Bài 56. Tuyến yên, tuyến giáp

QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH
TRƯờng thcs đại đồng
Tổ khoa học tự nhiên
Giáo viên: Vũ Thị Minh
[email protected]
Điện thoại: 01295122599

KIỂM TRA BÀI CŨ
Phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết
TUYẾN GIÁP
TUYẾN YÊN
I- Tuyến yên:
1. Vị trí, cấu tạo
Nền sọ
Vùng dưới đồi


Thùy trước
Thùy sau
Thùy giữa
Tuyến yên
Não trung gian
Thùy giữa: Chỉ phát triển ở trẻ nhỏ, có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da
I- Tuyến yên:
1. Vị trí, cấu tạo
- Vị trí: nằm ở nền sọ, có liên quan đến vùng dưới đồi (Thuộc não trung gian)
Đặc điểm: Trắng, nhỏ hình hạt đậu (0,5-0,7g)
- Cấu tạo: gồm 3 thùy là thùy trước, thùy giữa (chỉ phát triển ở trẻ nhỏ) và thùy sau.
2. Vai trò
2. Vai trò
Buồng trứng
Tinh hoàn
Gan
Tuyến trên thận
Nữ :Phát triển bao noãn, tiết ơstrôgen,
rụng trứng, tạo và duy trì thể vàng
Nam: sinh tinh,
tiết testôstêron
Tiết hoocmôn
Tirôxin (TH )
Tiết sữa
(tạo sữa)

Tăng trưởng
cơ thể
Kích tố
tuyến sữa
Kích tố
tuyến giáp
Kích tố thể vàng
Kích tố nang trứng
Kích tố
tăng trưởng
Hệ cơ xương
(thông qua gan)

Điều hòa hoạt động
sinh dục, trao đổi
đường,chất khoáng
Kích tố vỏ tuyến
trên thận

Tuyến sữa

Tuyến giáp

Thùy trước tuyến yên
Thùy giữa tiết hoocmôn MSH
Nhiều
Ít
Da nhợt nhạt, tái.
Giải thích nguyên nhân các hiện tượng bệnh lí trên?
Ông Chandra( trái) 74 tuổi đến từ Nepal có chiều cao 55cm được ghi nhận là người trưởng thành thấp nhất thế giới.
Ông Syltan Kosen( phải), nông dân 31 tuổi người Thổ Nhĩ Kỳ cao 2,51m, sở hữu
bàn tay 27,5cm, bàn chân 36,5cm được ghi nhận là người cao nhất thế giới.
Hai người đã gặp nhau tại London
Bệnh lùn tuyến yên
(Do tiết ít GH trước tuổi dậy thì)
Vì sao tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng nhất

Tiết hoocmôn chỉ đạo hầu hết các tuyến nội tiết khác, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của cơ thể, trao đổi chất đường, chất khoáng, co thắt cơ trơn tử cung.
I- Tuyến yên:
1. Vị trí, cấu tạo:
- Vị trí: nằm ở nền sọ, có liên quan đến vùng dưới đồi (Thuộc não trung gian)
Đặc điểm: Trắng, nhỏ hình hạt đậu (0,5-0,7g)
- Cấu tạo: gồm 3 thùy là thùy trước, thùy giữa (chỉ phát triển ở trẻ nhỏ) và thùy sau.
2. Vai trò:

+ Thùy trước: Tiết hoocmôn kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác, kích thích sự tăng trưởng, sự trao đổi đường
+ Thùy giữa (chỉ có ở trẻ nhỏ): Ảnh hưởng tới sự phân bố
sắc tố da.
+ Thùy sau: Tiết hoocmôn tác động tới sự trao đổi nước,
co thắt các cơ trơn (cơ tử cung)
quan trọng nhất
I- Tuyến giáp:
1. Vị trí, cấu tạo
H 56-2:Tuyến giáp
H 56-2:Tuyến giáp
I- Tuyến giáp:
1. Vị trí, cấu tạo:
- Vị trí: nằm trước sụn giáp của thanh quản
Cấu tạo: (nặng 20 – 25g) gồm nhiều nang giáp và TB tiết,
trong chứa đầy dịch keo, xen lẫn hệ thống mạch máu rất phong phú
2. Vai trò:
2. Vai trò ?
Tuyến giáp tiết nhiều hay ít hoocmôn hơn mức bình thường sẽ dẫn đến hậu quả gì?
Tuyến giáp tiết ít hooc môn tirôxin (do thiếu ốt)
- Gây phình đại tuyến.
- Trẻ chậm lớn, trí não kém phát triển.
- Người lớn hoạt động thần kinh giảm sút, trí nhớ kém.
Tuyến giáp tiết nhiều hoocmôn (do tuyến hoạt động mạnh)
- Tăng cường trao đổi chất.
- Tăng tiêu dùng oxi, nhịp tim tăng.
- Người bệnh luôn hồi hộp, căng thẳng, mất ngủ, sút cân nhanh, gây lồi mắt.
- Iốt là vi chất dinh dưỡng rất cần thiết cho phát triển của cơ thể, cần cho tổng hợp hóc môn giáp duy trì thân nhiệt, phát triển xương, quá trình biệt hóa và phát triển của não và hệ thần kinh trong thời kỳ bào thai.
- Thiếu iốt sẽ dẫn đến thiếu hóc môn giáp và gây ra nhiều rối loạn khác nhau: bướu cổ, rối loạn bệnh lý khác như sảy thai, thai chết lưu, khuyết tật bẩm sinh, thiểu năng trí tuệ, đần độn,cơ thể chậm phát triển, mệt mỏi, giảm khả năng lao động . . .
- Hiện nay, trên thế giới có khoảng một tỷ rưỡi người sống trong vùng thiếu iốt và có nguy cơ bị các rối loạn do thiếu iốt. Trong đó 655 triệu người có tổn thương não và 11,2 triệu người bị đần độn.
Số người mắc bướu cổ do thiếu Iốt trên thế giới hiện nay:

- Châu Á : 750 triệu.

- Châu Phi : 230 triệu.

- Châu Mỹ La Tinh :60 triệu

Việt Nam khoảng 1 triệu 700.000 người

( Các cụm dân cư miền núi chiếm 65% )
Rau câu biển
Ốc biển
Cá biển
Cuộc vận động “toàn dân
dùng muối Iôt” có ý nghĩa gì ?
Người dân đã nhận thức rõ điều này chưa?
Bản thân em cần có trách nhiệm gì?
Bản tin sinh học
Cả hai bệnh bướu cổ và bướu cổ lồi mắt( bệnh badơđô) đều do sự tăng cường hoạt động của tuyến giáp nhưng ở bệnh bướu cổ là do thiếu I ốt trong khẩu phần ăn hàng ngày nên tuyến giáp không tiết tiroxin. Vùng dưới đồi và tuyến yên nhận được thông báo ngược về nồng độ tiroxin thấp trong máu đã tiết hoocmon tăng cường hoạt động của tuyến giáp. Tình trạng này dẫn đến hiện tượng phì đại tuyến.
Bệnh badơđô do rối loạn hoạt động của tuyến giáp ( gây nên do mất khả năng tự miễn của cơ thể, tạo ra một chất giống TSH của tuyến yên làm tăng cường tiết tiroxin)
Tuyến yên điều hòa
hoạt động của tuyến giáp
I- Tuyến giáp:
1. Vị trí, cấu tạo:
- Vị trí: nằm trước sụn giáp của thanh quản
Cấu tạo: (nặng 20 – 25g) gồm nhiều nang giáp và TB tiết,
trong chứa đầy dịch keo, xen lẫn hệ thống mạch máu rất phong phú
2. Vai trò:
- Hooc môn có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và chuyển hóa ở tế bào
Cùng với tuyến cận giáp tham gia điều hòa trao đổi canxi và phốt pho trong máu .
- Nếu thiếu muối iốt => Tirôxin không tiết ra => tuyến giáp hoạt động mạnh => hiện tượng phì đại tuyến => bệnh bướu cổ
- Nếu tuyến giáp tiết nhiều Tirôxin => Tăng cường trao đổi chất ....
=> Gây bệnh Bazơđô ( bướu cổ lồi mắt)
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Về nhà : học bài và làm bài tập đầy đủ
- Đọc mục “em có biết” SGK / trang 178.
- Chuẩn bị trước bài tuyến tụy và tuyến trên thận.
- Tìm hiểu chức năng điều hòa đường huyết của tuyến tụy và tuyến trên thận
? Giải thích vì sao tuyến tụy là tuyến pha.
Tại sao tỉ lệ người bị bệnh tiểu đường đang ngày càng có xu thế gia tăng? Nguyên nhân nào đã gây nên bệnh tiểu đường?