Bài 6. Lực ma sát

CHAØO QUYÙ THAÀY COÂ ÑEÁN DÖÏ GIÔØ VAØ CAÙC EM HOÏC SINH.
CHUÙC CAÙC EM COÙ MOÄT TIEÁT HOÏC TOÁT!
Câu 1 : Thế nào là hai lực cân bằng?
Cho 1 ví dụ về vật chịu tác dụng hai lực
cân bằng
Trả lời :
Hai lực cân bằng là hai lực:
Cùng đặt lên một vật.
Có cường độ bằng nhau.
Có cùng phương nhưng chiều ngược nhau.
VD: Quả cầu treo trên sợi dây chịu tác dụng của trọng lực và lực căng của dây.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trả lời:Dưới tác dụng của các lực cân bằng, một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên; đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều. Chuyển động này được gọi là chuyển động theo quán tính.
Câu 2 : Thế nào là chuyển động theo quán tính ?
Sự khác nhau cơ bản giữa trục bánh xe bò ngày xưa và trục bánh xe đạp, trục bánh xe ô tô ngày nay là ở chỗ trục bánh xe bò không có ổ bi còn trục bánh xe đạp, trục bánh xe ô tô thì
có ổ bi. Thế mà phải mất hàng chục thế kỉ mới tạo nên sự khác nhau đó.
Bài học hôm nay sẽ giúp các em phần nào hiểu được ý nghĩa của việc phát minh ra ổ bi.
BÀI 6 :
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt:
VD: Xe đang chạy nếu đạp thắng mạnh, bánh xe sẽ ngừng quay và trượt trên mặt đường, khi đó có lực ma sát trượt giữa bánh xe với mặt đường.
Vậy : Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật
trượt trên bề mặt một vật khác và cản lại
chuyển động của vật.
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào?
C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kỹ thuật.
-Bánh xe ngừng quay trượt trên mặt đường khi thắng gấp.
-Trượt tuyết.
-Trục quạt bàn với ổ trục.
Vậy : Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật
lăn trên bề mặt một vật khác.
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
Lực ma sát lăn xuất hiện khi nào?
2. Lực ma sát lăn:
VD: Đá vào quả bóng, quả bóng lăn chậm dần trên sân rồi dừng lại. Lực do mặt sân tác dụng vào quả bóng cản chuyển động lăn của quả bóng gọi là lực ma sát lăn.
C2: Hãy tìm ví dụ về lực ma sát lăn trong đời sống và kỹ thuật.
-Ở các ổ bi của bộ phận quay.
-Xe chạy trên đường.
-Đẩy vật nặng trên các con lăn.
Hình 6.1a
Hình 6.1b
C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây,
trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp
nào có lực ma sát lăn? Qua đó em có nhận xét gì về cường độ lực ma sát trượt, ma sát lăn?
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt:
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
2.Lực ma sát lăn:
Hình 6.1a : 3 người đẩy thùng trượt trên sàn nên
có ma sát trượt.
Hình 6.1b : 1 người đẩy thùng trên những bánh xe
nên có ma sát lăn.
Hai trường hợp trên chứng tỏ:
độ lớn ma sát lăn rất nhỏ
so với ma sát trượt.
3.Lực ma sát nghỉ:
TN:Hình 6.2
trang 22 SGK
C4:Tại sao trong TN trên, mặc dù có lực kéo
tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên?
Vật đứng yên
suy ra
có một lực
đã cân
bằng với
lực kéo vật
Lực này gọi là lực ma sát nghỉ.
Vậy: Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi vật bị tác dụng của lực khác nhưng chưa chuyển động. Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác đó.
C5: Hãy tìm các VD khác về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kỹ thuật.
-Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn khi đi tới.
-Ma sát ở băng truyền tải trong các nhà máy.
-Ma sát ở dây cu-roa.
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt:
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
2.Lực ma sát lăn:
2.Lực ma sát nghỉ:
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỸ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại :
a
b
c
Xích xe đạp
Trục quay có ổ bi
Đẩy thùng đồ
Làm mau mòn
xích và đĩa. Để
giảm ma sát cần
tra dầu mỡ
thường xuyên.
Khó đẩy do ma
sát trượt lớn.
Thay ma sát
trượt bằng
ma sát lăn

Làm cản chuyển
động quay, nóng
và mau mòn trục.
Gắn ổ bi, tra
dầu mỡ.
.
C6: Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp sau:
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt:
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
2.Lực ma sát lăn:
2.Lực ma sát nghỉ:
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỸ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại:
2. Lực ma sát có thể có ích:
a
b
c
Phấn viết không bám bảng.
Khi làm bảng phải tạo một độ nhám nhất định .
Ốc dễ bị lỏng khi rung động,diêm quẹt không cháy.
Tăng độ nhám ở các mặt răng, ở mặt sườn bao diêm .
Khi thắng ô tô không dừng lại được
Làm mặt đường có độ nhám, lốp (vỏ) xe phải có rãnh.
C7 :Hãy quan sát các hình sau và tưởng tượng xem nếu không có lực ma sát sẽ xảy ra hiện tượng gì? Hãy tìm cách làm tăng lực ma sát trong những trường hợp này.
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt:
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
2.Lực ma sát lăn:
2.Lực ma sát nghỉ:
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỸ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại:
2. Lực ma sát có thể có ích:
III. VẬN DỤNG
III. VẬN DỤNG :
Giải thích: Khi đi trên sàn đá hoa mới
lau dễ bị ngã vì lực ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nhỏ.
Ma sát trong trường
hợp này có ích.
Khi đi trên sàn đá hoa mới
lau dễ bị ngã.
C8 : Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
b. Ô tô chạy vào
đường đất mềm có bùn dễ bị sa lầy.
C8 : Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
Giải thích: Khi đó lực ma sát nghỉ giữa lốp xe và mặt đất quá nhỏ làm bánh xe quay trượt tại chỗ không chạy tới được.
Ma sát trong trường hợp này có ích.
c. Giầy đi lâu
đế bị mòn.
Giải thích :Giầy đi lâu do ma sát trượt giữa mặt đất với đế giầy làm đế bị mòn.
Ma sát trong trường hợp này có hại.
C8 : Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
d. Mặt lốp ô tô vận tải phải có khía (rãnh) sâu hơn mặt lốp xe đạp.
Giải thích : Ô tô nặng nên
mặt lốp sâu để tăng ma
sát tức tăng độ bám giữa
lốp xe với mặt đường. Do
đó khi chuyển động làm
xe không bị trượt, khi
thắng xe sẽ nhanh chóng
dừng lại.
Ma sát trong trường
hợp này có lợi.
C8 : Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
C8 : Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
e. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị (đàn cò), hay đàn violon
Giải thích: Để tăng ma sát giữa dây cung với dây đàn, nhờ đó đàn kêu to.
Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi.
Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dễ dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học, cơ khí, chế tạo máy.
C9 : Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát
triển của khoa học và công nghệ?
BT 6.2 :Trong các cách làm sau đây, cách nào giảm được lực ma sát?
A. Tăng độ nhám mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích mặt tiếp xúc.
CỦNG CỐ
BÀI 6
LỰC MA SÁT
Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của một vật khác.
Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của một vật khác.
Lực ma sát có thể có hại hoặc có ích.
Lực ma sát trượt sinh ra khi nào?
Lực ma sát lăn sinh ra khi nào?.
Lực ma sát nghỉ giữ cho vật ........... khi vật bị tác dụng của lực khác.
không trượt
Hoïc thuoäc baøi
Ñoïc phaàn “Coù theå em chöa bieát”
Laøm caùc baøi taäp 6.1 ñeán 6.5 SBT
Chuaån bò : “OÂn taäp”