Bài 53. Sự phân tích ánh sáng trắng

Kính chào quý thầy cô cùng
các em học sinh
Kiểm tra bài cũ
1. Hãy nêu các nguồn phát ra ánh sáng
trắng và nguồn phát ra ánh sáng màu?

2. Khi chiếu chùm sáng trắng qua các tấm
lọc màu ta thu được kết quả như thế nào?
I. Phân tích một chùm ánh sáng trắng bằng lăng kính:
1. Thí nghiệm 1:
Mục đích thí nghiệm: Quan sát một chùm sáng hẹp chiếu qua lăng kính.

Bố trí thí nghiệm:
- Đặt một khe hẹp trước nguồn sáng trắng để được 1 khe sáng hẹp.
- Đặt một lăng kính sao cho cạnh của nó song song với khe sáng trắng hẹp đó.
- Đặt màn chắn sau lăng kính để thu được chùm tia sáng ló.
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :

Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :

BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Khe hẹp A
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
1. Thí nghiệm 1:
- Chiếu một chùm ánh sáng trắng qua một khe hẹp A đến gặp một lăng kính. Sau lăng kính đặt một màn ảnh B để hứng chùm tia ló ra. Ta thấy, trên màn B có một dải sáng màu cầu vồng, trong đó tia đỏ bị lệch ít nhất và tia tím bị lệch nhiều nhất.
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
Khi chiếu một chùm ánh sáng trắng �i qua lăng kính, bị tách thành nhiều chùm sáng có màu sắc khác nhau, dải màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím (đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím).
1. Thí nghiệm 1:
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Kết luận:
2. Thí nghiệm 2:
a. Thí nghiệm 2a:
* Mục đích thí nghiệm:
Thấy rõ sự tách các dải màu riêng rẽ.
* Cách làm thí nghiệm: dùng tấm lọc màu để chắn chùm sáng, tấm lọc này đặt trước khe sáng.


* Tiến hành thí nghiệm:
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
b. Thí nghiệm 2b:
- Mục đích thí nghiệm: Thấy rõ sự ngăn cách giữa
dải màu đỏ và dải màu xanh.
- Cách làm thí nghiệm: Chắn khe sáng bằng tấm
lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh.

* Hãy dự đoán hình ảnh quan sát được?
Khe hẹp A
Khe hẹp A
Hình ảnh quan sát được: dùng tấm lọc đỏ thấy vạch đỏ, dùng tấm lọc xanh thấy vạch xanh.
Đỏ
Xanh
Màn ảnh
Màn ảnh
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
b. Thí nghiệm 2b:
Hình ảnh quan sát được: thấy hai vạch đỏ và xanh tách rời nhau, truyền theo hai phương khác nhau.
Màn ảnh
C3: Em hãy dựa vào kết quả quan sát được ở trên để nhận định sự đúng, sai của hai ý kiến sau:
+ Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau cho chùm sáng trắng.
+ Trong chùm sáng trắng có chứa sẵn các chùm sáng màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm sáng đó ra, cho mỗi chùm đi theo một phương vào mắt.
Bản thân lăng kính là một khối chất không màu nên nó không thể đóng vai trò như tấm lọc màu được. Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó các vùng mà tia sáng đi qua trong lăng kính có tính chất hoàn toàn như nhau. Như vậy chỉ có ý kiến thứ hai là đúng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Trả lời:
C4: Tại sao nói thí nghiệm 1 là phân tích ánh sáng trắng?
Trước lăng kính ta chỉ có một dải sáng trắng, sau lăng kính ta thu được nhiều dải sáng màu. Như vậy lăng kính đã phân tích từ dải sáng trắng nói trên ra nhiều dải sáng màu nên ta nói thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Trả lời:
Khe hẹp A
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
3. KÕt luËn:
Khi chiếu một chùm sáng trắng đi qua một lăng
kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác
nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu
như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục
từ đỏ đến tím. Lăng kính có tác dụng tách riêng các
chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho
mỗi chùm đi theo một phương khác nhau.
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
* Mục đích thí nghiệm:
Tìm hiểu việc phân tích ánh sáng trắng bằng sự phản xạ trên mặt ghi của đĩa CD.
* Cách quan sát:
Đặt mặt ghi của đĩa CD dưới ánh sáng trắng nghiêng đĩa đi, nghiêng đĩa lại theo các phương khác nhau để tìm thấy các dải màu.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
C5: Hãy mô tả hình ảnh quan sát được?
Khi chiếu ánh sáng trắng vào mặt ghi của đĩa CD và quan sát ánh sáng phản xạ, ta thấy nhìn theo phương này có ánh sáng màu này, nhìn theo phương khác có ánh sáng màu khác.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Trả lời:
C6: - ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng màu gì?
- ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có những màu nào?
- Tại sao có thể nói thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng?
- ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng trắng.
- Tuỳ theo phương nhìn ta có thể thấy ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có màu này hay màu kia.
- Trước khi đến đĩa CD, chùm sáng là chùm ánh sáng trắng. Sau khi phản xạ trên đĩa CD, ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau truyền theo các phương khác nhau. Vậy thí nghiệm với đĩa CD cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Trả lời:

III. Kết luận chung:
- Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.
- Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.
2. Kết luận:
Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên mặt ghi của đĩa CD.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thÓ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiÒu chïm s¸ng
mµu kh¸c nhau.
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
? Em hãy nêu một vài hiện tượng thực tế về sự phân
tích ánh sáng trắng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thÓ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiÒu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
Tia sáng mặt trời bị tán sắc khi đi qua giọt nước mưa tạo nên cầu vồng
Đây là viên kim cương lớn nhất thế giới - Star of Africa
Màu sắc quyến rũ của nó là do ánh sáng chiếu vào bị tán sắc.
Cầu vồng lửa
Chiếu chùm sáng trắng qua tấm lọc màu đỏ ta được ánh sáng đỏ, ta có thể coi tấm lọc màu đỏ có tác dụng tách chùm sáng đỏ ra khỏi chùm sáng trắng.
Nếu thay tấm lọc màu đỏ bằng tấm lọc màu xanh thì ta lại được ánh sáng xanh. Cứ như thế cho các tấm lọc màu khác ta sẽ biết được trong chùm sáng trắng có những ánh sáng nào. Đây cũng là một cách phân tích ánh sáng trắng.
Lưu ý: Phân tích một chùm sáng trắng tức là ta tìm cách từ chùm sáng đó tách ra những chùm sáng màu khác nhau.
IV. Vận dụng:
C7: Có thể coi cách dùng tấm lọc màu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành các ánh sáng màu được không?
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Trả lời:
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thÓ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiÒu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
IV. VËn dông:

IV. Vận dụng:
BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Trả lời:
C8: Thí nghiệm SGK. Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát ®­îc.
Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước tạo thành một lăng kính bằng nước. Xét một dải sáng trắng hẹp phát ra từ mép của vạch đen trên trán, chiếu đến mặt nước. Dải sáng này khúc xạ vào trong nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát. Dải sáng này coi như đi qua lăng kính nước nói trên, nên nó bị phân tích ra thành nhiều dải sáng màu sắc như cầu vồng. Do đó khi nhìn vào phần gương ở trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều màu.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thÓ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiÒu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
IV. VËn dông:
Kiến thức cần nhớ:

* Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.
* Phân tích chùm sáng trắng tức là tìm cách tách chùm sáng trắng đó thành những chùm sáng màu khác nhau.
* Có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.
+ Hiện tượng khúc xạ ánh sáng trắng qua lăng kính.
+ Sự phản xạ ánh sáng trên mặt ghi của đĩa CD.
+ Dùng các tấm lọc màu v.v.

BÀI 53: S� ph�n t�ch �nh s�ng tr�ng
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phaân tích moät chuøm
saùng traéng baèng laêng
kính:
1. Thí nghieäm 1 :
2. Thí nghieäm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thÓ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mÆt ghi cña ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiÒu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
IV. VËn dông:
- Làm bài tập 53 - 54.1, 53 - 54.3, 53 - 54.4 SBT
- Dùng vòi nước để thử tạo hiện tượng tán sắc ánh sáng (cầu vồng).
- Đọc phần " có thể em chưa biết"
- Xem trước bài 54.