Bài 6. Lực ma sát

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1:Thế nào là 2 lực cân bằng?Tác dụng của 2 lực cân bằng lên một vật đang đứng yên, đang chuyển động ?
-Hai lực cân bằng là hai lực cùng đặt lên một vật , có cường độ bằng nhau,phương cùng nằm trên một đường thẳng, nhưng ngược chiều nhau.
-Một vật đứng yên chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì vật vẫn tiếp tục đứng yên.
-Một vật đang chuyển động chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì vật vẫn tiếp tục chuyển động thẳng đều mãi.
Câu 2: Quán tính của một vật là gì?Giải thích tại sao khi nhảy từ bậc cao xuống chân ta bị gập lại ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Quán tính của một vật là gì?Giải thích tại sao khi nhảy từ bậc cao xuống chân ta bị gập lại.
Quán tính của một vật là tính chất giữ nguyên (bảo toàn) tốc độ của mình khi không chịu lực nào tác dụng hoặc khi chịu tác dụng của các lực cân bằng nhau.
Khi nhảy từ bậc cao xuống toàn thân chúng ta cùng chuyển động đi xuống. Khi chạm đất chân ta dừng lại nhưng thân và đầu vẫn tiếp tục chuyển động đi xuống do quán tính làm chân bị gập lại.
Một trong những phát minh quan trọng nhất của loài người là chiếc bánh xe. Xuất hiện từ hơn ngàn năm trước nhưng cho đến nay bánh xe vẫn được ứng dụng trong rất nhiều sản phẩm phục vụ cho con người.
Tai sao bánh xe lại có vai trò quan trọng như vậy ?
Trục bánh xe bò
Trục bánh xe đạp
Sự khác nhau cơ bản là trục bánh xe bò ngày xưa không có ổ bi còn trục bánh xe đạp có ổ bi.
Mất hàng chục thế kỉ con người mới tạo ra sự khác biệt giữa hai loại trục bánh xe đó là sự phát minh ra ổ bi
Tại sao mặt lốp xe lại khía rãnh?
Tại sao mặt dưới của đế giày,đế dép lại gồ ghề?
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
Khi đang đi xe đạp nếu ta bóp nhẹ phanh thì bánh xe chuyển động chậm lại .
Fcản
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Thế nào là lực ma sát ?
Búng hòn bi lăn trên mặt sàn, hòn bi lăn chậm dần rồi dừng lại .
Fk
Fcản
Mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên.
- Lực cản trở chuyển động của một vật ,tạo ra ở bề mặt của những vật tiếp xúc với nó gọi là lực ma sát.
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
Kết luận:
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
1. Lực ma sát trượt .
a.Quan sát thí nghiệm.
Hãy cho biết khi bóp phanh thì vành bánh xe chuyển động thế nào trên mặt má phanh?
Vành bánh xe trượt trên mặt má phanh
Khi bánh xe không quay thì chuyển động thế nào trên mặt đường?
Bánh xe không lăn mà trượt trên mặt đường.
Vậy lúc này xuất hiện lực ma sát trượt giữa bánh xe và mặt đường, làm xe chuyển động chậm rồi dừng lại.
Vậy lúc này xuất hiện lực ma sát trượt giữa vành bánh xe và má phanh, làm bánh xe chuyển động chậm dần rồi dừng lại.
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
1. Lực ma sát trượt .
a.Quan sát thí nghiệm.
b.Kết luận .
Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật chuyển động trượt trên bề mặt một vật khác và cản lại chuyển động ấy.
Ví dụ: Kéo bàn trượt trên sàn nhà , xuất hiện lực ma sát trượt giữa mặt sàn và chân bàn làm cản trở chuyển động của bàn
Ví dụ: Ma sát giữa dây cung ở cần kéo của đàn với dây đàn.
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
1. Lực ma sát trượt .
2.Lực ma sát lăn.
a.Quan sát thí nghiệm.
Fms
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
1. Lực ma sát trượt .
a.Quan sát thí nghiệm.
b.Kết luận .
Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật chuyển động lăn trên bề mặt một vật khác và cản lại chuyển động ấy.
Ví dụ: Khi đá quả bóng lăn trên sân, quả bóng lăn chậm dần rồi dừng lại .Lực do mặt sân tác dụng lên quả bóng ngăn cản chuyển động lăn của quả bóng là lực ma sát lăn.
C3. So sánh cường độ của lực ma sát lăn và ,
lực ma sát trượt?
- Lực ma sát trượt có cường độ lớn hơn lực ma sát lăn.
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
3.Lực ma sát nghỉ.
a.Quan sát thí nghiệm.
Fk
Fms
Mặc dù có lực kéo tác dụng lên khối gỗ nhưng khối gỗ vẫn đứng yên.Lực nào đã xuất hiện để tạo ra các lực cân bằng tác dụng lên khối gỗ?
Lực ma sát trong trường hợp này có tác dụng gì?
Lực ma sát trong trường hợp này có tác dụng giữ vật không bị trượt khi chịu tác dụng của lực kéo, được gọi là lực ma sát nghỉ.
I. Thế nào là lực ma sát ?
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
3.Lực ma sát nghỉ.
a.Quan sát thí nghiệm.
b.Kết luận :
Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt hoặc lăn khi vật chịu tác dụng của lực khác.
Ví dụ: Khi ta tác dụng lực kéo hoặc đẩy lên chiếc bàn trên sàn nhà nhưng bàn chưa chuyển động, khi đó giữa bàn và mặt sàn nhà có lực ma sát nghỉ giữ cho bàn nằm yên.
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Thế nào là lực ma sát ?
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
3.Lực ma sát nghỉ.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
Lực ma sát nghỉ giữ cho bàn chân không bị trượt khi bước trên đường.
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Thế nào là lực ma sát ?
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
3.Lực ma sát nghỉ.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
III. Tác dụng của lực ma sát trong cuộc sống .
1. Tác dụng có lợi của lực ma sát .
Ích lợi: Làm phấn bám được lên bảng.
Cách làm tăng: Tăng độ nhám của bảng để tăng ma sát trượt giữa phấn và bảng.
Ích lợi: Làm nóng chỗ tiếp xúc để đốt diêm.
Cách làm tăng: Tăng độ nhám bề mặt vỏ diêm để tăng ma sát trượt giữa que diêm và bao diêm.
Ích lợi: Làm ô tô đứng và di chuyển được ở trên đường một cách an toàn.
Cách làm tăng: Tạo rãnh cho lốp xe, làm phanh cho xe.
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Thế nào là lực ma sát ?
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
3.Lực ma sát nghỉ.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
III. Tác dụng của lực ma sát trong cuộc sống .
1. Tác dụng có lợi của lực ma sát .
b. Cách làm tăng lực ma sát có lợi:
a. Ích lợi:
- Khi cần mài mòn, giữ vật đứng yên, làm nóng các vật, giúp phấn viết được trên bảng
- Giúp con người, mọi vật đi lại và hoạt động bình thường, giúp cầm ,nắm các vật dễ dàng.
- Giúp các bộ phận máy móc gắn kết được với nhau…
Tăng độ nhám bề mặt tiếp xúc, thay đổi chất liệu tiếp xúc, tăng độ sâu khía rãnh mặt lốp xe, đế giày ,dép …
- Giúp xe dừng lại khi phanh .
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Thế nào là lực ma sát ?
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
3.Lực ma sát nghỉ.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
III. Tác dụng của lực ma sát trong cuộc sống .
1. Tác dụng có lợi của lực ma sát .
2. Tác dụng có hại của lực ma sát .
C6. Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm lực ma sát trong các trường hợp sau:
Tác hại:
Biện pháp:
Tác hại: Lực ma sát trượt làm mòn xích và đĩa xe, làm nóng vật, đạp xe thấy nặng
Biện pháp: Tra dầu mỡ thường xuyên để làm giảm ma sát.
Tác hại: Lực ma sát trượt xuất của trục làm mòn trục, cản trở chuyển động quay của bánh xe, làm nóng vật.
Biện pháp: Gắn ổ bi mới, tra dầu mỡ vào ổ bi, ổ trục.
Biện pháp: Thay ma sát trượt bằng ma sát lăn
Tác hại: Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng, làm mòn thùng, làm nóng thùng.
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Thế nào là lực ma sát ?
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
3.Lực ma sát nghỉ.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
III. Tác dụng của lực ma sát trong cuộc sống .
1. Tác dụng có lợi của lực ma sát .
2. Tác dụng có hại của lực ma sát .

- Làm mòn, nóng các bộ phận máy móc.
- Cản trở chuyển động của vật…
b. Cách khắc phục:
- Tra dầu mỡ vào các bộ phận máy móc.
- Lắp ổ bi, ổ trục (Thay ma sát trượt bằng ma sát lăn)…
a. Tác hại:
Tiết 7-Bài 6: LỰC MA SÁT
I. Thế nào là lực ma sát ?
II. Một số loại lực ma sát thường gặp.
3.Lực ma sát nghỉ.
1. Lực ma sát trượt .
2. Lực ma sát lăn .
III. Tác dụng của lực ma sát trong cuộc sống .
1. Tác dụng có lợi của lực ma sát .
2. Tác dụng có hại của lực ma sát .
IV.Vận dụng-Củng cố
Một trong những phát minh quan trọng nhất của loài người là chiếc bánh xe. Xuất hiện từ hơn ngàn năm trước nhưng cho đến nay bánh xe vẫn được ứng dụng trong rất nhiều sản phẩm phục vụ cho con người.
Tại sao mặt dưới của đế dép,đế giày lại gồ ghề?
Tai sao mặt lốp xe không được làm nhẵn?
C9. Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý nghĩa quan trọng đến sự phát triển của khoa hoc và công nghệ?
- Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi.
- Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dể dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học, cơ khí, chế tạo máy…

C8. Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có lợi hay có hại:
Khi đi trên sàn đá hoa mới lau dễ bị ngã.
c. Giày đi mãi đế bị mòn.
d. Mặt lốp ô tô vận tải phải có khía sâu hơn mặt lốp xe đạp.
e. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị (đàn cò).
b. Ô tô đi vào chỗ bùn lầy, có khi bánh xe quay tít mà xe không tiến lên được
Ma sát có lợi
Ma sát có lợi
Ma sát có hại
Ma sát có lợi
Ma sát có lợi
Sự khác nhau giữa trục bánh xe bò ngày xưa và trục bánh xe đạp, trục bánh xe ôtô ngày nay?
Các em học thuộc phần ghi nhớ .
Vận dụng làm bài tập 6.1 đến 6.5
Đọc phần “Có thể em chưa biết”
Ôn tập kĩ lý thuyết từ bài 1 đến bài 6 để tiết sau kiểm tra một tiết.