Bài 6. Lực ma sát

BÀI 6: LỰC MA SÁT
GV: Võ Thị Thu Kết
Nội dung
Kiểm tra bài cũ
Khi nào có lực ma sát
Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
Vận dụng
Hướng dẫn bài tập về nhà
Khi ô tô đột ngột rẽ phải do quán tính hành khách chưa kịp đổi hướng ngay được mà vẫn tiếp tục chạy theo hướng cũ nên bị nghiêng người sang trái
Kiểm tra bài cũ
Hãy giải thích vì sao khi ngồi trên xe khách, khi xe quẹo phải thì người ta sẽ ngã về phía trái?
I/ Khi nào có lực ma sát
I/ Khi nào có lực ma sát
C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kĩ thuật

Bánh xe ngừng quay trượt trên mặt đường thắng mạnh
Trượt tuyết
Trục quạt bàn với ổ trục
Hòn bi lăn trên sàn từ từ dừng lại. Tại sao
Do có lực ma sát lăn tác dụng lên hòn bi và cản trở chuyển động của nó.
Fms
Vậy lực ma sát lăn xuất hiện trong trường hợp nào? Có tác dụng gì?
2. Lực ma sát lăn
Ví dụ: Đẩy vào quả bóng, quả bóng lăn chầm chậm trên sàn rồi dừng lại
Lực do mặt sàn tác dụng vào quả bóng, cản trở chuyển động lăn của quả bóng gọi là lực ma sát lăn
Vậy : Lực ma sát sinh ra khi một vật chuyển động lăn trên bề mặt của vật khác.
C2: Hãy tìm ví dụ về ma sát lăn trong đời sống và kĩ thuật
Các ổ bi của bộ phận quay
Xe chạy trên đường
Đẩy vật nặng trên các con lăn
Hình 6.1a
Hình 6.1b
C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây, trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực ma sát lăn? Qua đó em có nhận xét gì về cường độ lực ma sát trượt, ma sát lăn?
Có ma sát trượt
Có ma sát lăn
Hai trường hợp trên chứng tỏ: độ ma sát lăn rất nhỏ so với ma sát trượt
Người ta chừng minh rằng nếu thay ma sát trượt bằng ma sát lăn có thể giàm ma sát đến 30 lần
Hai loại ma sát trượt và ma sát lăn có gì giống nhau
Đều xuất hiện khi vật này chuyển động trên bề mặt của vật khác.
Đều có tác dụng ngăn cản chuyển động, vì vậy lực ma sát luôn ngược chiều chuyển động của vật.
Vậy nếu một vật đứng yên có chịu tác dụng của lực ma sát không? Chịu tác dụng trong trường hợp nào ?
Fk
Fmsn
Lực ma sát nghỉ xuất hiện giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
HÌNH 6.2
3. Lực ma sát nghỉ
Khi tăng cường độ của lực kéo lên vật thì số chỉ của lực kế tăng dần, nhưng vật vẫn đứng yên. Điều này cho ta nhận xét gì về mối quan hệ giữa cường độ của lực ma sát nghĩ của vật và lực kéo vật đó?
Khi tăng lực kéo thì số chỉ lực kế tăng dần, vật vẫn đứng yên, chứng tỏ lực cản lên vật cũng có cường độ tăng dần. Điều này cho biết: Lực ma sát nghỉ có cường độ thay đổi theo lực tác dụng lên vật.
C5: Hãy tìm các ví dụ khác về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kĩ thuật
Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn khi đi tới
Ma sát ở băng truyền tải trong các nhà máy
Ma sát của dây cu-roa
II/ Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
C6. Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp sau:
Biện pháp: Tra dầu mỡ thường xuyên.
Tác hại: Lực ma sát trượt của trục làm mòn trục và cản trở chuyển động quay của bánh xe.
Biện pháp: Dùng bánh xe thay thế ma sát trượt bằng ma sát lăn.
Tác hại: Lực ma sát trượt làm mòn xích, đĩa.
Biện pháp: Thay bằng trục quay có ổ bi.
Tác hại: Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng hàng khi đẩy.
a) Xích xe đạp
b) Ổ bi
c) Đẩy thùng đồ
Ích lợi: Làm phấn bám được lên bảng, làm mòn phấn, giúp con người cầm được các vật và đi lại được.
Cách làm tăng: Tăng độ nhám bề mặt tiếp xúc
Ích lợi: Làm vít và ốc giữ chặt vào nhau, làm nóng chỗ tiếp xúc để đốt diêm.
Cách làm tăng: Tạo ren cho ốc và vít, làm nhám bề mặt vỏ diêm
Ích lợi: Làm ô tô đứng và di chuyển được ở trên đường một cách an toàn.
Cách làm tăng: Tạo rãnh cho lốp xe, làm phanh cho xe.
III/ Vận dụng

C8. Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có lợi hay có hại:
Khi đi trên sàn đá hoa mới lau dễ bị ngã.
c. Giày đi mãi đế bị mòn.
d. Mặt lốp ô tô vận tải phải có khía sâu hơn mặt lốp xe đạp.
e. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị (đàn cò).
b. Ô tô đi vào chỗ bùn lầy, có khi bánh xe quay tít mà xe không tiến lên được
Ma sát có lợi
Ma sát có lợi
Ma sát có hại
Ma sát có lợi
Ma sát có lợi
C9. Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát triển của khoa hoc và công nghệ?
Trả lời
- Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi.
- Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dể dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học, cơ khí, chế tạo máy…
Sự khác nhau giữa trục bánh xe bò ngày xưa và trục bánh xe đạp, trục bánh xe ôtô ngày nay?
Tóm tắt nội dung bài
Câu1: Trường hợp nào sau đây lực xuất hiện không phải là lực ma sát?
A. Lực xuất hiện khi lốp xe trượt trên mặt đường.
B. Lực xuất hiện làm mòn đế giầy.
C. Lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn.
D. Lực xuất hiện giữa dây cuaroa với bánh xe truyền chuyển động.
Khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời mà em chọn.
Bài tập
Câu2: Cách nào sau đây giảm được ma sát?
A. Tăng độ nhám của bề mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích bề mặt tiếp xúc.
Khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời mà em chọn.
Bài tập
www.themegallery.com
Cám ơn quý thầy cô và các em đã chú ý theo dõi!