Bài 56. Tuyến yên, tuyến giáp

Môn sinh học 8
Bài 56: TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP
Giáo viên biên soạn:
Đặng Thị Thùy Vân
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 1: Phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết? Cho ví dụ.
Tuyến nội tiết: chất tiết ngấm thẳng vào máu tới cơ quan đích.
Tuyến ngoại tiết: chất tiết theo ống dẫn tới các cơ quan tác động.
Câu hỏi 2: Hoocmôn là gì? Hoocmôn có những tính chất nào? Cho biết tầm quan trọng của hệ nội tiết?
1.Tính chất:
- Một loại hooc môn chỉ ảnh hưởng đến một hoặc một số cơ quan xác định
- Hooc môn có hoạt tính sinh học cao.
- Hooc môn không mang tính đặc trưng cho loài.
2. Vai trò:
- Duy trì tính ổn định môi trường bên trong cơ thể.
- Điều hòa các quá trình sinh lý diễn ra bình thường.
Vậy tại sao trong cuộc sống lại có những hiện tượng lạ như vậy?
TUYẾN YÊN
He Pingping cao 73cm
TUYẾN GIÁP
Bệnh bướu cổ












Tuyến yên
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN



Câu hỏi thảo luận
1. Tuyến yên nằm ở đâu? 2. Tuyến yên có cấu tạo như thế nào? 3. Hoạt động của tuyến yên phụ thuộc vào cơ quan nào?












Tuyến yên
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN





1. Tuyến yên nằm ở đâu?
- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi












Thùy trước
Thùy sau
Thùy giữa
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

Tuyến yên có cấu tạo như thế nào?
NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN



- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi
- Cấu tạo gồm 3 thùy: thùy trước, thùy giữa và thùy sau.













Tuyến yên
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN





- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi
- Cấu tạo gồm 3 thùy: thùy trước, thùy giữa và thùy sau.

Hoạt động của tuyến yên phụ thuộc vào cơ quan nào nào?
Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hay gián tiếp của hệ thần kinh.
- Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hay gián tiếp của hệ thần kinh.












Tuyến yên
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

Tuyến yên là một tuyến quan trọng nhất tiết ra các hooc môn kích thích các hoạt động nhiều tuyến nội tiết khác. Đồng thời tiết ra các hooc môn ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, trao đổi glucozơ, các chất khoáng, trao đổi nước và thắt các cơ trơn ở tử cung.

Tại sao khẳng định tuyến yên là một tuyến nội tiết rất quan trọng?
Tuyến Yên có tác dụng đến những tuyến nào?
Các hooc môn tuyến trên và tác dụng của chúng












Tuyến yên
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN





- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi
- Cấu tạo gồm 3 thùy: thùy trước, thùy giữa và thùy sau.

Điều gì sẽ xảy ra nếu hooc môn tăng trưởng GH của tuyến yên tiết ra không bình thường? (tiết nhiều hoặc tiết ít)?
- Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hay gián tiếp của hệ thần kinh.












Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

- Nếu trước tuổi dậy thì GH tăng nhiều  là người lớn rất nhanh  người khổng lồ.
Lambe: cao 2,8m, nặng 335 kg
Stadnyk cao tới 2m57.












Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

- Khi giai đoạn trưởng thành chấm dứt, tuyến yên tiết nhiều gây to đầu xương ngón chân, ngón tay và xương mặt  bàn tay, bàn chân tăng rõ rệt, xương hàm dưới rộng một cách không bình thường người bệnh, cơ thể thô kệch.
BỆNH TO ĐẦU XƯƠNG CHI
khi thừa GH ở người lớn












Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

- Nếu tuyến yên hoạt động yếu  GH tiết ra ít  làm cho người lùn
Jyoti Amge 15 tu?i, ch? cao 58cm
He Pingping cao 73cm
Hoocmon tăng trưởng GH tiết it- nhiều
Robert Wadlow -Quốc tịch: Mỹ
Chiều cao: 2,72m
Trần Thành Phố (1946 - 2008)
Quốc tịch: Việt Nam
Chiều cao: 2,28m
Chứng dậy thì sớm: Một khi tuyến yên kích thích các tuyến sinh dục hoạt động sớm và quá mức gây ra tình trạng trẻ bị dậy thì ở tuổi rất nhỏ. Trẻ bị chứng này cần thiết phải được can thiệp điều trị để phát triển bình thường hơn.












Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN







- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi
- Cấu tạo gồm 3 thùy: thùy trước, thùy giữa và thùy sau.
- Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hay gián tiếp của hệ thần kinh.
Vai trò: + Tiết hooc môn kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết. + Tiết hooc môn ảnh hưởng tới một số quá trình sinh lý trong cơ thể.

TUYẾN GIÁP
II- TUYẾN GIÁP
Bệnh bướu cổ












Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN








- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi
- Cấu tạo gồm 3 thùy: thùy trước, thùy giữa và thùy sau.
- Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hay gián tiếp của hệ thần kinh
- Vai trò: + Tiết hooc môn kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết. + Tiết hooc môn ảnh hưởng tới một số quá trình sinh lý trong cơ thể.
II- TUYẾN GIÁP
Tuyến giáp

Nêu vị trí và cấu tạo của tuyến giáp?
- Vị trí: nằm trước sụn giáp của thanh quản và phần trên của khí quản, nặng khoảng : 20-25g
- Cấu tạo gồm 3 thùy: Thùy trước, thùy giữa, thùy sau.












Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN








- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi
- Cấu tạo gồm 3 thùy: thùy trước, thùy giữa và thùy sau.
- Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hay gián tiếp của hệ thần kinh
- Vai trò: + Tiết hooc môn kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết. + Tiết hooc môn ảnh hưởng tới một số quá trình sinh lý trong cơ thể.
II- TUYẾN GIÁP
- Vị trí: nằm trước sụn giáp của thanh quản và phần trên của khí quản, nặng khoảng : 20-25g
- Cấu tạo gồm 3 thùy: Thùy trước, thùy giữa, thùy sau.
Nêu vai trò của tuyến giáp?
- Vai trò: hooc môn là Tirroxin, có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và chuyển hóa ở tế bào.

Vì sao nhà nước ta vận động toàn dân dùng muối Iốt?
Dùng muối iốt để cơ thể hấp thu kích thích tuyến giáp tiết hooc môn tirôxin, cơ thể phát triển bình thường, giúp trẻ chóng lớn, não hoạt động tốt.
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

Nếu thiếu iốt sẽ dẫn đến hậu quả như thế nào?

Hậu quả: Nếu thiếu iốt sẽ gây bệnh bướu cổ trẻ em chậm lớn, trí não chậm phát triển. Người lớn hoạt động thần kinh giảm sút, trí nhớ kém.
Châu Á: 750 triệu.
Châu Phi: 230 triệu. Châu Mỹ La Tinh: 60 triệu. Cộng đồng châu Âu rất ít 20-30 triệu.
Việt Nam: 7- 8% trẻ em mắc bệnh bướu cổ do thiếu Iốt trong khẩu phần ăn
Các cụm dân cư miền núi: 35%

Em có biết:
Nhà nước ta vận động toàn dân dùng muối iốt “Ngày 2 tháng 11 hàng năm là ngày toàn dân sử dụng muối Iốt”.
Nếu trường hợp tuyến giáp hoạt động quá mạnh thì hiện tượng gì sẽ xảy ra?
N?u tuy?n gi�p ho?t d?ng qu� m?nh s? x?y ra hi?n tu?ng: - Ti?t nhi?u hoocmơn l�m tang cu?ng trao d?i ch?t, tang ti�u d�ng ơxi, nh?p tim tang, ngu?i b?nh luơn trong tr?ng th�i h?i h?p, cang th?ng, m?t ng?, s�t c�n nhanh g�y b?nh Bazodơ.
G�y b?nh bu?u c?, m?t l?i.
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP
Bướu cổ
Vậy để phòng bệnh bướu cổ ta phải làm sao?
Bệnh Bazơđô
Bướu cổ
Phân biệt bệnh bướu cổ với bệnh bazơđô:
Làm tăng cường trao đổi chất, tăng tiêu dùng O2, tăng nhịp tim, người bệnh luôn căng thẳng, hồi hộp, mất ngủ, sụt cân. Gây phì tuyến kèm theo mắt lồi to ra…
Do thiếu iốt trong khẩu phần ăn nên tuyến giáp không tiết ra tirôxin. Gây phì đại tuyến, cổ to ra, chịu lạnh kém, trẻ em chậm lớn, trí não kém phát triển, người lớn hoạt động thần kinh giảm sút…
Phân biệt bệnh bướu cổ với bệnh bazơđô:
Do thiếu iốt trong khẩu phần ăn nên tuyến giáp không tiết ra tirôxin.
Do rối loạn hoạt động của tuyến giáp nên tăng cường tiết tirôxin.
Ph�n bi?t b?nh Bazodơ v� b?nh bu?u c?
Ngoài việc tiết hooc môn tirôxin tuyến giáp còn tiết ra hoocmôn nào không?
Tuyến giáp tiết hoocmôn canxitiônin












Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP

NỘI DUNG BÀI HỌC
I- TUYẾN YÊN








- Vị trí: Nằm ở nền sọ, có liên quan đến phần dưới đồi
- Cấu tạo gồm 3 thùy: thùy trước, thùy giữa và thùy sau.
- Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hay gián tiếp của hệ thần kinh
- Vai trò: + Tiết hooc môn kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết. + Tiết hooc môn ảnh hưởng tới một số quá trình sinh lý trong cơ thể.
II- TUYẾN GIÁP
- Vị trí: nằm trước sụn giáp của thanh quản và phần trên của khí quản, nặng khoảng : 20-25g
- Cấu tạo gồm 3 thùy: Thùy trước, thùy giữa, thùy sau.
- Vai trò: hooc môn là Tirroxin, có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và chuyển hóa ở tế bào.
- Tuyến giáp và cận giáp có vai trò trong điều hòa, trao đổi canxi và phot pho trong máu
Nêu vai trò của tuyến giáp và cận giáp?
Tuyến giáp và cận giáp có vai trò trong điều hòa, trao đổi canxi và phot pho trong máu.
BT1: Lập bảng tổng kết vai trò của các tuyến nội tiết đã học theo mẫu bảng 56-2 (tr.178 SGK).
STT
Vị trí
Vai trò
2
Tuyến giáp
Nằm trước sụn giáp của thanh quản
Tiết các hoocmôn kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác.Đồng thời tiết hoocmôn ảnh hưởng tới một số quá trình sinh lý trong cơ thể.
Có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng của cơ thể
Tuyến nội tiết
Nằm ở nền sọ
1
Tuyến yên
Bài 56
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP
Củng cố
Bài 21
TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP
BT2: Đánh dấuvào câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
1. Hooc môn của tuyến giáp là tiroxin (TH), trong thành phần có chứa:

a. Glucozơ.
b. Iốt
c. Mu?i NaCl

d. C? a, b, c.
2. Tuyến nào gữ vai trò chỉ đạo hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác?
a. Tuyến giáp
b. Tuyến gan
c. Tuy?n y�n
d. Tuy?n t?y

DẶN DÒ
Học bài và trả lời câu hỏi SGK.

- Đọc mục : “ Em có biết”?

- Ôn tập lại chức năng tuyến tụy.

- Đọc trước bài 57 .