Bài 6. Lực ma sát

Kiểm tra bài cũ
Nêu định nghĩa: Hai lực cân bằng là hai lực như thế nào?
Quán tính là gì? Nêu tác hại và ứng dụng của quán tính trong đời sống.
Hãy dùng khái niệm quán tính để giải thích hiện tượng sau: Tay ta bị ướt khi vẩy mạnh thì có những giọt nước văng ra.
Khi ta vẩy mạnh tay, cả tay và nước đều chuyển động. Khi tay ta dừng lại,theo quán tính nước chưa kịp dừng lại nên sẽ văng ra.
Người ta thường nói đến lực ma sát như nói
đến một lực cản trở chuyển động. Nếu chỉ có
lực ma sát thì mọi trục của động cơ sẽ ngừng
quay, mọi bánh xe sẽ ngừng lăn.
Nhưng nếu không có lực ma sát thì ta không
thể đi bộ hay đi xe được. Tại sao vậy?
Việc nghiên cứu lực ma sát sẽ giúp ta nhận ra
và giải thích được nhiều hiện tượng mà ta
không ngờ đã có lực ma sát tham gia, thậm chí
còn giữ vai trò chủ yếu?
Bài 6:
Lực ma sát
Khi nào có lực ma sát?
Lực ma sát trượt:
Được sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của một vật khác.




Ví dụ:
-Hãm phanh nhẹ: vành bánh xe trượt vào má phanh.
-Hãm phanh mạnh: bánh xe trượt trên mặt đường.
-Viết bảng, viên phấn trượt trên mặt bảng.
Lực ma sát lăn:
Được sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt một vật khác.





Ví dụ:
-Hòn bi lăn trên mặt bàn.
-Qủa bóng lăn trên mặt đất.
-Bánh xe lăn trên mặt đường.


Lực ma sát nghỉ:
Giữ cho vật nằm yên(không cho vật trượt lên bề mặt vật khác khi có lực tác dụng).




Ví dụ:
-Gíup bàn chân có thể đứng yên khi bước đi.
-Gíup ta đi bộ hoặc chạy xe.
Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật:
Lực ma sát có hại:
Hãy nêu tác hại của lực ma sát và nêu biện pháp làm giảm lực ma sát:
H.a):-Làm tăng ma sát trượt giữa dây xích và đĩa.
Bôi trơn dầu vào dây xích.
H.b):-Lực ma sát trượt của ổ trục, làm cản trở
chuyển động quay của bánh xe.Lắp ổ bi vào trục
quay.
H.c):-Lực ma sát trượt giữa đáy thùng và mặt
đường. Lắp bánh xe vào đáy thùng.

C6
Lực ma sát có ích:






Nếu không có lực ma
sát trượt giữa tấm bảng và
phấn thì sẽ không viết được
Làm tăng độ nhám của
bảng để tăng lực ma sát.

C7







Nếu không có lực ma sát trượt giữa răng vít và ốc vít thì ốc sẽ bị lỏng dần ra và không giữ chặt hai tấm ghép.
Nếu không có lực ma sát giữa sườn hộp diêm với dầu que diêm thì sẽ không phát ra lửa.Tăng độ nhám của sườn bao diêm.







Nếu không có lực ma sát trượt giữa bánh xe và mặt đường thì xe sẽ không dừng lại được. Tăng độ sâu của mặt lốp.




1. Kiến thức
  - Nêu được những đặc điểm của lực ma sát (trượt,
nghỉ, lăn).
  - Viết được công thức của lực ma sát trượt.
  - Nêu được một số cách làm giảm hoặc tăng ma sát.
2. Kỹ năng
  - Vận dụng được công thức của lực ma sát trượt để
giải các bài tập tương tự như ở bài học.
  - Giải thích được vai trò phát động của lực ma sát
nghỉ đối với việc đi lại của người, động vật và xe cộ.
  - Bước đầu đề xuất giả thuyết hợp lí và đưa ra được
phương án thí nghiệm để kiểm tra giả thuyết.
3. Thái độ
  - Nhận thức được 2 mặt của 1 vấn đề "Lực ma sát vừa
có ích vừa có hại": đường quá trơn hoặc quá nhám dễ
gây ra tai nạn nhưng cần trong phanh xe,...
Bài tập
Về làm BT SGK/23
phần Vận dụng
Làm BT sách bài tập
Xem bài mới: Áp suất