Bài 6. Lực ma sát

VẬT LÝ 8
Lực ma sát
Tiết 6 – Bài 6
Kiểm tra bài cũ: Chọn câu đúng
Câu 1: Vật đang chịu 2 lực.Cặp lực nào sau đây làm vật đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều?
A.Hai lực cùng cường độ, cùng phương ,chiều.
B.Hai lực cùng cường độ, cùng phương ,ngược chiều.
C.Hai lực cùng phương , ngược chiều.
D.Hai lực cùng đặt vào 1 vật, cùng cường độ, cùng phương, ngược chiều.
Câu 2: Bạn Nam đang ngồi trên xe ôtô, bỗng thấy mình bị nghiêng người sang phải, chứng tỏ xe đã đột ngột
A.dừng lại. B. tăng tốc
C.rẽ trái.
D. rẽ phải.
Tai sao mặt lốp,đế dày xe không làm nhẵn?
Trục bánh xe bò
Trục bánh xe đạp
Mất hàng chục thế kỉ để tạo ra sự khác biệt giữa hai loại trục bánh xe. Sự phát minh ra ổ bi
Khi bóp phanh, vành bánh chuyển động chậm lại là do đâu?
Do có lực sinh ra khi má phanh ép lên vành bánh, ngăn cản chuyển động.
Lực này được gọi là lực ma sát trượt.
I.KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
1.Lực ma sát trượt:
Nếu bóp phanh mạnh, bánh xe ngừng quay và trượt trên mặt đường. Lực ma sát trượt đã xuất hiện giữa vật nào và vật nào?
Sự xuất hiện của lực ma sát trượt
Lực ma sát trượt xuất hiện ở mặt tiếp xúc khi 2 vật trượt trên bề mặt của nhau
C1 Hãy tìm thí dụ về lực ma sát trượt trong
đời sống và kỹ thuật.
VD: + Khi kéo lê thùng hàng trên sàn nhà.
+ Mặt lốp xe trượt trên mặt đường.
Hòn bi đang lăn trên sàn từ từ dừng lại. Tại sao?
Do có lực ma sát lăn tác dụng lên hòn bi và cản trở chuyển động của nó.
Vậy lực ma sát lăn xuất hiện trong trường hợp nào? Có tác dụng gì?
2.Lực ma sát lăn:
Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt một vật khác và có tác dụng cản trở chuyển động lăn.
C2 Hãy tìm thêm thí dụ về lực ma sát lăn trong
đời sống và kỹ thuật.
Ma sát sinh ra khi quả bóng lăn trên sân.

Ma sát giữa bánh xe và mặt đường khi bánh xe lăn.
C3: Trường hợp nào có lực ma sát trượt? Trường hợp nào có lực ma sát lăn?
Em có nhận xét gì về cường độ của lực ma sát trượt và lực ma sát lăn trong hai trường hợp trên?
a) Hình 6.1 b)
Trường hợp a có lực ma sát trượt. Trường hợp b có ma sát lăn.
Lực ma sát trượt có cường độ lớn hơn nhiều
cường độ lực ma sát lăn.
Nêu các dụng cụ và cách tiến hành thí nghiệm?
C4?. Mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên. Giải thích tại sao?
Lực ma sát trong trường hợp này có tác dụng gì?
Lực ma sát trong trường hợp này có tác dụng giữ vật không trượt khi chịu tác dụng của lực kéo, được gọi là lực ma sát nghỉ.
3.Lực ma sát nghỉ
Lực cân bằng với lực kéo ở thí nghiệm trên gọi là lực ma sát nghỉ .
C5 Hãy tìm thêm thí dụ về lực ma nghỉ trong đời sống và kỹ thuật.
Khi băng chuyền máy chạy, hộp vẫn nằm yên trên băng chuyền.
Người đi trên mặt đất không bị trượt.
II. Lực ma sát có lợi hay có hại?
LỰC MA SÁT CÓ LỢI HAY CÓ HẠI
1. Lực ma sát có thể có hại:
Lực ma sát trượt giữa đĩa và xích xe làm mòn đĩa xe và xích
Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của trục và làm mòn trục
Khắc phục: Tra dầu vào xích xe
Khắc phục: Dùng ổ bi
Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng khi ta muốn
đẩy thùng
Khắc phục: Dùng xe lăn
C6 Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp vẽ ở hình 6.3.
C7 Hãy quan sát các trường hợp vẽ ở hình 6.4 và tưởng tượng xem nếu không có lực ma sát thì sẽ xãy ra hiện tượng gì? Hãy tìm cách làm tăng lực ma sát trong những trường hợp trên.
Lực ma sát trượt giúp ta viết phấn lên bảng dễ hơn
Lực ma sát giữa mặt răng của ốc và vit có tác dụng
ép chặt các vật
Tăng lực ma sát: Làm mặt bảng không quá trơn,
phấn không quá cứng
Tăng lực ma sát: làm rãnh cho ốc thay cho đinh thẳng
Khi ta quyệt diêm, lực ma sát giúp que diêm phát ra lửa.
Tăng lực ma sát: tăng độ nhám của mặt giấy
ở sườn bao diêm
Khi ô tô phanh gấp lực ma sát trượt giữ cho ô tô
đi chậm hơn rồi dừng.
Tăng lực ma sát: Lốp ô tô phải có độ nhám và khía sâu.
C8 Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
a) Khi đi trên sàn đá hoa cương mới lau dễ bị ngã.
b) Ôtô đi trên đường đất mềm có bùn dễ bị sa (mắc) lầy.
c) Giày đi mãi đế mòn.
e) Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo đàn nhị (đàn cò).
III. Vân dụng
d) Mặt lốp ô tô vận tải có khía sâu hơn mặt lốp xe đạp.
a. Khi đi trên sàn nhà lát đá hoa mới lau dễ bị ngã. Vì lực ma sát nghỉ giữa sàn nhà và chân người rất nhỏ.
b. Ô tô dễ bị sa lầy trên đường đất mềm có bùn. Vì khi đó lực ma sát giữa mặt đường và lốp xe quá nhỏ.
c. Giày đi mãi đế giày bị mòn vì ma sát giữa mặt đường và đế giày làm mòn đế
e. Để tăng độ ma sát giữa dây cung với dây đàn nhị, nhờ vậy đàn kêu to. Ma sát có ích.
Ma sát có lợi
Ma sát có hại
d. Để tăng độ ma sát giữa lốp xe tải và mặt đường.
Ổ bi thay ma sát trượt bằng ma sát lăn nên làm giảm độ lớn của lực ma sát, nhờ đó máy móc hoạt động dễ dàng hơn, góp phần thúc đẩy ngành động lực học, cơ khí, chế tạo máy.
Lợi ích của ổ bi
C9 Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghỉa quan trọng đến sự phát triển của khoa học công nghệ?
LỰC MA SÁT
MA SÁT TRƯỢT
MA SÁT LĂN
MA SÁT NGHỈ
Lực ma sát có thể có lợi
Lực ma sát có thể có hại
Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt một vật khác.
Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác.
Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
CỦNG CỐ