Bài 6. Lực ma sát

VẬT LÍ 8
Bài 6
I. Khi nào có lực ma sát?
1.Lực ma sát trượt
2.Lực ma sát lăn
Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác.
Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác.
VD: + Khi kéo lê thùng hàng trên sàn nhà
+ Mặt lốp xe trượt trên mặt đường.
VD: + Ma sát sinh ra khi quả bóng lăn trên sân
* Lực ma sát lăn có cản trở chuyển động.
Khi đẩy 1 vật, lực ma sát lăn nhỏ hơn lực ma sát trượt.
KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT
C1 Hãy tìm thí dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kỹ thuật.
C2 Hãy tìm thêm thí dụ về lực ma sát lăn trong đời sống và kỹ thuật.
C3: Trong các trường hợp vẽ ở hình 6.1, trường hợp nào có lực ma trượt trường hợp nào có lực ma lăn?
I. Khi nào có lực ma sát?
3.Lực ma sát nghỉ
Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
VD: + Khi băng chuyền máy chạy, hộp vẫn nằm yên trên băng chuyền.
+ Người đi trên mặt đất không bị trượt.
C4 Tại sao trong thí nghiệm trên, mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nhưng vật vẫn đứng yên?
C5 Hãy tìm thêm thí dụ về lực ma nghỉ trong đời sống và kỹ thuật.
II. Lực ma sát có lợi hay có hại?
LỰC MA SÁT CÓ LỢI HAY CÓ HẠI
1. Lực ma sát có thể có hại
- Lực ma sát trượt giữa đĩa và xích xe làm mòn đĩa xe và xích
- Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của trục và làm mòn trục
Khắc phục: Tra dầu vào xích xe
Khắc phục: Dùng ổ bi
- Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng khi ta muốn đẩy thùng
Khắc phục: Dùng xe lăn
C6 Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp vẽ ở hình 6.3.
II. Lực ma sát có lợi hay có hại?
LỰC MA SÁT CÓ LỢI HAY CÓ HẠI
2. Lực ma sát có thể có lợi
- Lực ma sát trượt giúp ta viết phấn lên bảng dễ hơn
- Lực ma sát giữa mặt răng của ốc và vit có tác dụng ép chặt các vật
Tăng lực ma sát: Làm mặt bảng không quá trơn, phấn không quá cứng
Tăng lực ma sát: làm rãnh cho ốc thay cho đinh thẳng
- Khi ta quyệt diêm, lực ma sát giúp que diêm phát ra lửa.
Tăng lực ma sát: tăng độ nhám của mặt giấy ở sườn bao diêm
- Khi ô tô phanh gấp lực ma sát trượt giữ cho ô tô đi chậm hơn rồi dừng.
Tăng lực ma sát: Lốp ô tô phải có độ nhám và khía sâu.
C7 Hãy quan sát các trường hợp vẽ ở hình 6.4 và tưởng tượng xem nếu không có lực ma sát thì sẽ xãy ra hiện tượng gì? Hãy tìm cách làm tăng lực ma sát trong những trường hợp trên.
C8 Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
a) Khi đi trên sàn đá hoa cương mới lau dễ bị ngã.
b) Ôtô đi trên đường đất mềm có bùn dễ bị sa (mắc) lầy.
c) Giày đi mãi đế mòn.
d) Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo đàn nhị (đàn cò).
III. Vân dụng
LỰA CHỌN
a. Khi đi trên sàn nhà lát đá hoa mới lau dễ bị ngã. Vì lực ma sát nghỉ giữa sàn nhà và chân người rất nhỏ.
b. Ô tô dễ bị sa lầy trên đường đất mềm có bùn. Vì khi đó lực ma sát giữa mặt đường và lốp xe quá nhỏ.
c. Giày đi mãi đế giày bị mòn vì ma sát giữa mặt đường và đế giày làm mòn đế
d. Để tăng độ ma sát giữa dây cung với dây đàn nhị, nhờ vậy đàn kêu to. Ma sát có ích.
III. Vân dụng
Ổ bi thay ma sát trượt bằng ma sát lăn nên làm giảm độ lớn của lực ma sát, nhờ đó máy móc hoạt động dễ dàng hơn, góp phần thúc đẩy ngành động lực học, cơ khí, chế tạo máy.
Lợi ích của ổ bi
C9 Ổ bi (bạc đạn) có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghỉa quan trọng đến sự phát triển của khoa học công nghệ?
LỰC MA SÁT
MA SÁT TRƯỢT
MA SÁT LĂN
MA SÁT NGHỈ
Lực ma sát có thể có lợi
Lực ma sát có thể có hại
Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác.
Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác.
Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
CHÚC CÁC EM HỌC GIỎI. TẠM BIỆT CÁC EM