Bài 6. Lực ma sát

KIỂM TRA MI?NG
Câu 1 : Hai l?c c�n b?ng l� gì? T�c d?ng c?a hai l?c c�n b?ng l�n m?t v?t d?ng y�n v� m?t v?t dang chuy?n d?ng thì nhu th? n�o?
Câu 2: H�nh kh�ch ng?i tr�n xe ơtơ dang chuy?n d?ng b?ng th?y mình nghi�ng ngu?i sang tr�i, ch?ng t? xe:
D?t ng?t gi?m v?n t?c. C. D?t ng?t r? sang tr�i.
D?t ng?t tang v?n t?c. D. D?t ng?t r? sang ph?i
Trả lời : Hai l?c c�n b?ng l� hai l?c c�ng d?t l�n m?t v?t, cĩ cu?ng d? b?ng nhau, phuong c�ng n?m tr�n m?t du?ngth?ng, chi?u ngu?c nhau. T�c d?ng c?a hai l?c c�n b?ng l�n m?t v?t d?ng y�n s? ti?p t?c d?ng y�n, m?t v?t dang chuy?n d?ng s? ti?p t?c chuy?n d?ng th?ng d?u.
Tr? lo�i : D. D?t ng?t r? sang ph?i
Sự khác nhau cơ bản giữa trục bánh xe bò ngày xưa và trục bánh xe đạp, trục bánh xe ô tô ngày nay là ở chỗ trục bánh xe bò không có ổ bi còn trục bánh xe đạp, trục bánh xe ô tô thì
có ổ bi. Thế mà phải mất hàng chục thế kỉ mới tạo nên sự khác nhau đó.
TI?T 6
Bài 6: LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt
VD: Xe đang chạy nếu đạp thắng mạnh, bánh xe sẽ ngừng quay và trượt trên mặt đường, khi đó có lực ma sát trượt giữa bánh xe với mặt đường.
? Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật
trượt trên bề mặt của vật khác.
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
Lực ma sát trượt sinh ra khi nào?
C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và kỹ thuật.
- Bánh xe ngừng quay trượt trên mặt đường khi thắng gấp.
- Trượt tuyết.
? Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật
lăn trên bề mặt của vật khác.
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
Lực ma sát lăn sinh ra khi nào?
1.Lực ma sát trượt
2. Lực ma sát lăn
VD: Đá vào quả bóng, quả bóng lăn chậm dần trên sân rồi dừng lại. Lực do mặt sân tác dụng vào quả bóng cản chuyển động lăn của quả bóng gọi là lực ma sát lăn.
C2: Hãy tìm ví dụ về lực ma sát lăn trong đời sống và kỹ thuật.
- Ở các ổ bi của bộ phận quay.
- Xe chạy trên đường.
- Đẩy vật nặng trên các con lăn.
Hình 6.1a
Hình 6.1b
C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây,
trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp
nào có lực ma sát lăn? Qua đó em có nhận xét gì về cường độ lực ma sát trượt, ma sát lăn?
? Hai trường hợp trên chứng tỏ:
Cu?ng độ c?a l?c ma sát trượt l?n hon
cu?ng độ c?a l?c ma sát lăn.
3.Lực ma sát nghỉ
TN:Hình 6.2
trang 22 SGK
C4:Tại sao trong TN trên, mặc dù có lực kéo
tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên?
? Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bị tác dụng của lực khác.
C5: Hãy tìm các VD khác về lực ma sát nghỉ trong đời sống và kỹ thuật.
- Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn khi đi tới.
- Ma sát ở băng truyền tải trong các nhà máy.
- Ma sát ở dây cu-roa.
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
2.Lực ma sát lăn
3.Lực ma sát nghỉ
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KĨ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại
a
b
Xích xe đạp
Trục quay có ổ bi
Làm mau mòn
xích và đĩa. Để
giảm ma sát cần
tra dầu mỡ
thường xuyên.

Làm cản chuyển
động quay, nóng
và mau mòn trục.
Gắn ổ bi, tra dầu
mỡ.
.
C6: Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp sau:
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
2.Lực ma sát lăn
2.Lực ma sát nghỉ
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỸ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại
2. Lực ma sát có thể có ích
a
c
Phấn viết không bám bảng.
Khi làm bảng phải tạo một độ nhám nhất định .

Khi thắng ô tô không dừng lại được
Làm mặt đường có độ nhám, lốp (vỏ) xe phải có rãnh.
C7 :Hãy quan sát các hình sau và tưởng tượng xem nếu không có lực ma sát sẽ xảy ra hiện tượng gì? Hãy tìm cách làm tăng lực ma sát trong những trường hợp này.
LỰC MA SÁT
1.Lực ma sát trượt
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
2.Lực ma sát lăn
2.Lực ma sát nghỉ
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỸ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại
2. Lực ma sát có thể có ích
III. VẬN DỤNG
b. Ô tô chạy vào
đường đất mềm có bùn dễ bị sa lầy.
C8 : Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
Giải thích: Khi đó lực ma sát nghỉ giữa lốp xe và mặt đất quá nhỏ làm bánh xe quay trượt tại chỗ không chạy tới được.

Ma sát trong trường hợp này có ích.
c. Giầy đi lâu
đế bị mòn.
Giải thích :Giầy đi lâu do ma sát trượt giữa mặt đất với đế giầy làm đế bị mòn.
Ma sát trong trường hợp này có hại.
C8 : Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi.
Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dễ dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học, cơ khí, chế tạo máy.
C9 : Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát
triển của khoa học và công nghệ?
BT 6.2 :Trong các cách làm sau đây, cách nào giảm được lực ma sát?
A. Tăng độ nhám mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích mặt tiếp xúc.
TỔNG KẾT
BÀI 6
LỰC MA SÁT
Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của một vật khác.
Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của một vật khác.
Lực ma sát có thể có hại hoặc có ích.
Lực ma sát trượt sinh ra khi nào?
Lực ma sát lăn sinh ra khi nào?.
Lực ma sát nghỉ giữ cho vật ........... khi vật bị tác dụng của lực khác.
không trượt
Đối với bài học ở tiết này:
- Hoïc thuoäc baøi. Veõ SÑTD vào tập.
- Ñoïc phaàn “Coù theå em chöa bieát”
- Laøm caùc baøi taäp 6.1 ñeán 6.5 SBT và các câu C chưa trả lời ở lớp.
Đối với bài học ở tiết tiếp theo:
- Xem lại kiến thức từ tiết 1 đến tiết 6
- Chuaån bò : “OÂn taäp”
Hướng dẫn học t?p
THỰC HÀNH QUAN SÁT VÀ VẼ ẢNH CỦA VẬT TẠO BỞI GƯƠNG PHẲNG
BA`I 6
1/ Cho điểm sáng S đặt trước một gương phẳng ( hình vẽ ).
Vẽ ảnh của S bằng 2 cách:
a/ Vận dụng tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng.
b/ Vận dụng định luật phản xạ
S.

3/ Vẽ ảnh của mũi tên
A
B
C
D
a/
b/
2/ Cho một tia tới SI chiếu đến một gương phẳng. Hãy vẽ tia phản xạ tương ứng với tia tới theo 2 cách:
a/ Vận dụng định luật phản xạ
b/ Vận dụng tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng
S.
.
I
ÔN TẬP
( chuẩn bị kiểm tra 1 tiết )
Giới hạn: từ bài 1 đến bài 6
Lý thuyết
bài tập
LÝ THUYẾT
Câu 1: thế nào là chuyển động cơ học? Khi nào vật chuyển động? Khi nào vật đứng yên?cho ví dụ.
Độ lớn của vận tốc cho biết điều gì?
Câu 2: viết công thức tính vận tốc trung bình của chuyển động?
Thế nào là chuyển động đều và chuyển động không đều?
Câu 3/
a/ Khi nào có lực ma sát lăn, lực ma sát trượt? Cho ví dụ.
b/ Cho ví dụ về lực ma sát nghỉ.
Câu 4/
a/ Thế nào là đại lượng vec tơ? Tại sao nói lực là đại lượng vec tơ?

BÀI TẬP
Bài tập 1/ Biểu diễn lực tác dụng lên vật có phương nằm ngang, chiều từ trái sang phải, cường độ 5000 N, tỉ xích 1 cm ứng với 2000 N
Bài tập 2/ một vận động viên đua xe đạp vượt đèo với kết quả như sau:
Đoạn đường lên đèo dài 45 km mất 2 giờ
Đoạn xuống dốc dài 30 km mất 30 phút.
Tính vận tốc trung bình của vận động viên trên quãng đường lên đèo, xuống đèo và cả quãng đường đua.