Bài 59. Sự điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết

Bài 59: Sự điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
I. Điều hòa hoạt động các tuyến nội tiết:
II.Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
I.Tìm hiểu sự điều hòa hoạt động của các tuyến nội tiết
Tuyến giáp tiết ra loại hoocmôn nào?
dưới tác dụng của TSH do thùy trước tuyến yên tiết ra, tuyến giáp tiết hoocmôn tirôxin

Vùng dưới đồi
Tuyến yên
Dòng máu
TSH
Tế bào đích
+
+
-
-
Tirôxin
Tirôxin kìm hãm tiết TSH
Tuyến giáp
Quan sát hình 59-1và tiến hành thảo luận nhóm để giải thích cơ chế điều hòa hoạt động của tuyến giáp
Cơ chế điều hòa hoạt động của tuyến giáp
Khi hooc môn tiết ra quá nhiều, lượng hoocmôn này theo máu:
Lên vùng dưới đồi:dưới tác dụng của loại hoocmôn tirôxin vùng dưới đồi tiết ra một chất ức chế tuyến yên tiết hoocmôn TSH
Lên thẳng thùy trước tuyến yên, ức chế tuyến yên tiết TSH
Khi không có TSH tới, tuyến giáp ngừng tiết tirôxin, lượng hoocmôn này trở lại trạng thái cân bằng
Dòng máu
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
ACTH
+
+
-
-
cootizôn
Cootizôn kìm hãm tiết
ACTH
Góp phần điều hòa đường
huyết
Vỏ tuyến thượng thận
Hãy quan sát hình 59-2 và tiến hành thảo luận nhóm để giải thích sự điều hòa hoạt động của vỏ tuyến trên thận
Tuyến vỏ trên thận tiết ra loại hoocmôn nào?
Dưới tác dụng của hoocmôn ACTH do thùy trước tuyến yên tiết ra, vỏ tuyến trên thận tiết ra hoocmôn cooctizôn điều hòa ion natri, kali trong máu, điều hòa đường huyết…
Sự điều hòa hoạt động của vỏ tuyến trên thận
Khi lượng hoocmôn cooctizôn trong máu nhiều, chất này theo máu:
Chảy về vùng dưới đồi làm vùng này tiết ra chất kìm hãm thùy trước tuyến yên tiết ACTH
Về thẳng thùy trước tuyến yên kìm hãm sựm tiết ACTH của tuyến yên
Khi không có ACTH tới, phần vỏ tuyến thượng thận ngừng tiết cooctizôn, lượng hoocmôn này cân bằng
Kết luận chung
Khi các tuyến nội tiết(gọi là tuyến đích) tiết ra nhiều hoocmôn, làm cho lượng hoocmôn này dư thừa, thì lượng hoocmôn thừa này sẽ tác động ngược lại tuyến yên và vùng dưới đồi
Kết quả:
vùng dưới đồi ngừng tiết hoocmôn giải phóng tương ứng làm cho tuyến yên ngừng tiết hoocmôn tương ứng, hoặc vùng dứới đồi tiết hoocmôn ức chế tuyến yên tiết hoocmôn tương ứng
tuyến yên nhận được hoocmôn thừa của tuyến đích sẽ ngừng hoạt động nên làm cho tuyến yên ngừng tiết hoocmôn tương ứng, làm cho lượng hoocmôn của tuyến đích trở lại cân bằng
Cơ chế điều hòa này đựoc thực hiện nhờ các thông tin ngược
II.Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
Lượng đường huyết trong máu được tương đối ổn định là do đâu?
Lượng đường huyết trong máu được ổn định là nhờ:
Sự phối hợp hoạt động của các tế bào α và β của đảo tụy trong tuyến tụy
Sự phối hợp của 2 tuyến trên thận. Tuyến náy tiết hoocmôn cooctizônđể góp phần vào sự chuyển hóa lipit và prôtêin làm tăng đường huyết khi lương đường trong máu giảm
Hãy quan sát hình 59-3 và tiến hành thảo luận nhóm lớn trong 5P
Giải thích sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
5.............
1........
Glucô
Máu giảm
glucozơ
4..........
3.............
glucozơ
Axit lacticvà
Axit amin
2........
glicôgen
6...........
glucagôn
Hãy điền tên các chất tương ứng với các số trên hình vẽ
Đáp án
cootizôn
ACTH
Glucô
Máu giảm
glucozơ
Glixêrin
glicôgen
glucozơ
Axit lacticvà
Axit amin
glucozơ
glicôgen
glucozơ
glucagôn
Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết
Khi lượng đương huyết giảm thì:
Dưới tác dụng của hoocmôn ACTH do thùy trước tuyến yên tiết ra, làm cho vỏ tuyến thượng thận tiết ra hoocmôn cootizôn để chuyển hóa lipit(trong mỡ) và prôtêin(trong cơ) thành glucôzơ, làm tăng đường huyết
Tuyến tụy tết ra hoocmôn glucagôn phân giải glicôgen ở gan và cơ thành glucôzơ, làm tăng đường huyết
Kết luận chung
Sự điều hòa và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì tính ổn định môi trường bên trong cơ thể đảm bảo cho các quá trình sinh lí diễn ra bình thường, là nhờ các thông tin ngược(trong cơ chế tự điều hòa)
Kiểm tra đánh giá
Chọn câu trả lời đúng nhất
Những tuyến nào tham gia vào quá trình điều hòa lượng đường huyết?
a. tuyến yên, tuyến tụy nội tiết, tuyến trên thân
b. tuyến yên, tuyến sinh dục, tuyến tụy ngoại tiết
c. tuyến giáp, tuyến trên thận, tuyến yên
d. tuyến sinh dục, tuyến giáp, tuyến tụy nội tiết
Chuẩn bị ở nhà
1. Bài cũ:
+ Học bài cũ
+ Làm hai câu hỏi trong sách giáo khoa trang 186
2. Bài mới:
Chuẩn bị kĩ bài mới:
+ Tên, vị trí, chức năng các cơ quan sinh dục nam
+ Cấu tạo và đặc điểm tinh trùng
Chúc các em học tập tốt