Bài 6. Lực ma sát

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thế nào là hai lực cân bằng?
Hai lực cân bằng là hai lực:
-Cùng đặt lên một vật.
-Có cùng phương, chiều ngược nhau.
-Có cường độ bằng nhau.
Câu 2: Dưới tác dụng của các lực cân bằng, một vật đang đứng yên sẽ như thế nào?
Dưới tác dụng của các lực cân bằng, một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên.
Trục bánh xe bò
Trục bánh xe đạp
BÀI 6. LỰC MA SÁT
Thứ 5, 22/09/2011
Tuần: 6 Tiết: 6
I.Khi nào có lực ma sát ?
1.Lực ma sát trượt
C1. Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kĩ thuật?
-Khi phanh xe, bánh xe ngừng quay trượt trên mặt đường khi thắng mạnh.
-Trượt tuyết.
-Ma sát giữa trục quạt bàn với ổ trục.
Fms
2.Lực ma sát lăn
C2. Hãy tìm ví dụ về lực ma sát lăn trong đời sống và kĩ thuật?
-Ma sát ở các viên bi đệm giữa trục quay với ổ trục.
-Bánh xe đạp lăn trên mặt đường, khi đó tại điểm tiếp xúc của lốp xe với mặt đường xuất hiện lực ma sát lăn cản trở lại chuyển động của xe.
Hình 6.1a 3 người đẩy
thùng trượt trên sàn.
Hình 6.1b Chỉ 1 người đẩy
thùng trên những bánh xe.
C3.Trong các trường hợp vẽ ở hình 6.1 trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực ma sát lăn?
Từ hai trường hợp trên em có nhận xét gì về cường độ lực ma sát trượt,ma sát lăn?
Có ma sát lăn.
Có ma sát trượt
Độ lớn lực ma sát lăn rất nhỏ so với lực ma sát trượt
Móc lực kế vào một vật nặng đặt trên mặt bàn rồi kéo từ từ lực kế theo phương nằm ngang (H.6.2). Đọc số chỉ của lực kế khi vật nặng còn chưa chuyển động.
Hình 6.2
C4. Tại sao trong thí nghiệm trên, mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên ?
Giữa mặt bàn với vật có một lực cản. Lực này đặt lên vật cân bằng với lực kéo giữ cho vật đứng yên.
Số chỉ của lực kế tăng chứng tỏ lực cản cũng có cường độ tăng dần.
3.Lực ma sát nghỉ
C5. Hãy tìm ví dụ về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kĩ thuật ?
-Các băng truyền trong nhà máy, các sản phẩm di chuyển cùng với băng truyền nhờ ma sát nghỉ.
- Ma sát nghỉ giúp chân không bị trượt khi bước trên mặt đường.
II.Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
1.Lực ma có thể có hai
Hình 6.3
a
b
c
Xích xe đạp
Trục quay
Đẩy thùng đồ
Làm mau mòn
xích và đĩa. Để
giảm ma sát cần
tra dầu
thường xuyên.
Làm cản chuyển
động quay,nóng
và mau mòn trục.
Gắn ổ bi, tra
dầu .
Khó đẩy do ma
sát trượt lớn.
Thay ma sát
trựơt bằng
ma sát lăn
C7. Hãy quan sát các trường hợp vẽ ở hình 6.4 và tưởng tượng xem nếu không có lực ma sát thì sẽ xảy ra hiện tượng gì ? Hãy tìm cách làm tăng lực ma sát trong những trường hợp này.
2.Lực ma có thể có ích
Hình 6.4
a
b
c
Phấn viết không ăn bảng.
Khi làm bảng phải tạo một độ nhám nhất định .
Ốc dễ bị lỏng khi rung động, diêm quẹt không cháy.
Tăng độ nhám ở các mặt răng, ở mặt sườn bao diêm .
Khi thắng ô tô không dừng lại được
Làm mặt đường có độ nhám,lốp xe phải có rãnh .
III. VẬN DỤNG
C8 : Hãy giải thích
các hiện
tượng sau và
cho biết trong
các hiện
tượng này
ma sát có
ích hay có hại:
Giải thích: Khi đi trên sàn đá hoa mới
lau dễ bị ngã vì lực ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nhỏ.
Ma sát trong trường
hợp này có ích.
Khi đi trên sàn đá hoa mới
lau dễ bị ngã.
Giải thích: Khi đó lực ma sát nghỉ giữa lốp xe và mặt đất quá nhỏ làm bánh xe quay trượt trên mặt đường.
Ma sát trong trường hợp này có ích.
b. Ô tô chạy vào
đường có bùn
dễ bị sa lầy.
Giải thích :Giày đi lâu do ma sát trượt giữa mặt đất với đế giày làm đế bị mòn.
Ma sát trong trường hợp nầy có hại.
c.Giày đi lâu
đế bị mòn.
Giải thích : Ô tô nặng nên
mặt lớp sâu để tăng ma
sát tức tăng độ bám giữa
lốp xe với mặt đường. Do
đó khi chuyển động làm
xe không bị trượt,khi
thắng xe dể dừng lại.
Ma sát trong trường
hợp này có lợi.
d. Mặt lốp ô tô vận tải
phải có khía sâu hơn
mặt lốp xe đạp.
Giải thích: Để tăng ma sát giữa dây cung với dây đàn, nhờ đó đàn kêu to.
e. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị (đàn cò)
C9 : Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh
ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát
triển của khoa học và công nghệ?
Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viênbi.
Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dể dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học,cơ khí,chế tạo máy.
GHI NHỚ
 Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật chuyển động trượt trên bề mặt một vật khác nó có tác dụng cản trở chuyển động trượt của vật.
 Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật chuyển động lăn trên mặt một vật khác và cản lại chuyển động ấy. Lực ma sát lăn nhỏ hơn lực ma sát trượt.
 Lực ma sát nghỉ có đặc điểm là:
- Cường độ thay đổi tuỳ theo lực tác dụng lên vật.
- Giữ vật ở trạng thái cân bằng khi có lực tác dụng lên vật.