Bài 6. Lực ma sát

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Hành khách ngồi trên xe ô tô đang chuyển động bỗng thấy mình bị nghiêng người sang trái, chứng tỏ xe:
A. Đột ngột giảm vận tốc.
B. Đột ngột tăng vận tốc.
C. Đột ngột rẽ sang phải.
D. Đột ngột rẽ sang trái.
Dùng lực kế để đo lực tác dụng lên một xe lăn và kéo cho xe chuyển động trên mặt bàn.
- Trong hai cách đặt xe như ở hình a và hình b, cách nào cần một lực kéo nhỏ hơn? Vì sao?
- Cái gì đã tác dụng lực làm cản trở chuyển động của xe?
Mặt bàn đã tác dụng lực cản trở chuyển động của xe.
Trên hình b lực kéo nhỏ hơn vì có bánh xe.
V
Â
T
L
Ý
8
BÀI 6
LỰC MA SÁT
Các em cố gắng học tốt
- Lực ma sát xuất hiện khi vật này chuyển động trên bề mặt vật khác và cản trở lại chuyển động.
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT?
1. Khi nào có lực ma sát?
2. Phân loại lực ma sát.
a. Lực ma sát trượt.
Hãy cho biết khi bóp phanh thì vành bánh xe chuyển động thế nào trên mặt má phanh?
Bánh xe trượt trên mặt má phanh
Khi bánh xe không quay thì chuyển động thế nào trên mặt đường?
Bánh xe không lăn mà trượt trên mặt đường.
Vậy lúc này xuất hiện lực ma sát trượt giữa bánh xe và mặt đường, làm xe chuyển động chậm rồi dừng lại.
Vậy lực ma sát trượt xuất hiện khi nào?
Ma sát trượt giữa dây cung ở cần kéo của đàn violon với dây đàn.
Fms
b. Lực ma sát lăn.
Vì sao hòn bi lăn một lúc rồi dừng lại?
Vì có một lực ngăn cản chuyển động của hòn bi.
Vậy lực ma sát lăn sinh ra khi nào?
Trong các trường hợp sau, trường hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực ma sát lăn?
Ma sát trượt
Ma sát lăn
So sánh độ lớn của lực ma sát trượt và lực ma sát lăn trong 2 trường hợp này?
Độ lớn của lực ma sát lăn nhỏ hơn lực ma sát trượt
c. So sánh độ lớn của lực ma sát trượt và lực ma sát lăn.
Fk
Fmsn
d. Lực ma sát nghỉ.
Tại sao trong thí nghiệm trên, mặc dù có
Lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật
vẫn đứng yên?
Vật đứng yên chứng tỏ giữa mặt bàn với vật có một lực cản. Lực này đặt lên vật cân bằng với lực kéo để giữ cho vật đứng yên.
Lực giữ cho vật không bị trượt khi vật bị tác dụng của một lực khác gọi là lực ma sát nghỉ
Fmsn= Fk
- Về mặt độ lớn
II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KĨ THUẬT
1. Tác hại của lực ma sát và cách làm giảm .
Cách làm giảm ma sát: Tra dầu mỡ thường xuyên
Tác hại: Lực ma sát trượt làm mòn xích, đĩa, nóng vật, đạp xe thấy nặng
Tác hại: Lực ma sát trượt xuất hiện ở ổ bi và trục khi bị rỉ, làm mòn bi, trục, cản trở chuyển động, nóng vật.
Cách làm giảm ma sát : Gắn ổ bi mới, tra dầu mỡ vào ổ bi, ổ trục.
Cách làm giảm ma sát : Thay ma sát trượt bằng ma sát lăn
Tác hại: Lực ma sát trượt xuất hiện làm cản trở chuyển động của thùng, làm mòn thùng, làm nóng thùng.
2. Lợi ích của lực ma sát và cách làm tăng.
Lợi ích: ma sát trượt làm phấn bám được lên bảng, làm mòn phấn, giúp con người cầm được các vật và đi lại được.
Cách làm tăng ma sát: Tăng độ nhám bề mặt tiếp xúc
Lợi ích : ma sát trượt làm vít và ốc giữ chặt vào nhau, làm nóng chỗ tiếp xúc để đốt diêm.
Cách làm tăng ma sát : Tạo ren cho ốc và vít, làm nhám bề mặt vỏ diêm
Lợi ích : Ma sát nghỉ giúp ô tô đứng và di chuyển được ở trên đường một cách an toàn.
Cách làm tăng ma sát : Tạo rãnh cho lốp xe, làm phanh cho xe.
III. VẬN DỤNG
Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết trong các hiện tượng này ma sát có ích hay có hại:
a) Khi đi trên sàn đá hoa mới lau dễ bị ngã.
Ma sát có lợi
b. Ô tô đi vào chỗ bùn lầy, có khi bánh xe quay tít mà xe không tiến lên được
Ma sát có lợi
c. Giày đi mãi đế bị mòn.
Ma sát có hại
d. Mặt lốp ô tô vận tải phải có khía sâu hơn mặt lốp xe đạp.
Ma sát có lợi
e. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị (đàn cò).
Ma sát có lợi
- Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi.
- Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động làm cho máy móc hoạt động dể dàng, hiệu quả cao góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học, cơ khí, chế tạo máy…
Câu1: Trường hợp nào sau đây lực xuất hiện không phải là lực ma sát?
A. Lực xuất hiện khi lốp xe trượt trên mặt đường.
B. Lực xuất hiện làm mòn đế giầy.
C. Lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn.
D. Lực xuất hiện giữa dây cuaroa với bánh xe truyền chuyển động.
Khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời ma em chọn.
Câu2: Cách nào sau đây giảm được ma sát?
A. Tăng độ nhám của bề mặt tiếp xúc.
C. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
B. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích bề mặt tiếp xúc.
Câu3: Lực ma sát trượt xuất hiện trong trường hợp nào sau đây?
A. Ma sát giữa các viên bi với ổ trục xe đạp, xe máy.
C. Ma sát giữa lốp xe với mặt đường khi xe chuyển động.
D. Ma sát giữa ma phanh với vành xe khi bóp nhẹ phanh.
B. Ma sát giữa cốc nước đăt trên mặt bàn với mặt bàn.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Chúc các em học tốt