Bài 6. Miêu tả trong văn bản tự sự

TIếT 33: miêu tả trong văn bản tự sự
ch�o mừng các thầy cô giáo Về Dự giờ thăm lớp
Thầy giáo: Phan Thị Thu Hương Trường THCS Quảng Phương
kiểm tra bài cũ
Thế nào là văn tự sự? Đặc điểm của văn tự sự?
- Văn TS: Văn kể chuyện, là cách trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến kết thúc, thể hiện một ý nghĩa. - Đặc điểm: + Sự việc: xảy ra với nguyên nhân, diễn biến, kết quả. + Nhân vật: người thực hiện các sự việc trong văn bản.
Tiết 33 miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
? Nhóm 1: Đoạn trích kể về sự việc gì. Với những nhân vật nào. Vua Quang Trung xuất hiện với tư cách như thế nào. ? Nhóm 2: Chỉ ra những chi tiết miêu tả trong đoạn trích. ? Nhóm 3: Các chi tiết miêu tả ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào. ? Nhóm 4: Kể lại nội dung đoạn trích trên, có bạn đưa ra các sự kiện đã được tóm tắt (Sgk - 91). Nhận xét.
? THẢO LUẬN
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
- Lính Tây Sơn. - Quân tướng nhà Thanh.
Vua Quang Trung
Trận Ngọc Hồi - 1789. Quang Trung đại phá quân Thanh
? THẢO LUẬN
? Nhóm 1: Đoạn trích kể về sự việc gì. Với những nhân vật nào. Vua Quang Trung xuất hiện với tư cách như thế nào.
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
? Nhóm 2: Chỉ ra những chi tiết miêu tả trong đoạn trích.
? THẢO LUẬN
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
? THẢO LUẬN
? Nhóm 3: Các chi tiết miêu tả ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào.
Quân
Thanh
Quân Tây Sơn
Vua Quang Trung
Sầm Nghi Đống
- Con người (Nhân vật).
- Hành động của các nhân vật.
khói toả mù trời
khói lửa
gió
- Cảnh vật.
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
? THẢO LUẬN
? Nhóm 3: Các chi tiết miêu tả ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào.
- Con người.
- Hành động của các nhân vật.
- Cảnh vật.
- Kết thúc sự việc.
? Cảm nhận của em về đoạn trích.
- Tái hiện lại trận đánh một cách cụ thể, sinh động, rõ nét, hấp dẫn.
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
? THẢO LUẬN
? Nhóm 4: Kể lại nội dung đoạn trích trên, có bạn đưa ra các sự kiện sau:
Không có yếu tố miêu tả.
- Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. - Quân Thanh bắn ra , không trúng người nào, sau đó phun khói lửa. - Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. - Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại.
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
- Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. - Quân Thanh bắn ra , không trúng người nào, sau đó phun khói lửa.
? Cùng một sự việc chính nhưng một bên chỉ đơn thuần NÊU ra, một bên có MIÊU TẢ. Hãy cho biết điểm khác nhau giữa chúng.
Các sự việc nêu đầy đủ nhưng không sinh động, rất khái quát và khô khan.
Trả lời 1 câu hỏi: Việc gì đã xảy ra?
Tái hiện được sự việc một cách sinh động, hấp dẫn. Trả lời 2 câu hỏi: Việc gì đã xảy ra? Xảy ra như thế nào?
? Yếu tố miêu tả có vai trò như thế nào đối với văn bản tự sự.


Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
* Ghi nhớ (SGK - 92)
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
* Ghi nhớ (SGK - 92)
II. Luyện tập.
Bài tập 1 (Sgk - 92).

“Chị em Thuý Kiều” (Tả người).
+ Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.

+ Làn thu thuỷ nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.

“Cảnh ngày xuân” (Tả cảnh).
+ Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
+ Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
+ Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.


Tác dụng:
Thuý Vân có vẻ đẹp phúc hậu, làm nền
cho vẻ đẹp sắc sảo của Kiều.
Đặc tả đôi mắt để làm bật nên vẻ đẹp
tâm hồn, trí tuệ của Kiều.



Tác dụng:
Bức tranh mùa xuân tươi đẹp, đầy
sức sống, không khí nhộn nhịp ngày hội,
gợi tâm trạng buồn.


Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
* Ghi nhớ (SGK - 92)
II. Luyện tập.
Bài tập 1 (Sgk - 92).
Bài tập 3 (Sgk - 92).
? Giới thiệu vẻ đẹp của hai chị em Thuý Kiều.
- Thuý Kiều, Thuý Vân là hai con gái đầu lòng của ông bà Vương viên ngoại ở Bắc Kinh. Thuý Kiều là chị còn em là Thuý Vân. Cả hai đều là những cô gái rất đẹp: duyên dáng, thanh cao, trong trắng. - Thuý Vân có vẻ đẹp trang trọng khác vời: khuôn mặt đầy đặn như mặt trăng tròn. Lông mày nở nang hơi đậm, rất đẹp. Nụ cười tươi như hoa, tiếng nói đứng đắn nghiêm trang và trong như tiếng ngọc quý. Mái tóc đen mượt hơn cả mây, làn da trắng mịn hơn cả tuyết. - Thuý Kiều lại có vẻ đẹp sắc sảo mặn mà, hơn Thuý Vân ở tài năng nữa. Mắt đẹp, trong sáng như làn nước mùa thu, lông mày như dáng núi mùa xuân. Hoa cũng phải ghen, liễu cũng phải hờn với sắc đẹp của nàng.
- Giới thiệu vẻ đẹp chung của hai chị em. - Vẻ đẹp của Thuý Vân. - Vẻ đẹp của Thuý Kiều.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
* Ghi nhớ (SGK - 92)
II. Luyện tập.
Bài tập 1 (Sgk - 92).
Bài tập 3 (Sgk - 92).
Gợi ý: Bài tập 2 (Sgk - 92)
Yêu cầu : - Kể về sự việc chính của cuộc du xuân, không khí lễ tảo mộ, hội đạp thanh. - Tả quang cảnh ngày xuân, cảnh lễ hội, đặc biệt là không khí lễ hội. - Thấy tác dụng của miêu tả trong tự sự.
- Thời gian thấm thoắt trôi qua nhanh như thoi dệt cửi, tiết trời đã sang tháng ba, những con chim én vẫn bay rộn ràng trên bầu trời trong sáng... -.............. - Không khí lễ hội lúc buổi chiều không còn nhộn nhịp, rộn ràng nữa, ngày đã dần tàn. Mặt trời đã chênh chếch phía tây, bầu trời phủ đầy sắc đỏ. Ba chị em mới ra về với những bước đi thong thả, nhẹ nhàng, không hề vội vã. Những bàn chân nhẹ nhàng với những bước đi chậm chạp dọc theo bờ con suối nhỏ uốn lượn quanh quanh dẫn đến chiếc cầu nhỏ và hẹp bắc qua dòng suối, vừa đi vừa ngắm nhìn cảnh vật xung quanh. - Cảnh vật buổi chiều nhạt dần và nhuốm màu tâm trạng của nhân vật trữ tình. Cảm giác vui đang còn mà linh cảm điều sắp xảy ra. Cảnh và người chuyển động trở nên chậm hơn. Cảnh vật diễn tả tâm trạng luyến tiếc, nỗi buồn đang len tới bủa vây.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
* Ghi nhớ (SGK - 92)
II. Luyện tập.
Bài tập 1 (Sgk - 92).
Bài tập 3 (Sgk - 92).
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1. Học thuộc ghi nhớ trong SGK.
2. Biết và nắm vững cách đưa yếu tố miêu tả vào văn bản tự sự.
3. Làm lại các bài tập ở SGK và vở BT.
LƯU Ý: - Trong bài văn TS tuỳ theo từng sự vật, sự việc, nhân vật (đối tượng để kể) người viết phải biết chọn những chỗ, những đoạn cần thiết để đưa yếu tố miêu tả vào cho phù hợp nhằm làm rõ hơn, nhấn mạnh đối tượng cần kể. - Không nên đưa tuỳ tiện các yếu tố miêu tả vào bài TS, nếu không nó sẽ phá vỡ mạch kể chuyện của văn TS, biến bài TS thành bài miêu tả.
4. Lập dàn ý chi tiết đề số 2 (Sgk - 105). Chuẩn bị viết bài số 2 văn TS kết hợp với yếu tố miêu tả.
Tiết 33: miêu tả trong văn bản tự sự
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong VBTS.
* Ghi nhớ (SGK - 92)
II. Luyện tập.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1. Học thuộc ghi nhớ trong SGK.
2. Biết và nắm vững cách đưa yếu tố miêu tả vào văn bản tự sự.
3. Làm lại các bài tập ở SGK và vở BT.
Bài tập thêm : “Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí. Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng.” (Lê Minh Khuê)
4. Lập dàn ý chi tiết đề số 2 (Sgk - 105). Chuẩn bị viết bài số 2 văn TS kết hợp với yếu tố miêu tả.
xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh