Bài 6. Lực ma sát

Giáo án điện tử Vật lý lớp 8
Gv : Nguyễn Văn Tài
PHÒNG GD-ĐT QUẬN 5
TRƯỜNG THPT BC TRẦN HỮU TRANG

Tổ
VẬT LÝ
Câu 1 : Thế nào là hai lực cân bằng?
Cho 1 ví dụ về vật chịu tác dụng hai lực
cân bằng
Trả lời :
Hai lực cân bằng là hai lực:
.Cùng đặt lên một vật.
.Có cường độ bằng nhau.
.Có cùng phương.
.Có chiều ngược nhau.
VD: Quả cầu treo trên sợi dây chịu tác dụng của trọng lực và lực căng của dây.

KIỂM TRA BÀI CŨ
Trả lời :Dưới tác dụng của các lực cân bằng,một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên; đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều.Chuyển động nầy được gọi là chuyển động theo quán tính.
Câu 2 : Thế nào là chuyển động theo quán tính ?

MỘT SỐ HIỆN TƯỢNG TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỶ THUẬT
-Xe đạp đang chạy nếu ngưng đạp nó chạy chậm dần rồi dừng lại.
-Đẩy quả bóng nó lăn chậm dần trên sàn rồi dừng lại.
-Giầy dép đi lâu ngày đế sẽ bị mòn.
-Bảng đen nhám khi viết sẽ ăn phấn
còn bóng khi viết sẽ không ăn phấn.
-Ở trục bánh xe có gắn ổ bi.
BÀI 6 :
LỰC MA SÁT
NỘI DUNG:
I .KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
1 .Lực ma sát trượt
2 .Lực ma sát lăn
3. Lực ma sát nghỉ
II .LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI
SỐNG VÀ KỶ THUẬT .
III .VẬN DỤNG.
1.Lực ma sát trượt:
VD: Xe đang chạy nếu đạp thắng mạnh,bánh xe sẽ ngừng quay và trượt trên mặt đường,khi đó có lực ma sát trượt giữa bánh xe với mặt đường làm xe dừng nhanh.
Vậy : Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật
trượttrên bề mặt một vật khác và cản lại
chuyển động của vật.
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kỷ thuật.
-Bánh xe ngừng quay trượt trên mặt đường khi thắng mạnh.
-Trượt tuyết.
-Trục quạt bàn với ổ trục.
2. Lực ma sát lăn:
VD: Đẩy vào quả bóng ,quả bóng lăn chậm dần trên sàn rồi dừng lại.Lực do mặt sàn tác dụng vào quả bóng cản chuyển động lăn của quả bóng gọi là lực ma sát lăn.

Vậy: Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn
trên bề mặt một vật khác
C2: Hãy tìm ví dụ về lực ma sát lăn
trong đời sống và kỷ thuật.

-Ở các ổ bi của bộ phận quay.
-Xe chạy trên đường.
-Đẩy vật nặng trên các con lăn.
Hình 6.1a
Hình 6.1b
C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây,
trường hợp nào có lực ma sát trượt,trường hợp
nào có lực ma sát lăn? Qua đó em có nhận xét gì về cường độ lực ma sát trượt,ma sát lăn?

Hình 6.1a : 3 người đẩy thùng trượt trên sàn nên
có ma sát trượt.
Hình 6.1b : 1 người đẩy thùng trên những bánh xe
nên có ma sát lăn.
Hai trường hợp trên chứng tỏ:
độ lớn ma sát lăn rất nhỏ
so với ma sát trượt.
3.Lực ma sát nghỉ:
TN:Hình 6.2
trang 22 SGK
C4:Tại sao trong TN trên,mặc dù có lực kéo
tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên?
Vật đứng yên
suy ra
có một lực
đã cân
bằng với
lực kéo vật
Lực nầy gọi là lực ma sátnghỉ.
Vậy: Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi vật bị tác dụng của lực khác nhưng chưa chuyển động.Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác đó.
C5: Hãy tìm các VD khác về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kỷ thuật.
-Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn khi đi tới.
-Ma sát ở băng truyền tải trong các nhà máy.
-Ma sát ở dây cu-roa.
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỶ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại :
C6: Hãy nêu tác hại
của lực ma sát và các
biện pháp làm giảm lực
ma sát trong các trường
hợp vẽ ở hình 6.3.

Hình 6.3
a
b
c
Xích xe đạp
Trục quay có ổ bi
Đẩy thùng đồ
Làm mau mòn
xích và đĩa. Để
giảm ma sát cần
tra dầu mở
thường xuyên.
Làm cản chuyển
động quay,nóng
và mau mòn trục.
Gắn ổ bi,tra
dầu mở.
Khó đẩy do ma
sát trượt lớn.
Thay ma sát
trựơt bằng
ma sát lăn
2. Lực ma sát có thể có lợi :
C7 :Hãy quan sát các trường hợp vẽ ở hình 6.4 và tưởng tượng xem nếu không có lực ma sát sẽ xảy ra hiện tượng gì?Hãy tìm cách làm tăng lực ma sát trong những trường hợp nầy.

Hình 6.4
a
b
c
Phấn viết không ăn bảng.
Khi làm bảng phải tạo một độ nhám nhất định .
Ốc dể bị lỏng khi rung động,diêm quẹt không cháy.
Tăng độ nhám ở các mặt răng, ở mặt sườn bao diêm .
Khi thắng ô tô không dừng lại được
Làm mặt đường có độ nhám,lốp xe phải có rãnh .
III. VẬN DỤNG :
C8 : Hãy giải thích
các hiện
tượng sau và
cho biết trong
các hiện
tượng nầy
ma sát có
ích hay có hại:

Giải thích: Khi đi trên sàn đá hoa mới
lau dể bị ngã vì lực ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nhỏ.
Ma sát trong trường
hợp nầy có ích.

Khi đi trên sàn đá hoa mới
lau dể bị ngã.

Giải thích:Khi đó lực ma sát nghỉ giữa lốp xe và mặt đất quá nhỏ làm bánh xe quay trượt tại chổ không chạy tới được.
Ma sát trong trường hợp nầy có ích.
b. Ô tô chạy vào
đường có bùn
dể bị sa lầy.

Giải thích :Giầy đi lâu do ma sát trượt giữa mặt đất với đế giầy làm đế bị mòn.
Ma sát trong trường hợp nầy có hại.
c.Giầy đi lâu
đế bị mòn.

Giải thích : Ô tô nặng nên
mặt lớp sâu để tăng ma
sát tức tăng độ bám giữa
lốp xe với mặt đường.Do
đó khi chuyển động làm
xe không bị trượt,khi
thắng xe dể dừng lại.
Ma sát trong trường
hợp nầy có lợi.

d.Mặt lốp ô tô
phải có rãnh sâu hơn
xe đạp.

Giải thích: Để tăng ma sát giữa dây cung với dây đàn, nhờ đó đàn kêu to.
e.Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo đàn cò hay violon
C9 : Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh
ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát
triển của khoa học và công nghệ?
Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viênbi.
Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dể dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học,cơ khí,chế tạo máy?
PHẦN GHI NHỚ :
.Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của một vật khác.
. Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của một vật khác.

. Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
. Lực ma sát có thể có hại hoặc có ích.

Độ lớn lực ma sát phụ thuộc tính chất mặt tiếp xúc,lực ép lên mặt tiếp xúc,bản chấtmặt tiếp xúc nhưng không phụ thuộc diện tích mặt tiếp xúc
BT 6.2 :Trong các cách làm sau đây,cách nào giảm được lực masát?
A. Tăng độ nhám mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích mặt tiếp xúc.
CŨNG CỐ
DẶN
DÒ
1.Học thuộc phần ghi nhớ.
2.Xem kỹ lại từ C1 đến C9.
3.Làm BT từ 6.1 đến 6.5
SBT.
4.Xem trước bài 7.
Xin cảm ơn các Thầy Cô
đã theo dõi.
Chúc các em học tốt.