Bài 53. Sự phân tích ánh sáng trắng

TRƯỜNG THCS CHÂN SƠN
KÍNH CHÀO
QUÝ THẦY CÔ GIÁO
®Õn dù giê häc víi líp 9A.
Chúc các em có 1 giờ học bổ ích -lí thú
Môn học: Vật lí 9
Kiểm tra bài cũ
Em hãy phân loại các Nguồn phát ra ánh sáng trắng và nguồn phát ra ánh sáng màu sau đây:
Các nguồn phát ánh sáng trắng:
2. Các nguồn phát ánh sáng màu:
1. Nguồn phát ra ánh sánh trắng:
Bãng ®Ìn pin, bãng ®Ìn èng th«ng dông, mặt trời, mét ng«i sao….
Câu 2: Hãy ghép các mỗi phần a, b, c, d. với một phần thích hợp 1, 2, 3, 4 để được câu có nội dung đúng
a. Bút laze khi hoạt động bình thường thì phát ra ánh sáng
b. Chiếu ánh sáng trắng qua một tấm kính mầu xanh thì ta được ánh sáng
c. ánh sáng do đèn pha ôtô phát ra là ánh sáng
d. Có thể tạo ra ánh sáng vàng bằng cách chiếu ánh sáng trắng qua tấm lọc màu..
1. trắng
2. xanh
3. đỏ
4. vàng

1
Hình 1
nguồn sáng trắng
2
Hình 2
nguồn sáng trắng
3
Hình 3
nguồn sáng trắng
Hãy cho biết màu của chùm sáng mà ta thu được sau tấm lọc màu trong các thí nghiệm biểu diễn bằng các hình vẽ sau:
Tấm lọc màu
ánh sáng màu thu được
1
Nguồn sáng trắng
2
Nguồn sáng trắng
3
Nguồn sáng trắng
Chùm sáng mà ta thu được sau các tấm lọc màu theo thứ tự là:
Tấm lọc màu
ánh sáng màu thu được
Trong bài trước, chúng ta đã chiếu một chùm sáng trắng qua một tấm lọc m�u ta sẽ được một chùm sáng m�u. Phải chăng chùm sáng trắng có chứa chùm sáng m�u?D? tỡm hi?u v?n d? n�y chúng ta nghiên cứu tiếp bài hôm nay
BÀI 53 :
SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
sự phân tích áNH Sáng TRắNG
bằng lăng kính
bằng sự phản xạ trên mặt ghi của đĩa cd
Quan sát một khe sáng qua một lăng kính.
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính
sự phân tích áNH Sáng TRắNG
1. Thí nghiệm 1
Lăng kính là một khối chất lỏng trong suốt có dạng như hình bên. Ba đường gờ song song với nhau gọi là 3 cạnh của lăng kính.
Cách làm thí nghiệm: Đặt lăng kính sao cho các cạnh của nó song song với một khe sáng trắng. Đặt mắt sau lăng kính và quan sát khe sáng của lăng kính .
Màn chắn sáng cú khe h?p
THÍ NGHIỆM PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG
A
P
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
C1 Hãy mô tả mầu sắc của dải nhiều m�u nói trên.
sự phân tích áNH Sáng TRắNG
1. Thí nghiệm 1:SGK.139
A
P
B
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính
a. Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc m�u đỏ, rồi tấm lọc m�u xanh và quan sát.Trước khi quan sát, hãy dự đoán hình ảnh sẽ quan sát được.
b. Chắn sáng bằng tấm lọc nửa trên mầu đỏ, nửa dưới m�u xanh. Dự đoán hiện tượng xảy ra. Tiến hành quan sát.
C2 Mô tả hình ảnh quan sát được trong hai trường hợp a và b.
màn
?
?
?
C2
2. Thí nghiệm 2:(SGK.139)
trường hợp b
trường hợp a
A
P
B
Đỏ
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc đỏ
Thí nghiệm 2
Hãy dự đoán kết quả thí nghiệm ?
Tiến hành TN chắn trước khe sáng một tấm lọc m�u đỏ,và quan sát.Trước khi quan sát, hãy dự đoán hình ảnh sẽ quan sát được.
A
P
B
Xanh
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc xanh
Tiến hành TN chắn trước khe sáng một tấm lọc m�u xanh,và quan sát.Trước khi quan sát, hãy dự đoán hình ảnh sẽ quan sát được.
Hãy dự đoán kết quả thí nghiệm ?
Thí nghiệm 2

Khi chắn khe h?p bằng tấm lọc m�u đỏ ta thấy có vạch ...

Khi chắn khe hẹp bằng tấm lọc m�u xanh ta thấy có vạch ...; hai vạch này có cùng nằm một chỗ không?

Khi chắn khe hẹp bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ ,nửa dưới màu xanh ta thấy hiện tượng gì ?
C2 Mô tả hình ảnh quan sát được trong hai trường hợp a và b.
C2
C2

C3 Em hãy dựa vào các kết quả quan sát được ở trên để nhận định đúng sai ở hai ý kiến sau: .
+ Lăng kính đã nhuộm các m�u khác nhau cho ánh sáng trắng.
+ Chùm sáng trắng có chứa sẵn các ánh sáng m�u. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm ánh sáng đó ra, cho mỗi chùm đi theo một phương vào mắt.
Gợi ý- Tr? l?i C3
+ Bản thân lăng kính có thể đóng vai trò như tấm lọc m�u được không?
+ Nếu lăng kính có tác dụng nhuốm m�u cho chùm sáng trắng thì nó chỉ nhuốm gì?
+ Trong các vùng mà tia sáng đi qua trong lăng kính có tính chất như thế nào ?.
=> Vậy chỉ có ý kiến nào đúng?
Đ
C3

C4-Tại sao có thể nói TN1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng?
+ ánh sáng chiếu đến lăng kính có màu gì?Sau lăng kính ta quan sát được những gì ?
=> Như vậy lăng kính đã phân tích từ dải sáng màu nào nói trên ra ít hay nhiều dải sáng m�u, .?
A
P
B
?
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Gợi ý -Tr? l?i C4
C4
Kết quả Thí nghiệm 1
EM hãy thu thập các thông tin và sử dụng kết quả các thí nghiệm trên để trả lời các câu hỏi sau:
+ Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng mầu gì ?.
+ Lăng kính có tác dụng gì trong việc phân tích ánh sáng trong chùm sáng trắng ?
3. Kết luận
Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng mầu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải mầu như cầu vồng. Mầu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím. Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng mầu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhau.
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính

Ii. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa cd
1. Thí nghiệm 3
C5-Hãy mô tả hiện tượng quan sát được
Quan sát mặt ghi của một đĩa CD dưới dạng
ánh sáng trắng
Khi chiếu ánh sáng trắng vào mặt ghi của một đĩa CD
và quan sát ánh sáng phản xạ, ta thấy hiện tượng gì?.
C5
C6:
+ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng mầu gì?
+ ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có những m�u nào?
+ Tại sao có thể nói TN3 là TN phân tích AS trắng?
Trả lời C6
+ ¸nh s¸ng chiÕu ®Õn ®Üa CD lµ ¸nh s¸ng tr¾ng.
+ Tuú theo ph­¬ng nh×n ta cã thÓ thÊy ¸nh s¸ng tõ ®Üa CD ®Õn m¾t ta cã nh÷ng màu nµy hay mµu kia.
+ Tr­íc khi ®Õn ®Üa CD, chïm s¸ng lµ chïm s¸ng tr¾ng. Sau khi ph¶n x¹ trªn ®Üa CD, ta thu ®­îc nhiÒu chïm s¸ng màu kh¸c nhau, truyÒn theo c¸c ph­¬ng kh¸c nhau.
VËy thÝ nghiÖm 3 còng lµ thÝ nghiÖm ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng .
Ii. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa cd
C6
HS hoạt động nhóm trong 5` trả lời C6

2.KÕt luËn
Cã thÓ ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng màu kh¸c nhau b»ng c¸ch cho nã ph¶n x¹ trªn mÆt ghi cña mét ®Üa CD.
Ii. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa cd
Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng m�u khác nhau.
Có thể có mấy cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng m�u khác nhau?
Cách 1: cho A`S` trắng đi qua lăng kính
Cách 2: cho A`S` trắng phản xạ trên mặt ghi của đĩa CD
III.kết luận chung
1
Nguồn sáng trắng
2
Nguồn sáng trắng
3
Nguồn sáng trắng
-> Gợi ý-Sử dụng Kết quảTN ( H.52.1/bài 52.SGK.137) để Trả lời C7
Chựm sỏng m� ta thu du?c sau cỏc t?m l?c m�u theo th? t? l�:
C7- Có thể coi dùng tấm lọc mầu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng m�u được không?
Đây cũng là một cách phân tích ánh sáng trắng.
C7
Tấm lọc màu
ánh sáng màu thu được
Phần nước nằm giữa mặt nước và mặt gương tạo thành lăng kính nước
Gương
C8- Đặt một gương nằm chếch một góc khoảng 300 vào khay nước. Đặt trước trán một mảnh giấy nhỏ trên có vạch một vạch đen nằm ngang. Bố trí sao cho vạch đen nằm song song với đường giao nhau của mặt gương và mặt nước.
Hãy nhìn ảnh của vạch đen qua gương trong nước. Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.
C8
Phần nước nằm giữa mặt nước và mặt gương tạo thành lăng kính nước
Trả lời C8:
Xét dải sáng hẹp phát ra từ vạch đen trên trán, chiếu xuống mặt nước.
Dải này khúc xạ vào nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát.
Dải này coi như đi qua lăng kính nước, nên nó bị phân tích thành nhiều dải sáng m�u sắc như m�u cầu vồng.
Do đó khi nhìn vào phần gương trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều m�u.
C8- .Hãy nhìn ảnh của vạch đen qua gương trong nước. Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.???
C8

GHI NHớ
* Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng m�u khác nhau bằng cách cho chùm AS trắng đi qua một lăng kính hoặc phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD.
* Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng m�u khác màu.
hướng dẫn hs tự học ở nhà
Học kỹ bài làm tiếp C9.
Đọc phần "có thể em chưa biết"
Làm bài tập 53-54.1 sbt
Giờ học đã kết thúc
Cám ơn các em!