Bài 53. Sự phân tích ánh sáng trắng

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 9
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Nêu các nguồn tạo ra ánh sáng trắng và . các nguồn tạo ra ánh sáng màu? Có thể tạo ra ánh sáng màu bằng nguồn ánh sáng trắng được không ? Bằng cách nào ?
2. Trên hình là ánh sáng truyền đến tấm lọc màu. Hãy cho biết màu ánh sáng sau tấm lọc.
Ánh sáng màu khác
Ánh sáng màu đỏ
Ánh sáng trắng
Ánh sáng màu đỏ
Ánh sáng trắng
ĐẶT VẤN ĐỀ
Khi chiếu một chùm sáng trắng qua một tấm lọc màu ta sẽ được một chùm sáng màu. Phải chăng trong chùm sáng trắng có chùm sáng màu ?
Tại sao trước những cơn mưa dông, trên bầu trời thường xuất hiện cầu vồng ?
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
Tiết 61 – Bài 53
TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1.Thí nghiệm 1. Bố trí thí nghiệm như hình vẽ
Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính. Quan sát dải màu thu được trên màn hứng sáng
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
A
P
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1.Thí nghiệm 1.
C1: Hãy mô tả màu sắc của dải màu trên.
Ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắng. Sau lăng kính ta thu được một dải các màu từ đỏ đế tím, như màu sắc cầu vồng.
I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1.Thí nghiệm 1.
Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính.
C1: Ta thu được dải màu như cầu vồng.
TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
a, Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh
b, Chắn khe sáng bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh.

C2: Tiến hành quan sát và mô tả hình ảnh thu được.

2. Thí nghiệm 2:

Hãy dự đoán hiện tượng xảy ra

A
P
B
Đỏ
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc đỏ
TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1.Thí nghiệm 1
2. Thí nghiệm 2
Hãy dự đoán kết quả thí nghiệm
Khi chắn khe bằng tấm lọc màu đỏ, ta thu được trên màn vạch đỏ
A
P
B
Xanh
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Tấm lọc xanh
Khi chắn khe bằng tấm lọc màu xanh, ta thu được trên màn vạch xanh
Hai vạch đỏ và xanh không nằm cùng một chỗ
A
P
B
Nguồn sáng trắng
Tấm chắn khe sáng
Lăng kính
Màn
Khi chắn khe bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh thì ta nhìn thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau
C3
Em hãy dựa vào các kết quả quan sát được ở trên để nhận định sự đúng, sai của hai ý kiến sau :
Trong chùm sáng trắng có chứa sẵn các ánh sáng màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm sáng màu đó ra, cho mỗi chùm đi theo một phương vào mắt.
Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau cho chùm sáng trắng.
SAI
ĐÚNG
Giải thích
TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1.Thí nghiệm 1.
2. Thí nghiệm 2
C4
Tại sao có thể nói thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng ?
Khi chiếu một chùm sáng trắnghẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được trên màn chắn một chùm sáng có màu khác nhau và nằm sát cạnh nhau tạo thành một dải màu (như cầu vồng) biến thiên liên tục từ đỏ đến tím (đỏ, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím). Như vậy, lăng kính có khả năng phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm màu khác nhau hay ta nói ánh sáng trắng là tổng hợp của nhiều ánh sáng màu đơn sắc khác nhau.
TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1.Thí nghiệm 1
2. Thí nghiệm 2
I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1. Thí nghiệm1:
Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính.
2. Thí nghiệm 2:
Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh, tấm lọc nửa xanh, nửa đỏ.


TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
3. Kết luận : Khi chiếu chùm tia sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.
Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhau
I.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1. Thí nghiệm1:
2. Thí nghiệm2:
3. Kết luận :

TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
Quan sát mặt ghi của một đĩa CD dưới ánh sáng trắng
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
1. Thí nghiệm 3:

C5: Mô tả hiện tượng quan sát được
Khi ánh sáng trắng chiếu vào, nhìn theo phương này có ánh sáng màu này, nhìn theo phương khác có ánh sáng màu khác
C6
Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng màu gì ?
Ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có những màu nào ?
Tại sao có thể nói thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng.
Ánh sáng trắng
Tùy theo phương nhìn ta có thể thấy ánh sáng đi từ đĩa CD đến mắt ta có màu này hay màu kia.
Trước khi đến đĩa CD, chùm sáng là chùm sáng trắng. Sau khi phản xạ trên đĩa CD, ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau đi theo các phương khác nhau. Vậy thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng.
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
1. Thí nghiệm 3:
TIẾT 57: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
2. Kết luận
Có thể phân tích chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên mặt ghi của đĩa CD.
I.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
1. Thí nghiệm1:
2. Thí nghiệm2:
3. Kết luận :

TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
1. Thí nghiệm 3:

2. Kết luận :
III. KẾT LUẬN CHUNG
Có thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.
IV. VẬN DỤNG:
C7
C8
Có thể coi tấm lọc các tấm lọc màu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu được không ?
Thí nghiệm SGK
Mô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.
ĐƯỢC
III. KẾT LUẬN CHUNG
II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD
TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG
I.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH
C9 : Nêu thêm một vài hiện tượng thực tế về sự phân tích ánh sáng trắng

Vào đêm Trăng rằm, nếu đặt một gương phẳng ở đáy một chậu nước. Nhìn vào gương ta thấy Mặt trăng có nhiều vòng tròn có màu khác nhau, đó là do ánh sáng Mặt Trăng đã bị phân tích.
Khi quan sát các váng dầu mỡ trên mặt nước, bóng bóng xà phòng hay cầu vồng, ta thấy chúng có nhiều màu sắc khác nhau. Đó là vì chùm ánh sáng Mặt Trời chiếu tới chúng lớp váng dầu, bóng xà phòng... bị phân tích thành nhiều màu khác nhau.
GHI NHỚ
Có thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm sáng trắng đi qua một lăng kính hoặc phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD.

Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.
Dặn dò:
Học bài.
Làm bài tập sách bài tập.
Đọc trước bài 55: Màu sắc các vật dưới ánh sáng trắng và dưới ánh sáng màu.
T H Ấ U K Í N H
Ấ
M Ắ T
M
K Í N H L Ú P
L
Q U A N G H Ọ C
Ọ
N H À C Ư Ờ I
À
M Ù M À U
M
U
T H Ể T H U �Y T I N H
T
C Ậ N T H Ị
C
A
10
20
30
40
50
60
B
10
20
30
40
50
60
BÀI HỌC KẾT THÚC
TRƯỜNG THCS BẠCH ĐÍCH
Giáo Viên : Đinh Thị Hồng Duyên
KÍNH CHÚC
QUÝ THẦY CÔ GIÁO MẠNH KHỎE
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT
C8 Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước tạo thành một lăng kính bằng nước. Xét một dải sáng trắng hẹp phát ra từ mép của vạch đen trên trán, chiếu đến mặt nước. Dải sáng này khúc xạ vào trong nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát. Dải sáng này coi như đi qua lăng kính nước nói trên, nên nó bị phân tích ra thành nhiều dải sáng màu sắc như cầu vồng. Do đó khi nhìn vào phần gương ở trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều màu.
Bản thân lăng kính là một khối thủy tinh trong suốt không màu, nên nó không thể đóng vai trò như tấm lọc màu được.
Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó các vùng mà các tia sáng đi qua trong lăng kính có tính chất hoàn toàn giống nhau.
Như vậy chỉ có ý kiến thứ hai là đúng.