Bài 6. Lực ma sát

Nêu đặc điểm của hai lực cân bằng?
Hai lực cân bằng là hai lực cùng đặt lên một vật, có cường độ bằng nhau, phương nằm trên cùng một đường thẳng, chiều ngược nhau.
Thế nào là chuyển động theo quán tính?
Dưới tác dụng của các lực cân bằng,một vật đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên; đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều. Chuyển động này được gọi là chuyển động theo quán tính.
Hãy biểu diễn các véctơ lực sau:
Lực kéo và lực cản cùng tác dụng vào một vật theo phương ngang có chiều ngược nhau. Lực kéo có độ lớn bằng 1500N, lực cản có độ lớn bằng 1000N, tỉ xích 1cm ứng với 500N.
Fkéo
Fc
Là một lực cản trở lại chuyển động của vật
Trục xe bò ngày xưa chỉ có ổ trục và trục bằng gỗ nên kéo xe bò rất nặng.
Ngày nay các động cơ máy móc đều có ổ bi. Vậy ổ bi có tác dụng gì?
I/ Khi nào có lực ma sát?
1. Lực ma sát trượt:
Ma sát trượt xuất hiện khi nào?
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác.
Các em hãy lấy thêm một số ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kĩ thuật ?
VD: Xe đang chạy nếu bĩp thắng mạnh, bánh xe sẽ ngừng quay và trượt trên mặt đường.

Các em hãy đọc thông tin phần 1 sách giáo khoa
I/ Khi nào có lực ma sát:
1. Lực ma sát trượt:
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác.
Khi đẩy một thùng hàng nặng trên mặt sàn phải cần 3 người.
Các em hãy tìm biện pháp để giúp việc di chuyển thùng hàng nhẹ nhàng hơn?
Khi búng viên bi trên mặt sàn tại sao viên bi lăn chậm dần rồi dừng lại?
C1:
Vd: - Khi bánh xe trượt trên mặt đường.
- Khi chơi cầu trượt.....
2. Lực ma sát lăn:
Khi bánh xe lăn trên mặt sàn thì giữa bánh xe và mặt sàn xuất hiện ma sát gì?
Qua những ví dụ vừa xét trên em hãy cho biết lực ma sát lăn xuất hiện khi nào?
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật lăn trên bề mặt một vật khác.
Các em hãy tìm thêm những ví dụ về lực ma lăn trong đời sống và kĩ thuật
I/ Khi nào có lực ma sát:
1. Lực ma sát trượt:
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác.
2. Lực ma sát lăn
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật lăn trên bề mặt một vật khác.
C2: Vd:
Khi quả bóng lăn trên sân.
Bánh xe lăn trên mặt đường.....
Em hãy so sánh độ lớn của lực ma sát trượt và lực ma sát lăn trong 2 trường hợp dưới đây ?
C3 :- F ms Trượt > F ms lăn
I/ Khi nào có lực ma sát:
1. Lực ma sát trượt:
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác.
2. Lực ma sát lăn:
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật lăn trên bề mặt một vật khác.
C3 : - F ms Trượt > F ms lăn
3. Lực ma sát nghỉ:
Vậy lực ma sát nghỉ có tác dụng gì?
- Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không bị trượt khi vật bị lực khác tác dụng.
Hãy tìm thêm những ví dụ về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kĩ thuật.
C5:
- Lực ma sát nghỉ giữa bàn chân và mặt đường
- Lực ma sát nghỉ giúp ta cầm nắm mọi vật dễ dàng hơn
Vậy lực ma sát có lợi hay có hại, chúng ta cùng nhau phân tích tiếp phần II
II/ Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật:
* Lực ma sát có lợi hay có hại?
Thí nghiệm:
(SGK)
I/ Khi nào có lực ma sát:
1. Lực ma sát trượt:
2. Lực ma sát lăn:
3. Lực ma sát nghỉ:
II/ Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật:
* Lực ma sát có lợi hay có hại?
Các em hãy thảo luận và cho biết các trường hợp ở 2 hình 6.3 và 6.4 là có lợi hay có hại ? Nếu có hại hãy tìm biện pháp khắc phục?
Hãy cho biết trong các hiện tượng sau đây ma sát có ích hay có hại ? Giải thích ?
II/ Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật:
I/ Khi nào có lực ma sát:
1. Lực ma sát trượt:
2. Lực ma sát lăn:
3. Lực ma sát nghỉ:
* Lực ma sát có lợi hay có hại?
Vậy lực ma sát có lợi hay có hại ?
- Lực ma sát vừa có lợi vừa có hại
III/ Vận dụng
C8:
* Ma sát có ích :
a) Khi đi trên sàn đá hoa mới lau dễ ngã
b,
a,
* Ma sát có hại:
c) Dày đi lâu ngày đế bị mòn
c,
Lốp ô tô
Lốp xe đạp
d,
e
b. Ô tô chạy vào
đường đất mềm có bùn dễ bị sa lầy.

I/ Khi nào có lực ma sát:
1. Lực ma sát trượt:
2. Lực ma sát lăn:
II/ Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật:
* Lực ma sát có lợi hay có hại:
- Lực ma sát vừa có lợi vừa có hại.
III/ Vận dụng
3. Lực ma sát nghỉ:
C8:
* Ma sát có ích :
* Ma sát có hại:
a,
d,
b,
c,
e
C9:
Ổ bi có tác dụng gì ? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát triển khoa học và công nghệ?
- Ổ bi giúp giảm ma sát trượt thành ma sát lăn.
- Gi�p máy móc hoạt động dể dàng, hiệu quả cao, góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học,cơ khí,chế tạo máy.
Qua bài học hôm nay các em ghi nhớ được những kiến thức gì ?
- Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của một vật khác.
- Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của một vật khác.

- Lực ma sát nghỉ giữ cho vật khơng tru?t khi vật bị lực khác tác dụng.
- Lực ma sát có thể có hại hoặc có ích.

1. Về nhà học thuộc ghi nhớ.
2. Làm bài tập trong sách bài tập
3. Ôn tập từ bài 1 đến bài 6 tiết sau ôn tập chuẩn bị kiểm tra 1 tiết.
Làm thí nghiệm:
Đọc số chỉ của lực kế khi vật nặng còn chưa chuyển động.
Mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên vì đã có lực cản cân bằng với lực kéo
C4: Tại sao trong thí nghiệm trên, mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên?
Lực đó chính là lực ma sát nghỉ
Ví dụ về lực ma sát lăn trong đời sống kĩ thuật
H1
H2
H3
K1
K2
Ổ bi sẽ làm giảm ma sát giữa các phần của trục quay. Ta có thể bôi trươn ổ bi bằng cách tra dầu, nhớt vào ổ bi.
Để thùng hàng lên xe có bánh lăn. Chuyển ma sát trượt thành ma sát lăn.
K3
Lực ma sát có hại
LỰC MA SÁT CÓ LỢI
L1
L2
L3
L4
K1
K2
K3
K4
Nếu không có lực ma sát trượt phấn sẽ không bám vào bảng, ta không đọc được.
Không có ma sát ốc sẽ không bám vào bulông
Loại ô tô tự phanh gấp khi gặp nguy hiểm.