Bài 52. Thực hành: Xem băng hình về đời sống và tập tính của Thú

*Trường THCS Nguyễn Trãi*
Sinh học 7
Giáo viên:
Đoàn Thị Hạnh
Bài 52
Thực Hành
Xem băng hình về đời sống
Và tập tính của thú
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
* Lớp Thú tên khoa học là Mammalia, gồm những loài có tổ chức cao nhất trong các lớp động vật có xương sống. Chúng có thân nhiệt cao và ổn định. Hệ thần kinh rất phát triển, đặc biệt là lớp vỏ xám của não bộ. Đẻ con và nuôi con bằng sữa.

GIỚI THIỆU CHUNG VỀ LỚP THÚ

* Thú hiện nay có khoảng 4600 loài, được chia thành 26 bộ. Chúng phân bố ở khắp mọi nơi trên trái đất, chúng có đời sống, tập tính phong phú và đa dạng. Việt Nam đã ghi nhận được 266 loài thuộc 40 họ, 14 bộ. Đặc biệt có nhiều loài quý hiếm, đặc hữu cho Việt Nam như Sao la Pseudoryx nghetinhensis, mang lớn Megamuntiacus vuquangenssis, mang trường sơn Canimuntiacus truongsonensis... Và có 93 loài thú quý hiếm có tên trong Danh lục đỏ Việt Nam ở các mức độ khác nhau.

* Lớp Thú có 3 dạng chính do thích nghi với môi trường sống:


GIỚI THIỆU CHUNG VỀ LỚP THÚ

Dạng này chiếm đa số các loài trong lớp thú, các loài này chủ yếu là sống trên cạn. Ví dụ: , , , , .

THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
Hổ
Thỏ
Báo
Trâu
Bò
+Dạng có đầu,mình,cổ và đuôi phân biệt rõ ràng:
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ LỚP THÚ

+ Dạng có cánh:
Dạng này thích nghi với môi trường sống không khí, có khả năng bay lượn. Giữa các ngón của chi, có lớp da, y như cánh của các loài chim, ví dụ: ,...

Dơi
Hoặc màng da nối chi trước với cổ, chi sau, ví dụ:

Chồn bay
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ LỚP THÚ

Cơ thể có các chi biến đổi thành các vây. Lớp da thì trở nên trơn, bóng hơn. Ví dụ:

+ Dạng thích nghi bơi lội:
Cá voi,Cá heo
và một số loài khác
Rái cá
Thú mỏ vịt
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
SỰ VẬN ĐỘNG VÀ DI CHUYỂN
*Sự vận động và di chuyển là một đặc điểm cơ bản để phân biệt động vật với thực vật.Nhờ có khả năng di chuyển mà thú có thể tìm thức ăn,bắt mồi,tìm môi trường sống thích hợp,tím đối tượng sinh sản và lẩn tránh kẻ thù.
*Mỗi loài thú có thể có nhiều hình thức di chuyển khác nhau,phụ thuộc vào tập tính và môi trường sống của chúng:
- Trên cạn : Đi,chạy bằng bốn chân hoặc hai chân(thú móng guốc,thú ăn thịt,thỏ,kanguru,khỉ,vượn…);Leo trèo:sóc,vượn,báo,mèo rừng…
- Trên không :Bay (dơi) hoặc lượn (cầy bay,sóc bay).
- Trong nước : Bơi:chuyên ở nước (cá voi,cá đenphin…) hoặc nửa nước (thú mỏ vịt,rái cá,gấu trắng,hải li,hà mã hoặc trâu nước…)
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
SỰ VẬN ĐỘNG VÀ DI CHUYỂN
Ví dụ :
+Trên cạn :
Vượn chuyền cành
Kanguru di chuyển bằng
bốn chân
Ngựa phi nước đại
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
SỰ VẬN ĐỘNG VÀ DI CHUYỂN
+Trên không :
Sóc bay
(lượn)
Dơi quỷ
(bay)
+Trong nước :
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
SỰ VẬN ĐỘNG VÀ DI CHUYỂN
- CHUYÊN Ở NƯỚC
Cá voi
Cá heo
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
SỰ VẬN ĐÔNG VÀ DI CHUYỂN
- NỬA NƯỚC
+Trong nước :
Hải li
H
à
M
ã
Gấu



trắng
Rái cá
Thú mỏ
vịt
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

*Tập tính của động vật là gì?

_Tập tính của động vật là chuỗi những phản ứng trả lời lại các kích thích của môi trường (bên trong và bên ngoài).

*Tập tính của động vật được chia thành mấy nhóm chính?

_Dựa vào các đặc điểm của tập tính động vật, có thể phân biệt thành 2 nhóm tập tính chính là : Tập tính bẩm sinh và tập tính thứ sinh (tập tính xã hội)

THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

* Tập tính bẩm sinh: Là những hoạt động cơ bản của cơ thể động vật mà ngay từ khi sinh ra đã có, không cần qua học hỏi, rèn luyện, mang tính bản năng, được di truyền từ bố mẹ, không thay đổi và không chịu ảnh hưởng của điều kiện và hoàn cảnh sống, chúng được quyết định bởi yếu tố di truyền.
Ví dụ: Tập tính sinh sản

* Tập tính thứ sinh (tập tính học được trong đời sống): Là loại tập tính được hình thành trong quá trình sống do học tập hoặc do có sự bàn giao gữa các cá thể cùng loài.
Ví dụ: Tập tính chống lại những động vật định ăn trộm thức ăn của nó.
* Ở những nhóm động vật càng cao, càng tiến hóa, loại tập tính đó học được càng nhiều, do đó chúng càng dễ thích nghi với điều kiện và hoàn cảnh sống.
Ngoài ra, có thể kể loại tập tính thứ ba là tập tính hỗn hợp (bao gồm cả tập tính bẩm sinh lẫn tập tính thứ sinh).

THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

1/ Tập tính cư trú:

_Mỗi loài có tập tính cư trú khác nhau. Tập tính cư trú ở động vật được hình thành do nhiều yếu tố như ánh sáng, nhiệt độ, nguồn thức ăn…

+ Đối với những sinh vật sống dưới nước: Có loài sống ở nước ngọt, có loài sống ở nước mặn....

+ Đối với những sinh vật sống ở trên cạn: Có loài sống ở trên cây ( các loài linh trưởng), có loài sống ở mặt đất ( các loai thú ăn thịt, ăn cỏ hay bộ móng guốc...)

+ Đối với những loài sống trong đất: Các loài gặm nhấm....

THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

2/ Tập tính kết đôi, hôn phối:

_Tập tính kết đôi, hôn phối thường diễn ra vào mùa sinh sản. Đây luôn là một vấn đề hết sức thú vị của thế giới động vật.

_Quá trình kết đôi được bắt đầu bằng các tín hiệu như âm thanh hay mùi…

_Ở một số loài động vật như chồn hôi, chồn sóc, cáo lông đỏ, mùi hôi không những có tác dụng tự vệ hiệu quả, mà còn là một biểu hiện cá tính. Tính chất khác nhau của mùi hôi có thể là yếu tố quyết định để tìm kiếm bạn đời.
Tập tính hôn phối bắt đầu bằng độc chiếm lãnh thổ của con đực đánh đuổi tình địch, tiếp theo là sự rủ rê con cái để ghép đôi, xây tổ, đẻ con và sau hết là nuôi con.

THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

Phần lớn các tập tính sinh sản là tập tính bẩm sinh, mang tính bản năng. Thường khởi đầu là do một kích thích của môi trường ngoài như thời tiết, ánh sáng, âm thanh… tác động vào các giác quan hay do kích thích của môi trường bên trong do tác động của hoocmon sinh dục gây nên hiện tượng chín sinh dục và chuẩn bị cho sự sinh sản, được thể hiện bằng các hành động ve vãn, tỏ tình, xây tổ, ấp trứng, chăm sóc, bảo vệ con non ….



3/ Tập tính sinh sản + chăm sóc con:

THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

4/ Tập tính bảo vệ vùng lãnh thổ:

Chiếm giữ và bảo vệ vùng lãnh thổ là một biểu hiện tập tính quan trọng ở giới Động Vật, từ các động vật bậc thấp đến các nhóm động vật bậc cao.
Ở nhiều động vật thuộc lớp Thú, chúng dùng các chất tiết từ tuyết thơm, nước tiểu, … để đánh dấu và xác định vùng lãnh thổ, chúng chiến đấu với những kẻ xâm phạm lãnh thổ bằng các trận giao tranh quyết liệt để giữ gìn nguồn thức ăn và nơi ở. Vì vậy, ở mỗi vùng lãnh thổ, mỗi đàn đều có một con đầu đàn chỉ huy các trận đấu tranh giành lãnh thổ với kẻ khác, cũng như chống lại các động vật khác định ăn trộm thức ăn của đàn, hay khi bị đe dọa bị ăn thịt.
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

5/ Tập tính di cư: Là một tập tính rất phức tạp thể hiện trong hiện tượng di cư của một số loài. Chúng thường di cư theo mùa, theo một chu kỳ nhất định trong năm. Cứ đến mùa đông, phần vì lạnh giá, phần vì thiếu thức ăn, nhiều loài thú ở phương Bắc đã vượt hàng ngàn, hàng vạn cây số về phương nam ấm áp, thức ăn phong phú để sống, đến mùa xuân lại trở về phương Bắc.
Ví dụ: Những biểu hiện của “Di cư sinh sản”. Đến mùa sinh đẻ chúng phải di chuyển tập trung về những “bãi đẻ” nhất định.
Tập tính di cư thường là tập tính thứ sinh (tập tính xã hội).
THỰC HÀNH:XEM BĂNG HÌNH VỀ TẬP TÍNH VÀ ĐỜI SỐNG CỦA THÚ
TÂP TÍNH CỦA LỚP THÚ

6/ Tập tính kiếm ăn + săn mồi:
Phần lớn các tập tính kiếm ăn, săn mồi là các tập tính thứ sinh, hình thành trong quá trình sống, qua học tập ở bố mẹ hoặc đồng loại hoặc qua trải nghiệm của bản thân.
Ví dụ: Thú mẹ dạy thú con kiếm ăn hay săn mồi.
B?ng thu ho?ch
Với kiến thức thu nhận được qua tìm hiểu nội dung của bài, hãy hoàn thành nội dung bảng dưới đây:
Bài học kết thúc
Chúc lớp học tốt!