Bài 52. Thực hành: Xem băng hình về đời sống và tập tính của Thú

Tiết 56: Xem bang hình về tập tính của động vật
(chủ yếu là chim và thú)
NỘI DUNG VÀ CÁCH TIẾN HÀNH
1.Một số câu hỏi gợi ý trước khi xem phim
Động vật rình mồi, vồ mồi, rượt đuổi mồi, giết chết con mồi… như thế nào ?
Động vật ve vãn, giành con cái, giao hoan, làm tổ, ấp trứng, chăm sóc con non … như thế nào ?
Động vật bảo vệ lãnh thổ (cách đe doạ, tấn công, cách đánh dấu lãnh thổ,…) như thế nào ?
Tập tính xã hội trong một bầy đàn được thể hiện ra sao ?
Các tập tính đã xem là tập tính bẩm sinh hay tập tính học được ?
2. Xem phim
Tập tính động vật là gì?
ĐỜI SỐNG VÀ TẬP TÍNH
CÁC LOÀI CHIM
SỰ DI CHUYỂN
Lớp chim với hơn 9600 loài chia thành 3 nhóm chính :
- Nhóm chim bay
- Nhóm chim bơi
- Nhóm chim chạy
SỰ DI CHUYỂN
Chim bay đại diện là chim bồ câu, có đôi cánh là 2 chi trước phát triển với cơ khỏe, xương nhẹ , lớp lông vũ cấu tạo đặc biệt thích nghi cho việc bay.
Chim ruồi vô địch về số lần vỗ cánh
SỰ DI CHUYỂN
Các loài chim nhạn biển Bắc khi bay di trú tránh đông chúng là những nhà vô địch bay cao (3000 m) và bay xa ( 40.000 km ), hàng năm chúng di chuyển đi về nửa vòng Trái đất.
SỰ DI CHUYỂN
Về tốc độ bay, phải kể đến chim cắt , là một loại chim ăn thịt , chuyên săn những loài thú gặm nhấm nhỏ .
Ở các nước Trung á và ở Châu A�u người ta nuôi chim cắt để đi săn
SỰ DI CHUYỂN
Nhóm chim bay được có loài thích nghi với môi trường sinh sống ở đầm nước cạn , có chân cao , mỏ dài.
Những loài hồng hạc, cốc đế, cò , sếu . . .kiếm ăn ở vùng đầm nước
SỰ DI CHUYỂN
Khi bay các loài chim bay cũng thể hiện khác nhau : Có loài đập cánh liên tục như bồ câu, sẻ , chích choè, chim ruồi. . .
SỰ DI CHUYỂN


Khi bay các loài chim bay cũng thể hiện khác nhau : Có loài đập cánh liên tục như bồ câu, sẻ , chích choè, chim ruồi. . .
SỰ DI CHUYỂN
Có loài bay bằng cách lượn theo dòng khí nóng bốc lên cao như diều hâu, đại bàng . . .
SỰ DI CHUYỂN
Có loài bay được nhưng thường xuyên bơi lặn như vịt trời , le le, cốc , thiên nga, . . . Lông của chúng có cấu tạo đặc biệt , không thấm nước.
SỰ DI CHUYỂN
Nhóm chim chạy có 2 chân phát triển, hai chi trước kém phát triển , đại diện là con đà điểu, chạy rất nhanh trên sa mạc
SỰ DI CHUYỂN
Chân chim bay , chạy , bơi có cấu trúc thích hợp:
- Chân chim trên đất có các ngón dời nhau
- Chân chim săn mồi có móng vuốt nhọn
- Chân chim bơi có màng nối các ngón
SỰ DI CHUYỂN
Nhóm chim bơi có hai cánh kém phát triển, chân ngắn nhưng có màng giúp chim bơi lặn giỏi hơn bay. Tiêu biểu là chim cánh cụt , vịt , ngỗng . . .
ĐỜI SỐNG
Chim sống theo cả đàn hàng ngàn con trong một khu vực, tuy nhiên chúng không bao giờ lẫn lộn tổ và con của chúng .
Đây là đàn chim cánh cụt. Chúng chỉ có mặt ở vùng biển Nam cực
ĐỜI SỐNG
Tuy nhiên nhiều loài chim sống theo cặp và chiếm cứ một vùng riêng , sẵn sàng đánh trả nếu có chim khác xâm nhập .
Người ta lợi dụng tập tính này để làm rập bẫy chim bằng chim mồi
KIẾM ĂN
Chim hoạt động liên tục nên tốn nhiều năng lượng , chúng phải săn mồi nhiều , ăn nhiều , nhất là khi sinh sản.
Lượng thức ăn có khi đến 1/3 khối lượng cơ thể
KIẾM ĂN
Phần lớn chim săn mồi vào ban ngày nhưng cũng có loài chuyên kiếm ăn vào ban đêm như cú mèo.
Chim cú mèo chuyên ăn chuột, rất có ích cho nhà nông
KIẾM ĂN
Nhiều chim chuyên ăn sâu bọ nên giúp cho nhà nông bảo vệ mùa màng .
Nhiều loại chim sâu tuy nhỏ bé nhưng đêm ngày săn lùng những con sâu trên những cây ăn trái
THÍCH NGHI KIẾM ĂN
Theo hình dạng của mỏ chim ta thấy : Loài chim bay có mỏ ngắn khoẻ thường ăn hạt. Mỏ cong và sắc của loại chim ăn thịt như diều hâu , kên kên
TẬP TÍNH
*Đặc điểm mỏ chim ăn cá :Mỏ nhọn để bắt mồi trơn, đầu mỏ cong, miệng rộng để nuốt chửng cá
*Đặc điểm mỏ chim ăn thịt :Mỏ rộng khẻo để xé xác con mồi, mỏ trên cứng, đầu mỏ cong

Mỏ chim ăn cá
Mỏ chim ăn thịt
THÍCH NGHI KIẾM ĂN
Mỏ chim gõ kiến rất cứng, phát triển gắn liền với xương sọ. Mỏ chim hút mật nhỏ, cong , dài có thể hút mật ở sâu trong đài hoa
TẬP TÍNH
Mỏ chim hút mật
Mỏ chim ăn quả
Mỏ chim ăn hạt
Mỏ chim ăn côn trùng
TẬP TÍNH THÍCH NGHI VÀ TỒN TẠI
Nhiều loài chim có khả năng thay đổi màu lông cho tiệp với môi trường chung quanh để ngụy trang , né tránh kẻ thù săn thịt như con bồ câu đất này
TẬP TÍNH THÍCH NGHI VÀ TỒN TẠI
BỘ LÔNG THAY ĐỔI THEO MÙA
Mùa hè lông gà gô tundra màu nâu cho phép nó ngụy trang lẫn vào tảng đá. Nhưng đến mùa đông lông chúng chuyển màu trắng, hòa lẫn với màu tuyết xung quanh
TẬP TÍNH SINH SẢN : KHOE MẼ
Tập tính sinh sản của những loài chim khác nhau thường khác nhau.
Vào mùa sinh sản những con trống thường hoạt náo hẳn nên. Chúng khoe những chùm lông đẹp chinh phục con mái.
Nhiều con trống có bộ lông ngực đẹp sặc sỡ
TẬP TÍNH SINH SẢN : KẾT ĐÔI
CUỘC SỐNG LỨA ĐÔI
Cách chim tìm bạn đời và xây tổ ấm là một trong những nétlí thú hấp dẫn nhất trong đời sống động vật.
Tuy chim hiếm khi li dị nhau nhưng trong thế giới loài chim vẫn có hình thức xây dựng gia đình khác nữa
TẬP TÍNH SINH SẢN : LÀM TỔ
Làm tổ là một việc gồm hai khâu đồng thời : Thu vật liệu và kết lại thành tổ hoàn chỉnh . Thời gian thu thập tùy thuộc vào vật liệu ở xa hay gần. Chim phải thực hiện một loạt các động tác để biến vật liệu thành tổ.
Tuỳ từng loài mà vật liệu và cách làm tổ có khác nhau.
CHIM THỢ MAY
TẬP TÍNH SINH SẢN :ĐẺ TRỨNG
Chim đẻ ra trứng có vỏ vôi cứng bao bọc.
Trứng loài chim đà điểu lớn nhất.
Nhiều loại chim có trứng với màu sắc xanh, vàng , đốm . . .

TẬP TÍNH SINH SẢN :NUÔI CON
Trứng thụ tinh được ấp bằng thân nhiệt của chim bố hoặc mẹ.
Đúng thời gian trứng nở ra chim con.
Chim con được chim bố mẹ chăm sóc chu đáo.

TẬP TÍNH THÍCH NGHI VÀ TỒN TẠI
Chim có nhiều lợi ích cho con người nhưng chim cũng rất nhạy cảm với môi trường sống của nó
TẬP TÍNH THÍCH NGHI VÀ TỒN TẠI
Ơ� Việt nam có trên 800 loài chim , có nhiều loài quí hiếm cần được bảo vệ.
Bảo vệ môi trường sống của chim cũng là bảo vệ cuộc sống của chúng ta

Ví dụ 1:
Di cư
Em hãy xem và phân loại các tập tính động vật sau:
Ví dụ 2:
Sự gặp gỡ của chuồn chuồn đực và chuồn chuồn cái trong mùa sinh sản.
Ví dụ 3
Khỉ sử dụng ống hút để uống nước dừa
Ví dụ 4:
Đàn ngỗng bay theo tàu lượn
Ví dụ 5
Sơn dương đánh dấu lãnh thổ
Ví dụ 6
Những chú chó biết chơi thể thao
TẬP TÍNH BẨM SINH
TẬP TÍNH HỌC ĐƯỢC
* CÁC LOẠI TẬP TÍNH
TẬP TÍNH BẨM SINH

Là loại tập tính sinh ra
đã có , được di truyền
từ bố mẹ và đặc trưng
cho loài.
TẬP TÍNH HỌC ĐƯỢC

Là loại tập tính được
hình thành trong quá
trình sống của cá thể,
thông qua học tập và
rút kinh nghiệm.
Con lai: Khi tha rác vừa cắp trên lưng vừa tha bằng mỏ.
Tập tính tha rác về làm tổ của loài vẹt.
Là tập tính sinh ra cũng đã có nhưng sẽ được tiếp tục phát triển và hoàn thiện trong đời sống cá thể.
* Tập tính hỗn hợp
* CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH
TK cảm giác
TK vận động
Chim hút mật
Rùa đẻ trứng
Tắc kè bắt mồi
Tập tính in vết
Tại sao các hoạt động trong đời sống của động vật bậc thấp chủ yếu thuộc loại tập tính bẩm sinh?
ở động vật bậc thấp:
+ Hệ thần kinh có cấu trúc đơn giản, số lượng tế bào ít Khả năng học tập rất thấp, việc học tập và rút kinh nghiệm rất khó khăn.
+ Tuổi thọ ngắn Không có nhiều thời gian cho việc học tập.
Do vậy: Tập tính bẩm sinh là tập tính chủ đạo trong đời sống của các động vật bậc thấp.
Tại sao động vật có hệ thần kinh phát triển và con người, có rất nhiều tập tính học được ?

Ở người và động vật bậc cao:
+ Hệ thần kinh phát triển, (đặc biệt là não bộ, vỏ não ở người ) Rất thuận lợi cho việc học tập và rút kinh nghiệm.
+ Tuổi thọ dài Cho phép động vật thành lập nhiều phản xạ có điều kiện, hoàn thiện các tập tính phức tạp, thích ứng với các điều kiện sống luôn biến đổi.
Do vậy: Tập tính học được ngày càng được bổ sung, hoàn thiện và chiếm ưu thế hơn so với phần tập tính bẩm sinh.
Có phải tập tính bẩm sinh nào cũng bất biến và không bao giờ thay đổi không?
?
Nhờ có hệ thần kinh phát triển các tập tính bẩm sinh của thú nếu không phù hợp sẽ được thay đổi bằng các tập tính khác phù hợp với điều kiện sống!
Trả lời
GIỜ HỌC KẾT THÚC
VỀ NHÀ ÔN TẬP TOÀN BỘ
CHƯƠNG TRÌNH ĐÃ HỌC TỪ ĐẦU HỌC KỲ II
TIẾT 55 KIỂM TRA 1 TIẾT!