Bài 53. Sự phân tích ánh sáng trắng

Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG
GV: Trần Văn Hùng
Trường THCS Trần Quang Khải
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN ĐĂKR`LẤP
NĂM HỌC: 2010 - 2011
KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy cho biết màu của chùm sáng mà ta thu được sau các tấm lọc màu trong các thí nghiệm được biểu diễn bằng các hình vẽ sau?
Quan sát các hình ảnh và đoạn phim sau và cho biết khi chiếu ánh sáng qua các vật, ánh sáng có các màu thế nào ?
Vậy có phải trong chùm sáng trắng có chứa ánh sáng màu?
Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
Quan sát và nêu cấu tạo của lăng kính sau:
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
- Lăng kính là một khối trong suốt có 3 gờ song song.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (Sgk.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
Vậy: Dùng lăng kính có thể phân tích được một chùm sáng trắng hay không?
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (Sgk.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
Mục đích thí nghiệm: Quan sát một chùm sáng hẹp chiếu qua lăng kính.
Bố trí thí nghiệm:
- Đặt một khe hẹp trước nguồn sáng trắng để được 1 khe sáng hẹp.
- Đặt một lăng kính sao cho cạnh của nó song song với khe sáng trắng hẹp đó.
- Đặt màn chắn sau lăng kính để thu được chùm tia sáng ló.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1 .Thí nghiệm 1: (Sgk.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
Chú ý quan sát thí nghiệm:
A
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Thí nghiệm 1:
- Ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng gì?
- Ánh sáng thấy được sau lăng kính là những ánh sáng gì?
A
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Thí nghiệm 1:
- Ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắng
- Ánh sáng thấy được sau lăng kính là một dải nhiều màu?
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:
C1: Dải màu có nhiều màu nằm sát cạnh nhau. Ở bờ này là màu đỏ, rồi đến màu da cam, vàng… ở bờ kia là màu tím.

1 .Thí nghiệm 1: (Sgk.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
C1: Hãy mô tả màu sắc của dải nhiều màu đã quan sát?
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
2. Thí nghiệm 2a :
a. Lần lượt chắn trước khe sáng K một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh và quan sát. Trước khi quan sát, hãy dự đoán hình ảnh sẽ quan sát được.
Hãy nêu mục đích thí nghiệm 2.a?
Mục đích: Quan sát các chùm sáng màu qua lăng kính.
CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC MÀU ĐỎ
A
B
Đỏ
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc đỏ
2. Thí nghiệm 2a:
Xanh
A
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc xanh
CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC MÀU XANH
2. Thí nghiệm 2a:
Vàng
A
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc vàng
CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC MÀU VÀNG
2. Thí nghiệm 2a:
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
2. Thí nghiệm 2a :
C2 a: Hãy mô tả hình ảnh mà em quan sát được?
C2 a: Khi chắn khe K bằng tấm lọc màu đỏ thì ta thấy có vạch đỏ, bằng tấm lọc màu xanh có vạch xanh.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
2. Thí nghiệm 2b :
C2 b: Chắn khe sáng K bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh. Dự đoán hiện tượng xảy ra. Tiến hành quan sát .
Hãy nêu mục đích thí nghiệm 2.b?
Mục đích: Thấy rõ sự ngăn cách giữa dải màu đỏ và dải màu xanh.
CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC
NỬA TRÊN MÀU ĐỎ, NỬA DƯỚI MÀU XANH
A
B
Đỏ
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc nửa trên đỏ, nửa dưới xanh
2. Thí nghiệm 2b:
Xanh
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
2. Thí nghiệm 2b:
C2 b: Ta thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau.
Trả lời: Ta thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau .
C2b: Hãy mô tả hình ảnh quan sát được.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1.Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2.Thí nghiệm 2: (SGK.139)
C3: Hãy dựa vào các kết quả quan sát được ở trên để nhận định sự đúng, sai của hai ý kiến sau:
Ý KIẾN 1: Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau cho chùm sáng trắng.
Ý KIẾN 2: Trong chùm sáng trắng có chứa sẵn các ánh sáng màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm sáng màu đó ra, cho mỗi chùm đi theo một phương vào mắt.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1.Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2.Thí nghiệm 2: (SGK.139)
Ý kiến 1: Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau cho chùm sáng trắng?
- Lăng kính là một khối chất trong suốt, không màu, nên nó không thể đóng vai trò như một tấm lọc màu.
- Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó các vùng mà các tia sáng đi qua trong lăng kính có tính chất hoàn toàn như nhau.
TRẢ LỜI :
C3: Ý kiến thứ hai là đúng.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
C4: Tại sao có thể nói thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng?
TRẢ LỜI:
- Vì ánh sáng trắng qua lăng kính được phân tích thành dải màu, do đó thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng .
C4: Vì lăng kính đã phân tích từ dải sáng trắng ra nhiều dải sáng màu …
Qua thí nghiệm 1 và thí nghiệm 2 em có thể rút ra kết luận gì về sự phân tích ánh sáng trắng?
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
Đọc thông tin trong sách giáo khoa phần 3. Trả lời các câu hỏi sau:
Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua lăng kính ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau.
 Các chùm sáng màu này có đặc điểm gì?
 Lăng kính có tác dụng gì trong hiện tượng này?
3. Kết luận: (SGK.140)
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
3. Kết luận:
- Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau tạo thành một dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.
- Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhau.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
- Quan sát mặt ghi cuả một đĩa CD (hình 52.3) dưới ánh sáng trắng.
1. Thí nghiệm 3: (SGK.140)
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
- Quan sát mặt ghi cuả một đĩa CD (hình 52.3) dưới ánh sáng trắng.
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
C5: Hãy mô tả hiện tượng quan sát được.
Trả lời: Khi chiếu ánh sáng trắng vào mặt ghi đĩa CD và quan sát ánh sáng phản xạ, ta thấy nhìn theo phương này có ánh sáng màu này, theo phương khác có ánh sáng màu khác.
C5: ... nhìn theo phương này có ánh sáng màu này, theo phương khác có ánh sáng màu khác.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
- Quan sát mặt ghi cuả một đĩa CD (hình 52.3) dưới ánh sáng trắng.
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
C6 a. Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng màu gì?
Trả lời: Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng trắng .
C6 a: Là ánh sáng trắng
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
- Quan sát mặt ghi cuả một đĩa CD (hình 52.3) dưới ánh sáng trắng.
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
C6 b. Ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có những màu nào?
Trả lời: Tuỳ theo phương nhìn ta có thể thấy ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có màu này hay màu kia .
C6 b: Có nhiều màu, tuỳ theo phương nhìn của mắt.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
- Quan sát mặt ghi cuả một đĩa CD (hình 52.3) dưới ánh sáng trắng.
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
C6 c. Tại sao có thể nói thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng?
Trả lời: Vì chùm sáng chiếu đến đĩa CD là chùm sáng trắng, sau khi phản xạ ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau truyền theo các phương khác nhau.
C6 c: Vì chùm sáng trắng sau khi phản xạ trên đĩa CD cho nhiều chùm sáng màu khác nhau truyền theo các phương khác nhau.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
Ta có thể kết luận gì qua kết quả thí nghiệm 3 ?
2. Kết luận:
- Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên mặt ghi cuả một đĩa CD.
2. Kết luận: (Sgk.140)
Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên mặt ghi cuả một đĩa CD.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3: (SGK.140)
 Hãy nêu những cách phân tích một chùm ánh sáng trắng?
2. Kết luận: (Sgk.140)
Trả lời: Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng thành những chùm sáng màu khác nhau.
Phân tích bằng lăng kính
Phản xạ trên đĩa CD
III. Kết luận chung: (SGK.141)
III. Kết luận chung:
Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng thành những chùm sáng màu khác nhau.
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
2. Kết luận: (Sgk.140)
III. Kết luận chung: (Sgk.140)
C7: Có thể coi cách dùng các tấm lọc màu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu được không?
IV. Vận dụng
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Tấm lọc đỏ
IV. Vận dụng
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
2. Kết luận: (Sgk.140)
III. Kết luận chung: (Sgk.140)
C7: Có thể coi cách dùng các tấm lọc màu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu được không ?
IV. Vận dụng
C7: Được.
Trả lời: Theo kết quả kiểm tra thì đây cũng chính là một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu.
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Tấm lọc xanh
IV. Vận dụng:
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Bài 53:

1. Thí nghiệm 1: (SGK.139)
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
3. Kết luận: (SGK.140)
II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3: (Sgk.140)
2. Kết luận: (Sgk.140)
III. VẬN DỤNG:
III. Kết luận chung: (Sgk.140)
C9: Hãy nêu thêm một vài hiện tượng thực tế về sự phân tích ánh sáng trắng.
IV. Vận dụng
Trả lời: Hiện tượng cầu vồng trong tự nhiên. Quan sát bong bóng xà phòng, váng dầu, mỡ ở ngoài trời nắng …
C9: Hiện tượng cầu vồng, bong bóng xà phòng, váng dầu, mỡ ở ngoài trời nắng...
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC :
1. BÀI VỪA HỌC:
 Học thuộc ghi nhớ ( sgk/141 )
 Đọc mục “ CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT”.
 Làm bài 53-54.1; 53 -54.4 trang 61 SBT.
HÌNH 53.3
 Thực hiện lệnh C8 hình 53.3 SGK-41: Hãy nhìn ảnh của vạch đen qua phần gương ở trong nước. Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.
2. BÀI SẮP HỌC :
SỰ TRỘN ÁNH SÁNG CÁC MÀU.
Nếu trộn nhiều chùm sáng màu lại với nhau ta sẽ được ánh sáng có màu như thế nào?
Cám ơn quý thầy cô
và các em học sinh!