Bài 6. Cảnh ngày xuân

Chào mừng các thầy cô giáo
về dự giờ thăm lớp
Thứ hai, ngày 20 tháng 10 năm 2014
Môn: ngữ Văn - Lớp 9
Tiết 28:
Cảnh ngày xuân
( Trích "Truyện Kiều" - Nguyễn Du )
Tiết 28: CẢNH NGÀY XUÂN
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Tìm hiểu chung.
1. Vị trí đoạn trích
2.Đọc- Tìm hiểu chú thích.

1.Bố cục:

II-Phân tích văn bản

1. Khung cảnh ngày xuân
2. Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh.

3. Cảnh chị em Thuý Kiều du xuân trở về
III. Tổng kết


* Vị trí đoạn trích:
- Gồm 18 câu thơ lục bát. Từ dòng 39 đến dòng 56 trong 3254 câu.
- Thuộc phần I - Gặp gỡ và đính ước.

* Bố cục:
- 4 câu đầu: Cảnh sắc thiên nhiên ngày xuân.
- 8 câu tiếp: Lễ hội du xuân.
- 6 câu cuối: Cảnh du xuân trở về.
3 phần (trình tự thời gian).
"Cảnh thiên nhiên được đại thi hào Nguyễn Du khắc hoạ bằng ngôn từ chọn lọc, giàu chất tạo hình, nghệ thuật tả cảnh điểm xuyết, chấm phá... Đặc biệt là nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc."
(Đào Duy Anh - Từ điển Truyện Kiều)
Phương thảo liên thiên bích,
Lê chi sổ điểm hoa.
-> Bút pháp chấm phá, hình ảnh chọn lọc, tiêu biểu, từ ngữ chính xác tinh tế,phép đảo ngữ, ẩn dụ.
-> Không gian khoáng đạt, màu sắc hài hòa,nét vẽ nhẹ nhàng thanh thoát.
=> Bøc tranh rÊt sinh ®éng vµ cã hån vÒ mét buæi s¸ng mïa xu©n tinh kh«i, thanh khiÕt, trong s¸ng & trµn ®Çy søc sèng
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Cảnh ngày xuân
* Cảnh lễ hội du xuân:
(8 câu tiếp)
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
(Nguyễn Du - Truyện Kiều)

* Hệ thống từ ngữ giàu sức biểu đạt:
- Các từ Hán Việt:
+ "Thanh minh"
+ "Tảo mộ", "Đạp thanh"
+ "Tài tử", "Giai nhân"
- Các từ ghép và từ láy:
+ Yến anh, chị em, tài tử, giai nhân-> Gợi tả sự đông vui, sang trọng.
+ Sắm sửa, dập dìu-> rộn ràng, náo nhiệt
+ Gần xa, nô nức -> Tâm trạng vui tươi, phấn khởi.

* Biện pháp tu từ về từ vựng:
- Biện pháp ẩn dụ: "nô nức yến anh" ?
+ Chim én, chim oanh từng đoàn báo tin xuân.
+ Nam thanh nữ tú nô nức đi trẩy hội.
- Biện pháp so sánh:
+ "Ngựa xe như nước, áo quần như nêm" ? dòng người trẩy hội đông đúc, tấp nập.

=> Khắc họa truyền thống lễ hội văn hoá xa xưa trong tiết thanh minh: đông vui, nhộn nhịp, náo nức, mang tính chất tâm linh của người phương đông.
Hai hoạt động chính là: Lễ tảo mộ và hội đạp thanh.
Lễ hội chùa Hương
Hai hoạt động chính là: Lễ tảo mộ và hội đạp thanh.
Lễ hội đền Hùng
Hai hoạt động chính là: Lễ tảo mộ và hội đạp thanh.
Lễ tảo mộ
Cảnh chiều xuân:
(6 câu cuối)
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang
(Nguyễn Du - Truyện Kiều)
Cảnh chiều xuân (6 câu cuối):
- Thời gian: Chiều tà.
- Cảnh:
+ Mặt trời ngả bóng.
+ Bước chân người thơ thẩn.
+ Dòng nước uốn quanh.
- Các hoạt động: đều nhẹ nhàng, chậm rãi.
- Các từ láy: "nao nao", "tà tà", "thơ thẩn" ? vừa gợi vừa tả.
? Cảnh sắc chiều xuân và tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến.
Tả cảnh ngụ tình
Tổng kết:

- Về mặt nghệ thuật:
+ Ngôn từ chọn lọc, giàu chất tạo hình.
+ Hệ thống từ ngữ giàu sức biểu đạt.
+ Ngôn ngữ bình dân kết hợp với ngôn ngữ bác học.
+ Bút pháp tả cảnh thiên nhiên đặc sắc: Tả điểm xuyết, vừa gợi vừa tả, tả cảnh ngụ tình.
- Về mặt nội dung: theo ghi nhớ SGK.
Bài tập 1: Nêu cách hiểu của em về hình ảnh: "Con én đưa thoi", "Thiều quang chín chục"

Bài tập 2: Phân tích những thành công của Nguyễn Du về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong đoạn trích "Cảnh ngày xuân".
Luyện tập
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- H?c thu?c ghi nh?
- H?c thu?c do?n tho
- D?c tru?c, chu?n b? b�i: Thu?t ng? theo cõu
h?i v� b�i t?p SGK
- So?n: Ki?u ? l?u Ngung Bớch:
+ Tỡm hi?u v? trớ do?n trớch, chỳ thớch
+ D?c thu?c lũng di?n c?m do?n tho
+ Phõn tớch tõm tr?ng nhõn v?t Thỳy Ki?u
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- H?c thu?c ghi nh?
- H?c thu?c do?n tho
- D?c tru?c, chu?n b? b�i: Thu?t ng? theo cõu
h?i v� b�i t?p SGK
- So?n: Ki?u ? l?u Ngung Bớch:
+ Tỡm hi?u v? trớ do?n trớch, chỳ thớch
+ D?c thu?c lũng di?n c?m do?n tho
+ Phõn tớch tõm tr?ng nhõn v?t Thỳy Ki?u
Chúc các thầy cô hạnh phúc, chúc các em học tốt!
Mùa xuân đầu tiên