Bài 52. Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện

Tiết 54 – Bài 52
PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN
VÀ PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
I/ Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không diều kiện
II/ Sự hình thành phản xạ có điều kiện
III /So sánh các tính chất của phản xạ không điều kiện với phản xạ có điều kiện .
I/ Phân biệt phản xạ có điều kiện ( PXCĐK ) và phản xạ không điều kiện ( PXKĐK )
Hãy xác định xem trong các ví dụ nêu dưới đây , đâu là phản xạ không điều kiện và đâu là phản xạ có điều kiện và đánh dấu (  ) vào cột tương ứng ở bảng sau
Thế nào là phản xạ không điều kiện ?
Thế nào là phản xạ có điều kiện ?
PXKĐK: là phản xạ ............. không cần phải học tập.
VD : Tiết nước bọt khi thức ăn chạm vào lưỡi .
PXCĐK: là phản xạ được hình thành trong ………, là kết quả của quá trình …….....,……......
VD : Gà nhận ra thóc để ăn
Cho biết hình ảnh nào là PXCĐK, hình ảnh nào là PXKĐK ?
II/ Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1/ Hình thành phản xạ có điều kiện
Hãy nghiên cứu một thí nghiệm kinh điển của Nhà sinh lí học người Nga Ivan Petrovich Paplôp : phản xạ có điều kiện tiết nước bọt đối với ánh đèn hoặc một kích thích bất kì .
Phản xạ định hướng với ánh đèn
Vùng thị giác ở thùy chẩm
Khi bật đèn, tín hiệu sáng qua mắt kích thích lên vùng thị giác ở thùy chẩm, thì trung khu thị giác hưng phấn . Chó quay đầu về phía ánh sáng
 Đó là phản xạ không điều kiện
Phản xạ tiết nước bọt đối với thức ăn
Vùng ăn uống ở vỏ não
Trung khu tiết nước bọt
Khi chó ăn thì trung khu điều khiển sự tiết nước bọt ở trụ não bị hưng phấn làm nước bọt tiết ra
( PXKĐK ), đồng thời trung khu ăn uống ở vỏ não cũng bị hưng phấn .
Bật đèn rồi cho ăn nhiều lần , ánh đèn sẽ trở thành tín hiệu của ăn uống .
Đường liên hệ tạm thời đang hình thành
Bật đèn trước rồi cho ăn,
lặp đi lặp lại quá trình này
nhiều lần, khi đó cả vùng thị
giác và vùng ăn uống đều
hoạt động, đường liên hệ
tạm thời được hình thành
Phản xạ có điều kiện tiết nước bọt với ánh đèn đã được hình thành
Đường liên hệ tạm thời đã được hình thành
Để thành lập được PXCĐK cần những điều kiện nào ?
- Điều kiện để thành lập PXCĐK
+ Phải có sự kết hợp giữa kích thích có …………. và kích thích ………………
+ Quá trình kết hợp đó phải được ……………. nhiều lần.
Thực chất của việc thành lập PXCĐK là gì ?
- Thực chất của việc thành lập PXCĐK là sự thành ……………… nối các vùng của vỏ đại não với nhau.
2/ Ức chế phản xạ có điều kiện
Trong thí nghiệm trên nếu ta chỉ bật đèn mà không cho chó ăn nhiều lần thì hiện tượng gì sẽ xảy ra?
 Chó sẽ không tiết nước bọt khi có ánh đèn nữa.
Nêu ý nghĩa của sự hình thành và ức chế của PXCĐK đối với đời sống ?
+ Đảm bảo sự thích nghi với môi trường & điều kiện sống luôn thay đổi.
+ Hình thành các thói quen tập quán tốt đối với con người.
III/ So sánh các tính chất của phản xạ không điều kiện với phản xạ có điều kiện
So sánh tính chất của PXCĐK và PXKĐK
Qua học tập, rèn luyện
Bền vững
Có tính chất cá thể , không di truyền
Số lượng hạn chế
Trung ương chủ yếu có sự tham gia của vỏ não
Nêu mối quan hệ giữa PXCĐK và PXKĐK .
-Tuy PXCĐK và PXKĐK có những điểm khác nhau song lại liên hệ chặt chẽ với nhau:

+ PXKĐK là cơ sở để hình thành ………………

+ Phải có sự kết hợp giữa một ………………..và
...............................
Mối quan hệ
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Số 1= 8 chữ cái Đây là việc phải làm lặp đi lặp lại để hình thành nên đường dây liên hệ tạm thời tạo PX có điều kiện.
Số 2= 6 chữ cái- Đây là động tác lấy chất dinh dưỡng từ ngoài vào cơ thể.
Số 3 = 8 chữ cái, Đây là một tính chất của PX có ĐK giúp cho các thế hệ luôn có phản xạ nầy.
Số 4 = có 6 chữ cái đây là hiện tượng ức chế PX có ĐK nếu không được củng cố.
Số 5 = có 6 chữ cái, Đây là tên của nhà bác học thực hiện thí nghiệm PX có ĐK tiết nước bọt ở chó.
Số 6 = Có 7 chữ cái , Đây là từ chỉ tính chất vốn có từ khi mới sinh ra.
Số 7 = có 6 chữ cái, Đây là cơ chế mà cơ thể trả lời các kích thích từ môi trường thông qua hệ thần kinh.
Số 8 = có 10 chữ cái, Đây là loại phản xạ mà khi nghe kể món Chanh tươi chấm muối- chua ơi là chua thì ta tiết nhiều nước bọt.
Câu khóa có 8 chữ cái. Đây là việc ta nên thực hiện để bảo đảm sức khỏe hoặc thực hiện để bỏ thói quen xấu.
CÂU KHÓA
LUYỆN TẬP
Thời gian
HẾT GiỜ
HƯỚNG DẪN HS TỰ HỌC Ở NHÀ
Học bài, trả lời câu hỏi cuối bài.
Xem trước bài 53 “ hoạt động thần kinh cấp cao
ở người”.
Tìm các tư liệu có liên quan đến hoạt động thần kinh
cấp cao ở người.