Bài 6. Miêu tả trong văn bản tự sự

Tiết 33 - Tập làm văn:
MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự:
1. Ví dụ: (SGK - 91)
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
THẢO LUẬN NHÓM :
?Hãy chỉ ra các chi tiết miêu tả trong đoạn trích? Các chi tiết ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào? (Theo mô hình)
Chi tiết miêu tả
Đối tượng được miêu tả
Quang Trung
- Truyền, kén hạng lính, cưỡi voi đi đốc thúc, gấp rút sai.
Quân lính
khoẻ mạnh, mười người khiêng một bức, lưng dắt dao ngắn,…cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”
Cảnh giao chiến
khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước, chạm nhau, quăng ván xuống đất, chém bừa, cầm binh khí theo sau, nhất tề xông tới, …
Cảnh quân Thanh tháo chạy
bỏ chạy toán loạn, giày xéo lên nhau... tên Thái thú Điền Châu tự thắt cổ chết, chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối.
Cảnh ghép ván
lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín,..
Không gian
khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì…
Thời gian
mờ sáng ngày mồng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi.
* Các sự việc:
- Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi.
- Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào, sau đó phun khói lửa.
- Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh.
- Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại.
Đoạn văn:
Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào, sau đó phun khói lửa. Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại.
Đoạn văn 2:
Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào, sau đó phun khói lửa. Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại.
Đoạn 1:
Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
Tiết 33 - Tập làm văn:
MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự:
1. Ví dụ: (SGK - 91)
2. Bài học:
- Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
* Lưu ý:
- Khi được sử dụng trong văn bản tự sự, phương thức miêu tả thường bị chi phối bởi mục đích kể chuyện (tả cảnh để tạo nền, tạo tình huống cho sự việc phát triển; tả người là để khắc hoạ rõ nét đặc điểm, tính cách và bản chất của nhân vật)
-> Tự sự đóng vai trò chủ đạo, miêu tả chỉ đóng vai trò bổ trợ.
- Yếu tố miêu tả thường được thể hiện qua các từ ngữ, hình ảnh có sức gợi lớn (từ tượng thanh, tượng hình, nghệ thuật so sánh, nhân hoá…)
Tiết 33 - Tập làm văn:
MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự:
1. Ví dụ: (SGK - 91)
2. Bài học:
- Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1: (SGK – 92)
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài săc lại là phần hơn:
Làn thu thuỷ nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
(Chị em Thuý Kiều - Nguyễn Du)
-> Giá trị của những yếu tố miêu tả: Thấy được vẻ đẹp đoan trang, phúc hậu, quý phái của Thuý Vân, lộng lẫy, đằm thắm có sức cuốn hút của Thuý Kiều.
Tiết 33: Tập làm văn:
MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự:
1. Ví dụ: (SGK - 91)
2. Bài học:
- Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1: (SGK – T 92)
2. Bài tập 2: (SGK – T 92)
Trời đã về chiều, bóng hoàng hôn vàng nhạt ngả dần về phía Tây. Chị em Thuý Kiều cũng ra về trong tâm trạng bâng khuâng, nuối tiếc. Họ chầm chậm bước chân theo dòng nước nhỏ chảy uốn lượn, quanh co. Ba chị em vừa đi vừa ngắm cảnh, thấy bốn bề phong cảnh rất nên thơ. Họ đã đi đến cuối ghềnh nơi có chiếc cầu nhỏ với dáng vẻ thanh thoát bắc ngang.
Tiết 33: Tập làm văn:
MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự:
1. Ví dụ: (SGK - 91)
2. Bài học:
- Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1: (SGK – T 92)
2. Bài tập 2: (SGK – T 92)
3. Bài tập 3: (SGK- T 92)
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài săc lại là phần hơn:
Làn thu thuỷ nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
(Chị em Thuý Kiều - Nguyễn Du)
Đoạn văn:
Thuý Kiều có vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà. Nổi trội là nét đẹp của đôi mắt và ánh mắt. Ánh mắt của Kiều trong sáng như nước mùa thu, đôi mày thanh thoát như nét núi mùa xuân...Đó là vẻ đẹp tổng thể, từ dung nhan đến tâm hồn Kiều, ở độ trong veo đang dạt dào sức sống mùa xuân.
Con người, sự việc, sự vật, cảnh vật, thời gian, không gian…
Câu chuyện trở lên hấp dẫn, cụ thể, sinh động…
Tự sự
Miêu tả
Kết hợp
Đối tượng
Tác dụng
Bài tập nâng cao: Phân tích một đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả đã học.
- Nắm được vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự.
- Chuẩn bị viết bài Tập làm văn số 2.
Hướng dẫn học và làm bài ở nhà: