Bài 53. Sự phân tích ánh sáng trắng

GIÁO ÁN VẬT LÝ 9
Giáo viên thực hiện : HỒ THỊ KIM LOAN
TRƯỜNG THCS ĐỐNG ĐA
TL Câu 1: Trong bốn nguồn sáng thì nguồn không phát ra ánh sáng trắng là
Kiểm tra bài cũ:

Câu 1: Trong bốn nguồn sáng sau đây nguồn nào không phát ra ánh sáng trắng?
A. Bóng đèn pin đang sáng.
B. Bóng đèn ống thông dụng.
C. Một đèn LED
D. Một ngôi sao
Câu 2 : Trình bày cách tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc màu ?
TL Câu 2: Chiếu AS trắng, hay AS màu qua tấm lọc cùng màu, ta sẽ được AS có màu đó . AS màu này khó truyền qua tấm lọc màu khác.
Tấm lọc màu nào thì hấp thụ ít AS màu đó nhưng hấp thụ nhiều AS có màu khác .

Trong bài trước, chúng ta đã chiếu một chùm sáng trắng qua một tấm lọc màu ta sẽ được một chùm sáng màu. Phải chăng chùm sáng trắng có chứa chùm sáng màu?
Để tìm hiểu vấn đề này chúng ta nghiên cứu tiếp bài hôm nay
BÀI 53 :

SỰ PHÂN TÍCH

ÁNH SÁNG TRẮNG
Quan sát một khe sáng qua một lăng kính.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
1. Thí nghiệm 1
Lăng kính là một khối chất lỏng trong suốt có dạng như hình bên. Ba đường gờ song song với nhau gọi là 3 cạnh của lăng kính.
Cách làm thí nghiệm: Đặt lăng kính sao cho các cạnh của nó song song với một khe sáng trắng. Đặt mắt sau lăng kính và quan sát khe sáng của lăng kính .
Màn chắn sáng có khe hẹp
THÍ NGHIỆM PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG
A
P
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
C1: Hãy mô tả màu sắc của dải nhiều màu nói trên.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
1. Thí nghiệm 1
TLC1: Dải màu có nhiều màu nằm sát nhau. ở bờ này là màu đỏ, rồi đến màu da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
1. Thí nghiệm 1
2. Thí nghiệm 2
a. Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh và quan sát, dự đoán hình ảnh sẽ quan sát được.
b. Chắn sáng bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh. Dự đoán hiện tượng xảy ra. Tiến hành quan sát.
C2 Mô tả hình ảnh quan sát được trong hai trường hợp trên.
Trả lời C2
Khi chắn khe hẹp bằng tấm lọc màu đỏ ta thấy có vạch đỏ, bằng tấm lọc màu xanh ta thấy có vạch xanh.


Khi chắn khe hẹp bằng tấm lọc nửa xanh đỏ ta thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
C3 Em hãy dựa vào các kết quả quan sát được ở trên để nhận định đúng sai ở hai ý kiến sau: .
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
1. Thí nghiệm 1
+ Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau cho ánh sáng trắng.
2. Thí nghiệm 2
+ Chùm sáng trắng có chứa sẵn các ánh sáng màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm ánh sáng đó ra, cho mỗi chùm đi theo một phương vào mắt.
Trả lời C3
B¶n th©n l¨ng kÝnh lµ mét khèi chÊt láng kh«ng màu, nªn kh«ng thÓ ®ãng vai trß nh­ tÊm läc màu ®­îc.
NÕu l¨ng kÝnh cã t¸c dông nhuộm màu cho chïm tia s¸ng th× t¹i sao chç nµy chØ nhuèm màu xanh, chç kia chØ nhuèm màu ®á? Trong khi ®ã c¸c vïng mµ tia s¸ng ®i qua trong l¨ng kÝnh cã tÝnh chÊt hoµn toµn gièng nhau.
VËy chØ cã ý kiÕn thø hai ®óng.
Đ
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
C4 Tại sao có thể nói thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng?.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
1. Thí nghiệm 1
2. Thí nghiệm 2
Trả lời C4
Tr­íc l¨ng kÝnh chØ cã mét d¶i tr¾ng. Sau l¨ng kÝnh ta thu ®­îc nhiÒu d¶i màu. Nh­ vËy l¨ng kÝnh ®· ph©n tÝch tõ d¶i tr¾ng nãi trªn ra nhiÒu d¶i s¸ng màu, nªn ta nãi TN1 lµ TN ph©n tÝch AS tr¾ng.
3. Kết luận
Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím. Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhau.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
1. Thí nghiệm 3
Quan sát mặt ghi của một đĩa CD dưới ánh sáng trắng.
C5: Hãy mô tả hiện tượng quan sát được.
Trả lời C5
Khi chiếu AS trắng vào mặt ghi của một đĩa CD và quan sát AS phản xạ, ta thấy nhìn theo phương này có AS màu này, theo phương khác có AS màu khác.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
1. Thí nghiệm 3
C6:
+ AS chiếu đến đĩa CD là AS màu gì?
+ AS từ đĩa CD đến mắt ta có những màu nào?
+ Tại sao có thể nói TN3 là TN phân tích AS trắng?
Trả lời C6 .
+ AS chiÕu ®Õn ®Üa CD lµ AS tr¾ng
+ Tuú theo ph­¬ng nh×n ta cã thÓ thÊy AS tõ ®Üa CD ®Õn m¾t ta cã màu nµy hay màu kia.
+ Tr­íc khi ®Õn ®Üa CD, chïm s¸ng lµ chïm s¸ng tr¾ng. Sau khi ph¶n x¹ trªn ®Üa CD, ta thu ®­îc nhiÒu chïm s¸ng màu kh¸c nhau truyÒn theo ph­¬ng kh¸c nhau. VËy TN 3 còng lµ TN ph©n tÝch AS tr¾ng.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
III. KẾT LUẬN CHUNG
Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
III. KẾT LUẬN CHUNG
IV. VẬN DỤNG
C7:
Có thể coi dùng tấm lọc màu như một cách phân tích AS trắng thành AS màu được không?
Trả lời C7:
ChiÕu chïm AS tr¾ng qua tÊm läc màu ®á ta ®­îc AS ®á. Ta cã thÓ coi tÊm läc màu ®á cã t¸c dông t¸ch khái chïm s¸ng ®á ra khái chïm s¸ng tr¾ng. NÕu thay tÊm läc màu ®á b»ng tÊm läc màu xanh th× ta l¹i ®­îc AS xanh. Cø nh­ thÕ thay tÊm läc màu kh¸c, ta sÏ biÕt chïm s¸ng tr¾ng cã nh÷ng AS nµo.
§©y còng lµ mét c¸ch ph©n tÝch AS tr¾ng.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
III. KẾT LUẬN CHUNG
IV. VẬN DỤNG
C8:
Đặt một gương nằm chếch một góc khoảng 300 vào khay nước. Đặt trước trán một mảnh giấy nhỏ trên có vạch một vạch đen nằm ngang. Bố trí sao cho vạch đen nằm song song với đường giao nhau của mặt gương và mặt nước.
Hãy nhìn ảnh của vạch đen qua gương trong nước. Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
III. KẾT LUẬN CHUNG
IV. VẬN DỤNG
C8:
Đặt một gương nằm chếch một góc khoảng 300 vào khay nước. Đặt trước trán một mảnh giấy nhỏ trên có vạch một vạch đen nằm ngang. Bố trí sao cho vạch đen nằm song song với đường giao nhau của mặt gương và mặt nước.
Hãy nhìn ảnh của vạch đen qua gương trong nước. Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.
Phần nước nằm giữa mặt nước và mặt gương tạo thành lăng kính nước
Gương
I. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
III. KẾT LUẬN CHUNG
IV. VẬN DỤNG
Phần nước nằm giữa mặt nước và mặt gương tạo thành lăng kính nước
TLC8:
Xét dải sáng hẹp phát ra từ vạch đen trên trán, chiếu xuống mặt nước.
Dải này khúc xạ vào nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát.
Dải này coi như đi qua lăng kính nước, nên nó bị phân tích thành nhiều dải sáng màu sắc như màu cầu vồng.
Do đó khi nhìn vào phần gương trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều màu.
GHI NHỚ
* Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm AS trắng đi qua một lăng kính hoặc phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD.
* Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác màu.
HDVN
Học kỹ bài làm tiếp C9.
Làm bài tập 53-54.1 sbt
Giờ học đã kết thúc