Bài 57. Tuyến tụy và tuyến trên thận

1
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
Người thực hiện: EA
CHÀO CÁC EM HỌC SINH
PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO TUY AN
TRƯỜNG THCS ĐINH TIÊN HOÀNG
Kiểm tra bài cũ
- Trình bày vị trí, cấu tạo và vai trò của tuyến yên?
- Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan đến vùng dưới đồi.
- Cấu tạo gồm 3 thùy:
+ Thùy trước
+ Thùy giữa
+ Thùy sau
- Vai trò:
+ Tiết hoocmôn kích thích họat động của các tuyến nội tiết khác.
+ Tiết hoocmôn ảnh hưởng đến một số quá trình sinh lý trong cơ thể.
- Cấu tạo: nang tuyến và tế bào tiết.
- Vai trò:
+ Tiết hoocmôn tirôxin có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và quá trình chuyển hóa các chất trong tế bào.
+ Tuyến giáp còn tiết hoocmôn canxitônin cùng với hoocmôn của tuyến cận giáp tham gia điều hòa canxi và phôt pho trong máu.
- Trình bày cấu tạo và vai trò của tuyến giáp?
Kiểm tra bài cũ
- Xác định vị trí của tuyến tụy trong cơ thể?
- Nằm phía dưới dạ dày, kéo dài từ tá tràng đến lá lách.
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN



I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
- Quan sát tranh kết hợp thông tin và những hiểu biết của em về tuyến tụy thảo luận trả lời câu hỏi sau:
- Hãy nêu các chức năng của tuyến tụy mà em biết?
Hãy xác định:
- Bộ phận nào của tuyến tụy thực hiện chức năng ngoại tiết?
- Bộ phận nào của tuyến tụy thực hiện chức năng nội tiết?
- Tuyến tụy có cấu tạo từ những loại tế bào nào?
Quan sát hình bên:
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
- Tuyến tụy tiết dịch tuỵ, theo ống dẫn đổ vào tá tràng, giúp cho cho sự biến đổi thức ăn trong ruột non (ngoại tiết).
- Các tế bào đảo tuỵ tiết ra hoocmôn điều hòa lượng đường trong máu (nội tiết).
- Đảo tuỵ chứa loại tế bào nào? Vai trò của chúng là gì?
- Trong đảo tuỵ có 2 loại tế bào:
+ Tế bào β: Tiết hoocmôn Insulin biến đổi glucozơ thành glicogen.
+ Tế bào α: Tiết hoocmôn glucagon chuyển hoá glicogen thành glucozơ.
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
- Em hãy trình bày lại chức năng của tuyến tụy dựa vào hình bên?
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
- Trình bày quá trình điều hoà lượng đường huyết luôn giữ ở mức ổn định?
- Vai trò của hoocmon tuyến tụy là gì?
- Giúp điều hòa lượng đường trong máu ở mức ổn định
Khi đường huyết
(Sau bữa ăn)
Khi đường huyết
(Xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)
Tế bào ?
Tế bào ?
Đảo tuỵ
Glucôzơ
Glucôzơ
Đường huyết giảm xuống mức bình thường
Đường huyết tăng lên
mức bình thường
+
: Kích thích
-
: Kìm hãm
+
+
-
-
Insulin
Glucagôn
Glicôgen
...1....
...2......
3
4
5
tăng ( > 0,12% )
giảm ( < 0,12% )
Sơ đồ quá trình điều hoà lượng đường trong máu
Khi đường huyết tăng (sau bữa ăn)`
Khi đường huyết giảm
(xa bữa ăn, cơ thể hoạt động)
Tế bào β
Tế bào α
Đảo tụy
Glucôzơ
Glucôzơ
đường huyết giảm xuống mức bình thường
đường huyết tăng lên mức bình thường
+
: kích thích
-
: kìm hãm
+
+
-
-
Insulin
Glucagôn
Glicôgen
sơ đồ quá trình điều hòa đường huyết
( > 0,12% )
< (0,12%)
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
- Nhờ tác dụng đối lập của hai loại hoocmon mà lượng đường huyết luôn ổn định.
- Nêu ý nghĩa sự tác động đối lập của hai loại hoocmôn?
- Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy sẽ dẫn tới tình trạng gì?
- Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy sẽ dẫn tới tình trạng bệnh lí: bệnh tiểu đường, chứng hạ đường huyết.
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
- Nhờ tác dụng đối lập của 2 loại hoocmôn mà tỉ lệ đường huyết luôn ổn định.
1. Chức năng của tuyến tuỵ:
Tuyến tuỵ: chức năng ngoại tiết: tiết dịch tụy.
Chức năng nội tiết do các tế bào đảo tuỵ thực hiện:
+ Tế bào β: Tiết hoocmôn Insulin biến đổi glucozơ thành glicogen.
+ Tế bào α: Tiết hoocmôn glucagon chuyển hoá glicogen thành glucozơ.
2. Vai trò của hoocmon tuyến tuỵ:
Liên hệ trong thực tế:
Bệnh tiểu đường:
- Bệnh tiểu đường là do hàm lượng đường trong máu cao làm cho thận không hấp thu hết nên chúng ta sẽ đái tháo đừơng ra ngoài. Bệnh đái đường là do tế bào β rối loạn nên không tiét hoocmôn insulin.
- Chứng hạ đường huyết: Là hàm lượng đường trong máu giảm xuống, tế bào α không tiết hoocmôn glucagôn.
- Bệnh nhân rất dễ bị cao huyết áp, xơ cứng động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não gây bại liệt hoặc tử vong. Theo các số liệu thống kê cho thấy 65 % tỉ lệ tử vong ở bệnh tiểu đường là do tai biến mạch máu.
- Bệnh tiểu đường trường hợp nặng có thể dẫn tới tổn thương động mạch vành tim( viêm tắc) động mạch màng lưới dẫn tới mù loà , ảnh hưởng tới chức năng thận không chữa trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
Triêu trứng và các biến chứng của bệnh tiểu đường
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
II. Tuyến trên thận:
Quan sát hình trả lời câu hỏi sau:
- Nêu vị trí, số lượng của tuyến trên thận?
1
2
3
4
5
Vỏ tuyến
Tủy tuyến
Lớp cầu
Lớp sợi
Lớp lưới
CẤU TẠO CỦA TUYẾN TRÊN THẬN
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
II. Tuyến trên thận:
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
II. Tuyến trên thận:
- Nêu chức năng của các hooc môn tuyến trên thận?
+ Vỏ tuyến?
+ Tuỷ tuyến?
- Vị trí: gồm một đôi nằm trên đỉnh hai quả thận
lớp cầu
- Cấu tạo: + Vỏ tuyến chia 3 lớp lớp sợi
lớp lưới
+ Tuỷ tuyến
Lớp cầu
Lớp sợi
Lớp lưới
Tiết hoocmon điều hoà các muối natri, kali trong máu
Tiết hoocmon điều hoà
đường huyết
Tiết hoocmon điều hoà
sinh dục nam
Tiết Ađrênalin và Norađrênalin
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
II. Tuyến trên thận:
I. Tuyến tụy:
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
II. Tuyến trên thận:
- Vị trí: gồm một đôi nằm trên đỉnh hai quả thận
lớp cầu
- Cấu tạo: + Vỏ tuyến chia 3 lớp lớp sợi
lớp lưới
+ Tuỷ tuyến
Chức năng:
+ Vỏ tuyến: Điều hoà các muối, điều hoà đường huyết, điều hoà sinh dục nam.
+ Tuỷ tuyến: tiết adrenalin và noradrenalin điều hoà lượng đường huyết khi bị hạ lượng đường huyết  gây tăng nhịp tim, co mạch tăng nhịp hô hấp, điều chỉnh đường huyết.
Bệnh nhân mắc hội chứng Cushing
Hội chứng Cushing
Tuyến tuỵ là (1)…………… vừa tiết dịch tiêu hoá, vừa tiết hoocmôn.
Có 2 loại hai loại hoocmôn là insulin và glucagôn có tác dụng điều hoà lượng đường trong máu luôn ổn định: insulin làm (2)…………………….. khi đường huyết tăng, glucagôn làm (3)…………….......... khi lượng đường trong máu giảm.
- Tuyến trên thận gồm phần vỏ và (4)………. .... Phần vỏ tiết các hoocmôn có tác dụng (5)…………………
điều hoà các muối natri, kali trong máu và làm thay đổi các đặc tính sinh dục nam
- Phần tuỷ tiết (6)………………. và norađrênalin có tác dụng điều hoà hoạt động tim mạch, hô hấp, góp phần cùng glucagôn điều chỉnh lượng đường trong máu.
Chọn từ hoặc cụm từ thích hợp để điền vào chỗ trống:
tuyến pha
giảm đường huyết
tăng đường huyết
phần tuỷ
điều hoà đường huyết
ađrênalin
1
2
3
4
5
Một chức năng của hoocmôn tuyến trên thận?
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
HÀNG 1: GỒM 9 CHỮ CÁI
Nếu tế bào beta tiết không đủ insulin người đó mắc bệnh này?
HÀNG 2: GỒM 7 CHỮ CÁI
Tên gọi sản phẩm của tuyến nội tiết ?
HÀNG 3: GỒM 7 CHỮ CÁI
Bộ phận tuyến trên thận tiết ađrênalin?
HÀNG 4: GỒM 12 CHỮ CÁI
Vai trò tế bào anpha của đảo tụy?
HÀNG 5: GỒM 6 CHỮ CÁI
Bộ phận của tuyến tụy thực hiện chức năng nội tiết?
Ô CHÌA KHÓA: GỒM 17 CHỮ CÁI
Điều hoà đường huyết
Bài tập: Hãy chọn ý đúng nhất
1. Lớp ngoài cùng của vỏ tuyến trên thận tiết hoocmôn:
Biến đổi prôtein thành glucôzơ
Điều hoà sinh dục nam
Điều hoà muối natri,kali trong máu.
Phân giải lipit thành axit amin và axit béo
Tiết 60 – Bài 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
2. Insulin có vai trò giảm đường huyết bởi các hoạt động:
A. Biến đổi lipit, protetin thành glucôzơ
B. Biến đổi glucôzơ thành glucôgen
C. Biến đổi glucôgen thành glucôzơ
D. Điều chỉnh đường huyết khi đường huyết bị hạ
3. Hoạt động nội tiết của tuyến tuỵ bị rối loạn sẽ dẫn đến:
A. Bệnh tiểu đường
B. Bệnh Bazơđô
C. Bệnh tăng huyết áp
D. Khả năng tiêu hoá thức ăn giảm
DẶN DÒ
- Học thuộc bài, trả lời các câu hỏi:1, 2, 3 (SGK)
- Xem trước bài 58 và làm bài tập bảng 58.1, 58.2
- Bài tập điền từ trang 182, 183
35
Chào tạm biệt
Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ
Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi