Bài 6. Chị em Thúy Kiều

Giáo viên dạy: Nguyễn Thị Vốn
Trường THCS An Thạnh 2
Trân trọng đón chào quý thầy cô đến dự giờ !
Môn: Ngữ văn 9
Câu 1: Em hãy giới thiệu đôi nét về thân thế và sự nghiệp sáng tác văn chương của Nguyễn Du?
Câu 2: Truyện Kiều gồm có bao nhiêu câu? Thuộc thể loại và thể thơ gì? Dựa theo cốt truyện nào?
Tác phẩm
ĐẠI THI HÀO
NGUYỄN DU
(1765 - 1820)
Câu 1: Em hãy giới thiệu đôi nét về thân thế và sự nghiệp sáng tác văn chương của Nguyễn Du?
Trả lời:
- Nguyễn Du (1765 ─ 1820)
- Tên chữ: Tố Như, hiệu Thanh Hiên
- Quê: Tiên Điền – Nghi Xuân – Hà Tĩnh.
1. Gia đình:
- Cha: Nguyễn Nghiễm đỗ tiến sĩ  tể tướng  giỏi văn chương.
- Mẹ: Trần Thị Tần.
- Các anh đều học giỏi đỗ đạt  Nguyễn Khản  quan Thượng thư.
- Gia đình dòng dõi đại quý tộc, làm quan có truyền thống văn chương.
2. Thời đại:
- Cuối thế kỉ XVIII  đầu thế kỉ XIX. Chế độ phong kiến khủng hoảng trầm trọng. Giai cấp thống trị thối nát.
- Nhân dân nổi dậy khắp nơi.
3. Bản thân:
- Học giỏi nhưng gặp nhiều lận đận, ông bôn ba nhiều nơi  ảnh hưởng đến sáng tác của ông.
- Ông có trái tim giàu lòng yêu thương.
4. Về sự nghiệp văn học:
- Các tập thơ chữ Hán: Thanh Hiên thi tập, Bắc hành tạp lục, Nam trung tạp ngâm (243 bài).
- Chữ Nôm: Truyện Kiều, Văn chiêu hồn, Thác lời trai phường nón, Văn tế sống hai cô con gái Trang Lưu.
Thiên tài văn học. Là bậc thầy trong việc sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt.


Câu 2: Truyện Kiều gồm có bao nhiêu câu? Thuộc thể thơ và thể loại gì? Dựa theo cốt truyện nào?
Trả lời:
Truyện Kiều gồm 3254 câu thơ lục bát.
Thuộc thể loại truyện Nôm.
- Dựa theo cốt truyện “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân (Trung Quốc).
“Trăm năm trong cõi người ta
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau
Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
A. Tìm hiểu chung:
  I. Vị trí đoạn trích:

? Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” nằm ở phần nào của truyện?
Trích trong phần mở đầu của “Truyện Kiều”, từ câu 15 đến câu 38.
II. Đại ý:
Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.
Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
Tiết 27. VB:
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
A. Tìm hiểu chung:
  I. Vị trí đoạn trích:
Trích trong phần mở đầu của “Truyện Kiều”, từ câu 15 đến câu 38.
II. Đại ý:

? Đoạn trích “Chị em Thuý Kiều” miêu tả điều gì?
Miêu tả hai bức chân dung chị em Thuý Kiều, Thuý Vân....Qua đó dự báo số phận của họ.
III. Bố cục:
? Đoạn trích được chia bố cục làm mấy phần? Nội dung của mỗi phần?
Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.


Vẻ đẹp chung của chị em Thuý Kiều.

Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.


Vẻ đẹp của Thuý Vân.



Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.
Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.

Vẻ đẹp của Thúy Kiều.

Tiết 27. VB:
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
A. Tìm hiểu chung:
  I. Vị trí đoạn trích:
Trích trong phần mở đầu của “Truyện Kiều”, từ câu 15 đến câu 38.
II. Đại ý:
Miêu tả hai bức chân dung chị em Thuý Kiều, Thuý Vân....Qua đó dự báo số phận của họ.
III. Bố cục:
- Chia làm 3 phần:
+ Phần 1: 4 câu đầu  Vẻ đẹp chung của chị em Thuý Kiều.
+ Phần 2: 4 câu tiếp theo  Vẻ đẹp của Thuý Vân.
+ Phần 3: 16 câu cuối  Vẻ đẹp của Thúy Kiều.
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
A. Tìm hiểu chung: 
B. Đọc – Hiểu văn bản: 
I. Nội dung:
1. Vẻ đẹp chung của chị em Thuý Kiều: 
"…hai ả tố nga…
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ ...”.
 Vóc dáng thanh tao (cốt cách như mai). Tâm hồn trắng trong (tinh thần như tuyết).
Vẻ đẹp hoàn hảo.
 Bút pháp ước lệ, gợi tả, so sánh, ẩn dụ.
? Vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều được miêu tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?
? Em hiểu gì về những cụm từ bên?
? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì khi miêu tả vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều?
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
B. Đọc – Hiểuvăn bản: 
I. Nội dung:
1. Vẻ đẹp chung của chị em Thuý Kiều: 
? Tác giả tập trung miêu tả Thúy Vân với những nét nổi bật nào?
? Để làm nổi bật vẻ đẹp của Thúy Vân tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì?
? Cảm nhận của em về vẻ đẹp của Thúy Vân? Tác giả muốn dự báo điều gì qua vẻ đẹp ấy?
2. Vẻ đẹp của Thúy Vân:
“ …trang trọng..
Khuôn trăng…nét ngài…
Hoa cười ngọc thốt…
Mây thua…tuyết nhường…”
Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, làm nổi bật vẻ đẹp đoan trang, phúc hậu.
 Vẻ đẹp hài hòa với thiên nhiên…thiên nhiên chỉ nhường, thua…chứ không ghen.
 Cuộc đời bình lặng suôn sẻ.
Ảnh minh họaThúy Vân
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
? Tại sao tác giả miêu tả Thúy Vân trước rồi mới tả Thúy Kiều?
? Vẻ đẹp của Kiều được tập trung thể hiện qua mấy khía cạnh?

? Để miêu tả nhan sắc của Kiều tác giả dùng những từ ngữ, hình ảnh nào?

2. Vẻ đẹp của Thúy Vân:
3. Vẻ đẹp của Thúy Kiều:
* Sắc:
- “Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen...liễu hờn...
...nghiêng nước, nghiêng thành”.
Đặc tả: mắt trong, gợn sóng như nước mùa thu; lông mày thanh tú như nét núi mùa xuân.
Dùng hình tượng nghệ thuật đòn bẩy, ước lệ, nhân hóa, dùng điển cố.
 Gợi vẻ đẹp tuyệt thế giai nhân. Thiên nhiên ghen hờn.

? Em hiểu gì về các cụm từ bên?


? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì khi miêu tả vẻ đẹp của Thúy Kiều?


? Em có nhận xét gì về vẻ đẹp của Kiều?


Ảnh minh họa Thúy Kiều
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:

? Không những là người con gái đẹp Kiều còn có tài, Kiều có những tài gì?
? Em hiểu gì về các cụm từ bên?
2. Vẻ đẹp của Thúy Vân:
3. Vẻ đẹp của Thúy Kiều:
* Sắc:
* Tài:
-“ Thông minh vốn sẵn tính trời
…thi họa…ca ngâm
…làu bậc ngũ âm”
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương
…thiên Bạc mệnh…não nhân”.
Thông minh, đa tài nhưng nội tâm sầu khổ.
Kiều có vẻ đẹp toàn diện, sắc sảo về trí tuệ mặn mà về tâm hồn, thiên nhiên phải hờn ghen. Dự báo số phận trắc trở đầy sóng gió.

? Em có nhận xét gì về vẻ đẹp tổng thể (sắc, tài) của Kiều? Qua đó dự cảm số phận của nàng như thế nào?
 
THẢO LUẬN

Thời gian thảo luận: 3 phút.
Nhóm thảo luận: 2 em 1 nhóm
*Câu hỏi thảo luận:
? Trong hai bức chân dung Thúy Vân và Thúy Kiều, em thấy bức chân dung nào nổi bật hơn, vì sao?
( Gợi ý: - So sánh số câu thơ tả Thúy Vân với số câu thơ tả Thúy Kiều
- Những vẻ đẹp nào có ở Thúy Kiều mà không có ở Thúy Vân?)
Đáp án: Trọng tâm của đoạn trích là vẻ đẹp tài năng của Thúy Kiều và bức chân dung của Kiều nổi bật hơn.
Số câu thơ tả Thúy Vân chỉ có 4 trong khi số câu thơ tả Thúy Kiều đến 16 .
Khi tả Thúy Vân, tác giả chỉ miêu tả nhan sắc, đến Thúy Kiều nàng không chỉ đẹp bởi nhan sắc, tâm hồn mà còn đẹp bởi tài năng.


GIMIKO
3 phút
CHỊ EM THÚY KIỀU
Tiết 27. VB:
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
B. Đọc – Hiểuvăn bản: 
I. Nội dung:
? Hãy liệt kê những nghệ thuật được miêu tả trong bài?
II. Nghệ thuật:
- Sử dụng những hình ảnh tượng trưng, ước lệ.
- Sử dụng nghệ thuật đòn bẩy.
- Lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ miêu tả tài tình.
III. Ý nghĩa văn bản:
“Chị em Thúy Kiều” thể hiện tài năng nghệ thuật và cảm hứng nhân văn ngợi ca vẻ đẹp và tài năng của con người của tác giả Nguyễn Du.
? Qua văn bản ta rút ra được ý nghĩa gì?
? Hãy đọc thêm ghi nhớ sgk/ 83?
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
Tiết 27. VB:
A. Tìm hiểu chung: 
B. Đọc – Hiểu văn bản: 
C. Hướng dẫn tự học: 
- Tham khảo đoạn văn tương ứng trong Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân.
- Đọc diễn cảm, học thuộc lòng đoạn trích.
- Nắm chắc được bút pháp nghệ thuật cổ điển và cảm hứng nhân văn của Nguyễn Du thể hiện qua đoạn trích.
- Hiểu và dùng được một số từ Hán Việt thông dụng trong văn bản.
A. Tìm hiểu chung:
I. Vị trí đoạn trích:
Trích trong phần mở đầu của “Truyện Kiều”, từ câu 15 đến câu 38.
II. Đại ý:
Miêu tả hai bức chân dung chị em Thuý Kiều, Thuý Vân....Qua đó dự báo số phận của họ.
III. Bố cục: Chia làm 3 phần
B. Đọc – Hiểu văn bản:
I. Nội dung:
1. Vẻ đẹp chung của chị em Thuý Kiều:
"…hai ả tố nga…
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ...”
 Vóc dáng thanh tao (cốt cách như mai). Tâm hồn trắng trong (tinh thần như tuyết).
 Bút pháp ước lệ, gợi tả, so sánh, ẩn dụ.
3. Vẻ đẹp của Thúy Kiều:
* Sắc:
“Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen...liễu hờn...
...nghiêng nước nghiêng thành”.
 Đặc tả: mắt trong, gợn sóng như nước mùa thu; lông mày thanh tú như nét núi mùa xuân.
 Dùng hình tượng nghệ thuật đòn bẩy, ước lệ, nhân hóa, dùng điển cố
 Gợi vẻ đẹp tuyệt thế giai nhân. Thiên nhiên ghen hờn.

* Tài:
-“ Thông minh vốn sẵn tính trời
…thi họa…ca ngâm
…làu bậc ngũ âm”
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương
…thiên bạc mệnh…não nhân”.
Thông minh, đa tài nhưng nội tâm sầu khổ.
Kiều có vẻ đẹp toàn diện, sắc sảo về trí tuệ mặn mà về tâm hồn, thiên nhiên phải hờn ghen. Dự báo số phận trắc trở đầy sóng gió.

II. Nghệ thuật:
- Sử dụng những hình ảnh tượng trưng, ước lệ, nghệ thuật đòn bẩy.
- Lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ miêu tả tài tình.
III. Ý nghĩa:
2. Vẻ đẹp của Thúy Vân:
“ …trang trọng..
Khuôn trăng…nét ngài…
Hoa cười ngọc thốt…
Mây thua…tuyết nhường…”
 Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, làm nổi bật vẻ đẹp đoan trang, phúc hậu.
Vẻ đẹp hài hòa với thiên nhiên…thiên nhiên chỉ nhường, thua…chứ không ghen.
 Cuộc đời bình lặng suôn sẻ.
“Chị em Thúy Kiều” thể hiện tài năng nghệ thuật và cảm hứng nhân văn ngợi ca vẻ đẹp và tài năng của con người của tác giả Nguyễn Du.
C. Hướng dẫn tự học:
Tiết 27. VB:
CHỊ EM THÚY KIỀU
(Trích “Truyện Kiều”)
- Nguyễn Du -
* Hãy chọn câu trả lời đúng nhất?
Câu 1: Tác giả sử dụng nghệ thuật chủ yếu nào để miêu tả chị em Thúy Kiều?
A. Ẩn dụ - so sánh – ước lệ.
B. Hoán dụ - liệt kê – ước lệ.
C. Điệp ngữ - so sánh – hoán dụ.
D. Tất cả đều sai.
Câu 2: Chủ đề chính trong đoạn trích “ Chị em Thúy Kiều” là gì ?
A. Miêu tả Thúy Kiều và dự báo số phận của hai chị em Kiều.
B. Miêu tả Thúy Vân và dự báo số phận của Kiều.
C. Miêu tả hai chị em Thúy Kiều.
D. Miêu tả hai bức chân dung chị em Thuý Kiều, Thuý Vân…. Qua đó dự báo số phận của họ.
A
D
- Học nội dung bài.
- Học thuộc đoạn thơ
- Soạn trước bài: Cảnh ngày xuân
+ Tìm hiểu vị trí đoạn trích, chú thích
+ Đọc thuộc lòng diễn cảm đoạn thơ
+ Phân tích cảnh đẹp ngày xuân.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ