của nhân vật)
Tự sự đóng vai trò chủ đạo, miêu tả chỉ đóng vai trò bổ trợ.
* Yếu tố miêu tả thường được thể hiện qua các từ ngữ, hình ảnh có sức gợi lớn (từ tượng thanh, tượng hình, nghệ thuật so sánh, nhân hoá.)
TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
II. Luyện tập
Bài tập 1:
Tìm những yếu tố tả người và tả cảnh trong hai đoạn trích Truyện Kiều vừa học (Chị em Thúy Kiều, trang 81 và Cảnh ngày xuân trang 84). Phân tích giá trị của những yếu tố miêu tả ấy trong việc thể hiện nội dung mỗi đoạn trích.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thuỷ nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
(Truyện Kiều - Nguyễn Du)
Chỉ ra các yếu tố miêu tả trong đoạn thơ sau và phân tích giá trị của những yếu tố đó?
CHỊ EM THÚY KIỀU
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thuỷ nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
(Truyện Kiều - Nguyễn Du)
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Cảnh ngày xuân
Trớch Truy?n Ki?u- Nguy?n Du
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
(Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Cảnh ngày xuân
TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
II. Luyện tập
Bài tập 1:
- Đoạn văn a: dùng hình ảnh thiên nhiên để miêu tả nét đẹp của chị em Thúy Kiều ( Trăng, hoa, ngọc, mây, tuyết, nước, núi…)
- Đoạn văn b: Tả cảnh mùa xuân bằng các chi tiết đặc sắc, cụ thể: (Ngày xuân, con én, thiều quang cỏ non, cành lê…) -> một mùa xuân đẹp, trong sáng đầy sức sống.


TIẾT 39: MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn tự sự:
II. Luyện tập
Bài tập 1:
Bài tập 2:

Dựa vào đoạn trích Cảnh ngày xuân, hãy viết một đoạn văn kể về việc chị em Thúy Kiều đi chơi trong buổi chiều ngày Thanh minh. Trong khi kể, chú ý vận dụng các yêu tố miêu tả để tả cảnh ngày xuân.
Nhân tiết Thanh minh, chị em Thúy Kiều cùng nhau đi du xuân. Cảnh ngày xuân thật là đẹp. Từng đàn chim én bay đi bay lại nhịp nhàng trên bầu trời như chiếc thoi đưa. Những bãi cỏ khô héo được hồi sinh phủ lên một màu xanh tít tắp tận chân trời. Những cành lê khoác trên mình một bộ cánh trắng muốt thướt tha, kiều diễm. Cỏ xanh, lê trắng hòa vào một, tạo nên bức tranh thiên nhiên trong sáng và tinh khôi. Mọi người đi chơi xuân nhộn nhịp, sôi động. Cô gái nào cũng sắm cho mình một bộ quần áo thật đẹp. Những trai tài, gái sắc ríu rít như chim yến chim oanh. Ngựa xe qua lại đông đúc, nhộn nhịp. Chị em Thúy Kiều cùng hòa mình vào không khí đó. Đi chơi xuân nhưng mọi người không quên những người đã khuất. Họ đốt vàng mã, vó rắc hi vọng rằng người thân cũng sẽ được hưởng cuộc sống hạnh phúc ở thế giới bên kia…Bóng chiều đã ngả về tây, chị em Thúy Kiều thơ thẫn dan tay ra về. Chân bước đi mà lòng còn luyến tiếc buổi du xuân.
Củng Cố
Trong văn tự sự khi muốn làm cho chi tiết, hành động, cảnh vật, con người và sự việc trở nên sinh động, hấp dẫn, cần sử dụng kết hợp các yếu tố nào?
A . Miêu tả
B. Thuyết minh
C. Biểu cảm
D. Nghị luận
Trả lời câu hỏi bằng cách chọn đáp án đúng nhất:
Vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự?
Miêu tả cũng là phương thức chính quan trọng như tự sự.
Miêu tả chỉ là yếu tố giúp người đọc hình dung sự việc.
Miêu tả là yếu tố không thể bỏ được.
D. Miêu tả chỉ là yếu tố bổ trợ để câu chuyện trở nên sinh động hấp dẫn hơn.
Củng Cố
* Nắm được vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự
* Làm bài tập 3 sgk
* Xem l?i van t? s? k?t h?p cỏc y?u t? miờu t? d? chuẩn bị ti?t miờu t? n?i tõm trong van b?n t? s?


Hướng dẫn về nhà
Xin chân thành cám ơn
Quý thầy cô và các em học sinh