Bài 52. Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện

Tiết 57 – Bài 52
PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN
VÀ PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
I/ Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không diều kiện
II/ Sự hình thành phản xạ có điều kiện
III /So sánh các tính chất của phản xạ không điều kiện với phản xạ có điều kiện .
I/ Phân biệt phản xạ có điều kiện ( PXCĐK ) và phản xạ không điều kiện ( PXKĐK )
Hãy xác định xem trong các ví dụ nêu dưới đây , đâu là phản xạ không điều kiện và đâu là phản xạ có điều kiện và đánh dấu (  ) vào cột tương ứng ở bảng sau
Thế nào là phản xạ không điều kiện ?
Thế nào là phản xạ có điều kiện ?
PXKĐK: là phản xạ sinh ra đã có không cần phải học tập.
VD : Tiết nước bọt khi thức ăn chạm vào lưỡi .
PXCĐK: là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập , rèn luyện.
VD : Gà nhận ra thóc để ăn
II/ Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1/ Hình thành phản xạ có điều kiện
Hãy nghiên cứu một thí nghiệm kinh điển của Nhà sinh lí học người Nga Ivan Petrovich Paplôp : phản xạ có điều kiện tiết nước bọt đối với ánh đèn hoặc một kích thích bất kì .
Phản xạ định hướng với ánh đèn
Vùng thị giác ở thùy chẩm
Khi bật đèn sáng thì trung khu thị giác hưng phấn . Chó quay đầu về phía ánh sáng
 Đó là phản xạ không điều kiện
Phản xạ tiết nước bọt đối với thức ăn
Vùng ăn uống ở vỏ não
Trung khu tiết nước bọt
Khi chó ăn thì trung khu điều khiển sự tiết nước bọt ở trụ não bị hưng phấn làm nước bọt tiết ra
( PXKĐK ) đồng thời trung khu ăn uống ở vỏ não cũng bị hưng phấn .
Bật đèn rồi cho ăn nhiều lần , ánh đèn sẽ trở thành tín hiệu của ăn uống .
Đường liên hệ tạm thời đang hình thành
Phản xạ có điều kiện tiết nước bọt với ánh đèn đã được hình thành
Đường liên hệ tạm thời đã được hình thành
Để thành lập được PXCĐK cần những điều kiện nào ?
- Điều kiện để thành lập PXCĐK
+ Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện và kích thích không điều kiện .
+ Quá trình kết hợp đó phải được lặp đi lặp lại nhiều lần.
Thực chất của việc thành lập PXCĐK là gì ?
- Thực chất của việc thành lập PXCĐK là sự thành đường liên hệ thần kinh tạm thời nối các vùng của vỏ đại não với nhau.
2/ Ức chế phản xạ có điều kiện
Trong thí nghiệm trên nếu ta chỉ bật đèn mà không cho chó ăn nhiều lần thì hiện tượng gì sẽ xảy ra?
Chó sẽ không tiết nước bọt khi có ánh đèn nữa.
Nêu ý nghĩa của sự hình thành và ức chế của PXCĐK đối với đời sống ?
+ Đảm bảo sự thích nghi với môi trường & điều kiện sống luôn thay đổi.
+ Hình thành các thói quen tập quán tốt đối với con người.
III/ So sánh các tính chất của phản xạ không điều kiện với phản xạ có điều kiện
So sánh tính chất của PXCĐK và PXKĐK
Được hình thành trong đời sống
Bền vững
Có tính chất cá thể , không di truyền
Số lượng hạn chế
Trung ương chủ yếu có sự tham gia của vỏ não
Nêu mối quan hệ giữa PXCĐK và PXKĐK .
-Tuy PXCĐK và PXKĐK có những điểm khác nhau song lại liên hệ chặc chẽ với nhau:

+ PXKĐK là cơ sở để hình thành PXCĐK.

+ Phải có sự kết hợp giữa 1 kích thích có điều kiện & kích thích không có điều kiện.
Mối quan hệ