Bài 6. Cảnh ngày xuân

Ngữ văn Tiết 28
Cảnh ngày xuân
(Trích: Truyện Kiều - Nguyễn Du)

I. Tìm hiểu chung
1. Vị trí đoạn trích: (SGK)
2. Đọc - Tìm hiểu chú thích:
Chú ý:
+ Yến anh
+ Vàng vó
+ Tiểu khê
3. Bố cục: (3 đoạn)
- 4 câu đầu: Gợi tả khung cảnh ngày xuân.
- 8 câu tiếp: Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh.
- 6 câu cuối; Cảnh chị em Thuý Kiều du xuân trở về.




II. Phân tích văn bản:
1. Khung cảnh ngày xuân
Hai câu đầu: Gợi lên đặc điểm riêng của mùa xuân
Hình ảnh:
+ "Con én đưa thoi"
-> Gợi tả thời gian trôi nhanh, mùa xuân trôi nhanh
+ "Thiều.sáu mươi"
-> Gợi tả không gian rộng lớn và cảm giác tiếc nuối trước ánh sáng đẹp của mùa xuân
"Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi."
II. Phân tích văn bản:
1. Khung cảnh ngày xuân
*. Hai câu sau: Bức tranh thiên nhiên mùa xuân
Nền màu xanh bát ngát tận chân trời của đồng cỏ trên nền màu xanh có điểm xuyết vài bông hoa lê màu trắng
Bút pháp nghệ thuật:
+Tả ít, gợi nhiều, gợi kết hợp với tả.
+Biện pháp nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, điểm xuyết, chấm phá.
+Cách dùng từ độc đáo
=> Bức tranh mùa xuân thật hoa lệ, tuyệt mỹ, thanh tú, trong trẻo, khoáng đạt, ấm áp và tràn đầy sự sống.

"Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa".
Gợi ra sự mới mẻ, tinh khôi, giàu sự sống.
Gợi ra sự khoáng đạt, trong trẻo
Gợi ra sự nhẹ nhàng, thanh khiết,
Sống động, có hồn
Gợi cảm giác mênh mông, trong
sáng mà trẻ trung, nhẹ nhàng
mà thanh khiết
II. Phân tích văn bản:
2. Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh.

Lễ tảo mộ
Hội đạp thanh
-> Nét đẹp trong truyền thống văn hoá phương Đông nói chung và của dân tộc Việt Nam nói riêng.





"Thanh minh trong tiết táng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
.Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay"


II. Phân tích văn bản:
2. Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh.

Nghệ thuật dùng từ: Từ ghép, từ láy (DT, ĐT, TT)
=> Không khí của lễ hội trong tiết thanh minh thật tấp nập, nhộn nhịp, rộn ràng và náo nức.

"Thanh minh trong tiết táng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
.Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay"



- Gợi tả Sự đông vui nhiều người cùng tham gia.
- Gợi lên sự rộn ràng náo nhiệt của lễ hội
- Gợi lên tâm trạng của người dự lễ hội
II. Phân tích văn bản:
3. Chị em Thuý Kiều du xuân trở về

Cảnh Mùa xuân vẫn đẹp, trong trẻo và thanh khiết.
Cảnh có sự thay đổi:
+ Thời gian:Chiều tà bóng xế
-> Kết thúc lễ hội
+Cảnh vật: Nắng nhạt, khe nước nhỏ, dòng nước, nhịp cầu..
+ Cử chỉ: Bước dần, dan tay, lần xem
+ Tâm trạng: thơ thẩn
-> Cảnh thay đổi cả không gian và thời gian -> Tâm trạng của người dự lễ hội cũng dịu lại trong khung cảnh chiều tà bóng xế.


"Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang".
II. Phân tích văn bản:
3. Chị em Thuý Kiều du xuân trở về

Nghệ thuật dùng từ:
Các từ láy không chỉ biểu thị sắc thái của cảng vật mà còn bộc lộ tâm trạng của con người
-> Cảm giác xao xuyến, bâng khuâng, luyến tiếc.
=> Cảnh vật đã nhuốm màu tân trạng.

Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang".

III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
Đặc sắc về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên
- Tả ít, gợi nhiều, gợi kết hợp với tả.
- Nghệ thuật: Nhân hoá, ẩn dụ, so sánh điểm xuyết chấm phá.
- Cách dùng từ độc đáo, giàu chất tạo hình
- Ngôn ngữ thơ đậm đà tính dân tộc.
2. Nội dung: (Ghi nhớ: SGK)