Bài 6. Cô bé bán diêm

Cô bé bán diêm
( Trích )
An-đec-xen
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích:
1. Đọc
- Đọc chậm, cảm thông, cố gắng phân biệt những cảnh thực và ảo trong và sau từng lần cô bé quẹt diêm
- Kể tóm tắt nội dung truyện
Em bé mồ côi mẹ phải đi bán diêm trong đêm giao thừa rét buốt. Em chẳng dám về nhà vì sợ bố đánh, đành ngồi nép vào góc tường, liên tục quẹt diêm để sưởi. Hết bao diêm thì em bé chết cóng trong giấc mơ cùng bà nội lên trời. Sáng hôm sau, mồng 1 tết, mọi người qua đường vẫn thản nhiên nhìn cảnh tượng thương tâm.
2. Chú thích
a. Tác giả:
- An-đec-xen (1805 - 1875) là nhà văn Đan Mạch nổi tiếng với nhiều loại truyện kể cho trẻ em
- Truyện nhẹ nhàng, tươi mát, toát lên lòng yêu thương con người, nhất là những người nghèo khổ và niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cái tốt đẹp trên thế gian
- Tác giả sinh ra trong 1 gia đình nghèo, bố làm thợ giầy, được học hành ít. Năm 1819 ông rời quê lên thủ đô Cô-pen-haghen mong trở thành nhà thơ, nhà soạn kịch nhưng không thành công. Năm 1822 nhờ sự giúp đỡ của 1 giám đốc nhà hát, ông được đi học thêm, đỗ tú tài vào năm 1827 rồi vào đại học năm 1828. Năm 1835 ông bắt đầu sáng tác truyện kể cho trẻ em và trở thành nhà văn nổi tiếng (168 truyện). Truyện khơi từ nhiều nguồn: Văn học dân gian, văn học viết và cả những hư cấu sáng tạo độc lập của nhà văn. Những truyện quen thuộc: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Nàng công chúa và hạt đậu.
b. Xuất xứ tác phẩm
- Văn bản được trích từ truyện "Cô bé bán diêm" 1 truyện ngắn nổi tiếng của Anđecxen (truyện do tác giả sáng tạo ra)
(2) (5) (7) (8) (10) (11)
c. Chú thích
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Kiểu văn bản - PTBĐ
- Kiểu văn bản: Tự sự
- Thể loại: Truyện ngắn
- PTBĐ: Kể + Tả + Biểu cảm
(Đoạn văn kể về lần thứ 3 em quẹt diêm)
2. Bố cục
- Phần 1: Từ đầu - bàn tay em đã cứng đờ ra: Hình ảnh Sống của cô bé bán diêm
- Phần 2: Tiếp - họ đã về chầu thượng đế: Các lần quẹt diêm và những mộng tưởng
- Phần 3: Còn lại: Cái chết của cô bé bán diêm
Phần 2 (trọng tâm) có thể chia làm 5 đoạn nhỏ căn cứ vào các lần cô bé quẹt diêm. Bốn lần đầu mỗi lần quẹt 1 que diêm. Lần thứ 5, cô đã quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao.
- Đây là 1 loại diêm cứ quẹt vào tường hoặc vật gì cứng cũng cháy chứ không cần quẹt vào cạnh bao diêm có tẩm thuốc)
+ Khi kể, tả, biểu cảm về cuộc sống hàng ngày của cô bé bán diêm.
VD. Đoạn kể về lần quẹt diêm thứ 2
+ Khi kể, tả, biểu cảm về những mộng tưởng của cô bé trong đêm giao thừa
3. Phân tích
* Hoàn cảnh: Nhà nghèo, mồ côi mẹ, bà nội đã qua đời, phải sống chui rúc trong 1 xó tối tăm, cha thiếu tình thương - phải đi bán diêm kiếm sống.
a. Hình ảnh em bé trong đêm giao thừa
* Thời gian: đêm giao thừa
* Không gian: ngoài đường phố rét buốt
NT. Tương phản (giữa cảnh sum họp sung túc đầy đủ) làm nổi bật tình cảm hết sức tội nghiệp (đói rét, cực khổ, đơn độc) của em bé bán diêm. Em đã rét, đã khổ, có lẽ càng rét và khổ hơn khi mọi nhà rực ánh đèn. Em đã đói có lẽ càng đói hơn khi ngửi thấy mùi ngỗng quay.
Câu văn "Nhưng thần chết đã đến cướp bà em đi mất, gia sản tiêu tán và gia đình em đã phải lìa ngôi nhà xinh xắn có dãy trường xuân bao quanh, nơi em đã sống những ngày đầm ấm, để đến chui rúc trong một xó tối tăm, luôn luôn nghe những lời mắng nhiếc chửi rủa.
NT. Tương phản giữa hình ảnh "cái xó tối tăm" em sống chui rúc với bố hiện nay và "ngôi nhà xinh xắn có dãy trường xuân bao quanh" năm xưa khi bà nội còn sống
Không chỉ làm nổi bật nỗi khổ vật chất mà cả sự mất mát chỗ dựa tinh thần của em bé bấy giờ, vì chỉ có bà em là thương em nhưng giờ bà cũng không còn.
Tiểu kết: Trong phần đầu truyện, tác giả Anđecxen đã miêu tả hình ảnh cô bé: nhỏ nhoi, cô độc đói rét, không ai đoái hoài, em bé khốn khổ đáng thương - tình cảm yêu thương, xót xa trong lòng bạn đọc
Chúc các em học tốt