Bài 6. Lực ma sát

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy, cô giáo về dự giờ thăm lớp !
Chúc các em học tốt !
KIỂM TRA BÀI CŨ
1, Thế nào là hai lực cân bằng?
2, Khi vật đang chuyển động hay đứng yên, nếu vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì vật đó sẽ như thế nào?
Đáp án: Hai lực cân bằng là hai lực có cùng điểm đặt, cùng phương, ngược chiều, cùng độ lớn
Đáp án: - Nếu vật đang đứng yên chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì vật sẽ tiếp tục đứng yên và đứng yên mãi mãi.
- Nếu vật đang chuyển động chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì vật sẽ chuyển động thẳng đều
Tại sao mặt dưới của đế giày lại gồ ghề?
Tại sao mặt lốp xe không nhẵn?
Sự khác nhau cơ bản giữa trục bánh xe bò ngày xưa và trục bánh xe đạp, bánh xe ôtô bây giờ là ở chỗ trục bánh xe bò không có ổ bi còn trục bánh xe đạp, bánh xe ôtô có ổ bi.
Con người phải mất hàng chục thế kỉ mới tạo nên sự khác nhau đó. Vậy ý nghĩa của việc phát minh ra ổ bi là gì?
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát?
1. Lực ma sát trượt
Khi bánh xe đạp đang quay, nếu bóp nhẹ phanh thì vành bánh chuyển động chậm lại. Lực sinh ra do má phanh ép sát lên vành bánh, ngăn cản chuyển động của vành được gọi là lực ma sát trượt
Nếu bóp phanh mạnh thì bánh xe ngừng quay và trượt trên mặt đường, khi đó có lực ma sát trượt giữa bánh xe và mặt đường.
Khi nào xuất hiện lực ma sát trượt?
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi có một vật trượt trên bề mặt của vật khác
C1. Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kĩ thuật?
Lực ma sát trượt giữa dây cung của cần kéo đàn viôlông với dây đàn
Trượt tuyết
Ma sát giữa trục quạt bàn với ổ trục
C1. Ma sát giữa cần và dây đàn, ma sát giữa trục và ổ trục của quạt…
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi có một vật trượt trên bề mặt của vật khác
C1. Ma sát giữa cần và dây đàn, giữa trục và ổ trục của quạt bàn….
2. Lực ma sát lăn
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi có một vật lăn trên bề mặt của vật khác
Khi ta búng hòn bi trên mặt sàn, hòn bi lăn chậm dần rồi dừng lại. Lực do mặt bàn tác dụng lên hòn bi, ngăn cản chuyển động lăn của hòn bi là lực ma sát lăn
Khi ta đẩy một thùng hàng, giữa mặt đường và bánh xe có lực ma sát trượt là đúng hay sai?
Khi nào xuất hiện lực ma sát lăn?
C2. Hãy tìm thêm ví dụ về lực ma sát lăn trong đời sống và sản xuất?
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi có một vật trượt trên bề mặt của vật khác
C1. Ma sát giữa cần và dây đàn, giữa trục và ổ trục của quạt bàn….
2. Lực ma sát lăn
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi có một vật lăn trên bề mặt của vật khác
C2. Ma sát giữa bánh xe và mặt đường….
C3. Trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực ma sát lăn?
Ma sát trượt
Ma sát lăn
Em có nhận xét gì về cường độ của lực ma sát trượt và lực ma sát lăn?
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi có một vật trượt trên bề mặt của vật khác
C1. Ma sát giữa cần và dây đàn, giữa trục và ổ trục của quạt bàn….
2. Lực ma sát lăn
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi có một vật lăn trên bề mặt của vật khác
C2. Ma sát giữa bánh xe và mặt đường….
C3. Xét về cường độ lực ma sát trượt lớn hơn lực ma sát lăn
3. Lực ma sát nghỉ
Fk
Fms
Móc lực kế vào một vật nặng đặt trên mặt bàn rồi kéo từ từ lực kế theo phương nằm ngang. Đọc số chỉ của lực kế khi vật nặng còn chưa chuyển động.
Khi lực kế chỉ 1N, vật đã chuyển động chưa?
Khi lực kế chỉ 2N, vật đã chuyển động chưa?
C4. Tại sao trong thí nghiệm trên, mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật nặng vẫn đứng yên?
Vật nặng vẫn đứng yên vì có một lực mới xuất hiện cân bằng với lực kéo.
Lực cân bằng với lực kéo ở thí nghiệm trên gọi là lực ma sát nghỉ. Vậy khi nào có lực ma sát nghỉ?
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi có một vật trượt trên bề mặt của vật khác
C1. Ma sát giữa cần và dây đàn, giữa trục và ổ trục của quạt bàn….
2. Lực ma sát lăn
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi có một vật lăn trên bề mặt của vật khác
C2. Ma sát giữa bánh xe và mặt đường….
C3. Xét về cường độ lực ma sát trượt lớn hơn lực ma sát lăn
3. Lực ma sát nghỉ
- Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi có lực tác dụng vào vật nhưng vật vẫn đứng yên
- Lực ma sát nghỉ tăng lên khi lực kéo tăng
- Khi vật bắt đầu chuyển động lực ma sát nghỉ biến mất, thay vào đó là ma sát lăn hoặc ma sát trượt
C5. Hãy tìm ví dụ về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kĩ thuật
Mọi vật đứng yên tại chỗ
Con người đứng được trên mặt đất
Ôtô đứng yên trên mặt đường
Hãy tưởng tượng, nếu không có ma sát ?
Thì ta sẽ không đứng vững, sách vở không ở yên trên bàn, ta không cầm nổi vật gì trên tay vì mọi vật đều trơn tuột, đinh rời khỏi tường, sợi không kết thành vải… Mọi vật sẽ trôi về nơi nào trũng nhất
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
2. Lực ma sát lăn
3. Lực ma sát nghỉ
II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
1. Lực ma sát có thể có hại
C6. Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp sau:
Tra dầu mỡ thường xuyên
Gắn ổ bi
Thay ma sát trượt bằng ma sát lăn
Ma sát có lợi hay có hại? Tìm cách tăng hay giảm ma sát?
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
2. Lực ma sát lăn
3. Lực ma sát nghỉ
II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
1. Lực ma sát có thể có hại
- Lực ma sát có hại cần tìm cách làm giảm ma sát đi
- Biện pháp làm giảm ma sát: làm nhẵn bề mặt, thay ma sát trượt bằng ma sát lăn…
2. Lực ma sát có thể có ích
C7. Hãy quan sát các trường hợp sau, nếu không có lực ma sát thì sẽ xảy ra hiện tượng gì? Hãy tìm cách tăng lực ma sát trong những trường hợp này.
Làm nhám bề mặt bảng
Tạo ren cho ốc và vít, làm nhám bề mặt vỏ diêm
Tạo rãnh trên lốp xe
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
2. Lực ma sát lăn
3. Lực ma sát nghỉ
II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
1. Lực ma sát có thể có hại
- Lực ma sát có hại cần tìm cách làm giảm ma sát đi
- Biện pháp làm giảm ma sát: làm nhẵn bề mặt, thay ma sát trượt bằng ma sát lăn…
2. Lực ma sát có thể có ích
- Lực ma sát có ích cần tìm cách làm tăng ma sát lên
- Biện pháp làm tăng ma sát: làm nhám bề mặt, tạo rãnh, khía sâu, tạo ren trên các chi tiết…
III. Vận dụng
C8. Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
a, Khi đi trên sàn đá hoa mới lau dễ bị ngã
Ma sát có ích
b, Ôtô đi trên đường đất mềm có bùn dễ bị sa lầy
Ma sát có ích
c, Giày đi mãi đế bị mòn
Ma sát có hại
d, Mặt lốp ôtô vận tải phải có khía sâu hơn mặt lốp xe đạp
Ma sát có ích
e, Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị ( đàn cò)
Ma sát có ích
Trong quá trình lưu thông của các phương tiên giao thông đường bộ, ma sát giữa bánh xe và mặt đường, giữa các bộ phận cơ khí với nhau, ma sát giữa phanh xe và vành bánh xe làm phát sinh các bụi cao su, bụi khí và bụi kim loại, gây ra tác hại to lớn đối với môi trường, ảnh hưởng tới hô hấp của con người, sự sống của sinh vật và sự quang hợp của cây xanh. Nếu đường nhiều bùn đất, xe đi trên đường có thể bị trượt dễ gây ra tai nạn, đặc biệt khi trời mưa và lốp xe bị mòn.
Để giảm thiểu tác hại này cần giảm số phương tiện lưu thông trên đường và cấm các phương tiện đã cũ nát, không đảm bảo chất lượng. Các phương tiện tham gia giao thông cần đảm bảo các tiêu chuẩn về khí thải và an toàn với môi trường. Cần thường xuyên kiểm tra chất lượng xe và vệ sinh mặt đường sạch sẽ.
Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
2. Lực ma sát lăn
3. Lực ma sát nghỉ
II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
1. Lực ma sát có thể có hại
- Lực ma sát có hại cần tìm cách làm giảm ma sát đi
- Biện pháp làm giảm ma sát: làm nhẵn bề mặt, thay ma sát trượt bằng ma sát lăn…
2. Lực ma sát có thể có ích
- Lực ma sát có ích cần tìm cách làm tăng ma sát lên
- Biện pháp làm tăng ma sát: làm nhám bề mặt, tạo rãnh, khía sâu, tạo ren trên các chi tiết…
III. Vận dụng
Hướng dẫn về nhà
- Học bài
- Làm bài tập SBT
- Ôn tập các bài từ bài 1 đến bài 6