Bài 51. Cơ quan phân tích thính giác

bài giảng sinh học
Giáo viên hướng dẫn: Cô Nguyễn Thị Hồng
Sinh viên : Ngô Thị Mạnh
Lớp : Sinh - Kỹ III
Trường : CĐSP Hải Dương
Cơ quan phân tích
Gồm:
+ Cơ quan thụ cảm
+ Dây thần kinh hướng tâm
+ Bộ phận phân tích (ở trung ương TK)
Cơ quan phân tích gồm những bộ phận nào?
Thị giác
Thị giác
Thị giác
Vùng thị giác (T.chẩm)
Cơ quan phân tích thị giác gồm những bộ phận nào?
Kiểm tra Bài cũ
Em hãy nghe đoạn băng
(?) Hãy kể tên những âm thanh mà em nghe được?

(?) Em có thể cảm nhận được âm thanh đó nhờ bộ phận nào của cơ thể?
I. Cấu tạo của tai.
Chức năng thu nhận sóng âm.
Vệ sinh tai
Nội dung chính của bài:
Cơ quan phân tích thính giác gồm những bộ phận nào?
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Quan sát hình 51.1 và hình 51.2 trang 162 - 163 SGK
Vành tai
ống bán khuyên
Dây thần kinh số VIII
ốc tai
Vòi nhĩ
Màng nhĩ
ống tai
Tai ngoài
Tai giữa
Tai trong
Chuỗi xương tai
1. Tai ngoài gồm: ....có nhiệm vụ hứng sóng âm, ..... hướng sóng âm. Tai ngoài giới hạn với tai giữa bởi ..... (có đường kính khoảng 1 cm)
vành tai
ống tai
màng nhĩ
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Vành tai
ống bán khuyên
Dây thần kinh số VIII
ốc tai
Vòi nhĩ
Màng nhĩ
ống tai
Tai ngoài
Tai giữa
Tai trong
Chuỗi xương tai
2. Tai giữa là một khoang xương, trong đó có ....... bao gồm xương búa, xương đe và xương bàn đạp khớp với nhau. Xương búa được gắn vào màng nhĩ, xương bàn đạp áp vào một
Chuỗi xương tai
màng giới hạn tai giữa với tai trong (gọi là màng cửa bầu dục- có diên tích nhỏ hơn màng nhĩ 18 - 20 lần). Khoang tai giữa thông với hầu nhờ có ..........nên đảm bảo áp suất hai bên màng nhĩ được cân bằng.
vòi nhĩ
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
?ng bán khuyên
Dây thần kinh số VIII
?c tai
Vòi nhĩ
Tai trong
3. Tai trong gồm 2 bộ phận:
- Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian.
- ?c tai thu nhận các kích thích của sóng âm. ?c tai gồm ..... ..và ốc tai màng, ốc tai màng có màng cơ sở có cơ quan Coocti trong đó có các ...
Tế bào thụ cảm thính giác
ốc tai xương
B
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Từ thông tin trong PHT, cho biết:
(?) Tai có cấu tạo gồm mấy phần?
Trả lời:
Tai được chia ra:
+ Tai ngoài.
+ Tai giữa.
+ Tai trong.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
(?) Hãy nêu cấu tạo và chức năng của tai ngoài?
Từ thông tin đã hoàn thành, em hãy trả lời các câu hỏi sau:
(?) Tai giữa có cấu tạo như thế nào? Chức năng của từng bộ phận cấu tạo đó?
(?) Trình bày cấu tạo và chức năng của tai trong?
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
(?) Hãy nêu cấu tạo và chức năng của tai ngoài?
Trả lời:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
(?) Quan sát trên hình vẽ và hãy sờ lên vành tai, em có nhận xét gì?
Khi nghe, em có phải ngó nghiêng đầu theo hướng âm thanh không?
Trả lời:
Vành tai không bằng phẳng mà gồ ghề để thu nhận âm thanh từ mọi phía.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Thông tin:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
(?) Tai giữa có cấu tạo như thế nào? Chức năng của từng bộ phận cấu tạo đó?
Trả lời:
Tai giữa gồm:
+ Chuỗi xương tai: Truyền âm thanh.
+ Vòi nhĩ: Cân bằng áp suất hai bên vòi nhĩ.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Thông tin:
Tai giữa
Tai giữa
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
(?) Trình bày cấu tạo và chức năng của tai trong?
Trả lời:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Tiểu kết:
Cấu tạo của tai gồm:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Quan sát hình 51.2 và kết hợp với thông tin SGK, hãy nêu cấu tạo của ốc tai?
Trả lời:
+ Trên lát cắt ngang qua ốc tai, bao bọc bên ngoài là mê lộ xương (ốc tai xương), bên trong là mê lộ màng (ốc tai màng). Mê lộ màng nằm gọn trong mê lộ xương, quấn quanh trụ ốc hai vòng rưỡi.
+ Có hai màng: màng tiền đình và màng cơ sở.
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Màng tiền đình và màng cơ sở chia mê lộ màng thành 3 khoang:
+ Vình tiền đình và vịnh nhĩ chứa ngoại dịch.
Ngoại dịch thông với nhau ở đỉnh ốc.
+ Khoang giữa ngăn cách giữa màng tiền đình và màng cơ sở chứa nội dịch.
Thông tin:
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Quan sát hình và kết hợp với thông tin SGK và cho biết:
Trả lời:
+ Màng cơ sở có khoảng 24000 sợi liên kết dài ngắn khác nhau: dài ở đỉnh ốc và ngắn dần khi xuống miệng ốc.
+ Trên màng cơ sở có cơ quan coocti.
(?) Màng cơ sở có cấu tạo như thế nào?
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
Các tế bào thụ cảm thính giác là các tế bào có tiêm mao nằm chen giữa các tế bào đệm tào thành cơ quan coocti.
Các tế bào thụ cảm thính giác gồm 4 - 5 dãy: 1 dãy trong và 3 - 4 dãy ngoài, chạy suốt dọc màng cơ sở.
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
Cơ quan coocti cấu tạo gồm các tế bào đệm và các tế bào thính giác.
Thông tin:
Màng che.

2. Tế bào đệm.
3. Tế bào cảm giác.

4. Sợi nhánh thần kinh.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
(?)Với cấu tạo như vậy, ốc tai có chức năng gì?
Trả lời:
Chuỗi x taimàng nhĩỐng taiVành tai
Sóng âm
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
Quan sát hình 51.2 tr. 163 kết hợp thông tin mục II tr. 164, trả lời câu hỏi:
(?)Trình bày đường truyền sóng âm từ nguồn âm đến cơ quan coocti?
Trả lời:
Sóng âm từ nguồn âm phát ra được vành tai hứng lấy, truyền qua ống tai vào làm rung màng nhĩ. Màng nhĩ truyền âm thanh qua hệ thống xương tai, tại đây âm thanh được khuếch đại lên tới 70 lần.
Sau khi qua chuỗi xương tai, sóng âm vào làm rung màng "cửa bầu" và cuối cùng làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng, tác động lên cơ quan coocti.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
Theo dõi đoạn băng , kết hợp thông tin trên để hiểu rõ hơn đường truyền của sóng âm từ nguồn âm đến cơ quan coocti.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
I. Cấu tạo của tai:
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
Khi âm thanh đập vào cửa sổ bầu dục làm tạo thành một làn sóng chuyển động ở ngoại dịch truyền đến cửa sổ tròn. Theo một quy luật, cửa sổ tròn căng ra rồi lại đập trở lại tạo nên một làn sóng phản hồi làm tăng tốc độ ngoại dịch.
Ngoại dịch rung động làm cho nội dịch rung động theo.
Khi nội dịch rung động làm màng che trên cơ quan coocti hoạt động đập lên tế bào cơ.
Giáo viên giảng giải:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
Khi các tế bào thụ cảm thính giác bị hưng phấn sẽ làm xuất hiện xung thần kinh ở các tế bào thần kinh thính giác tiếp xúc với các tế bào này và truyền về trung khu thính giác ở vùng thái dương theo nhánh ốc tai của dây thần kinh não số VIII cho ta cảm giác về các sóng âm mà tai thu được.
Thông tin:
Sự thu nhận cảm giác âm thanh
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
(?) Khi ta nghe có người giọng trầm, bổng, thanh, nhẹ, to, nhỏ,...Tại sao ta có thể nhận biết được?
Trả lời:
Vì giọng nói của mỗi người khác nhau thì khác nhau, sẽ tạo ra sóng âm có tần số khác nhau. Sóng âm có tần số cao (âm bổng) hay thấp (âm trầm), mạnh hay yếu sẽ làm cho tế bào thính giác ở cơ quan coocti ở vùng này hay vùng khác trên màng cơ sở hưng phấn, truyền về vùng phân tích tương ứng cho ta nhận biết các âm thanh đó.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
Tiểu kết:
Sóng âm vào tai làm rung màng nhĩ, rồi truyền qua chuỗi xương tai vào tai trong gây chuyển động ngoại dịch, nội dịch trong ốc tai màng và tác động lên cơ quan coocti nằm trên màng cơ sở ở vùng tương ứng với tần số và cường độ của sóng âm làm tế bào này hưng phấn chuyển thành xung TK về vùng thính giác ở thuỳ thái dương cho ta nhận biết về âm thanh đã phát ra.

Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
III. Vệ sinh tai:
Trong ống tai có các tuyến tiết chất nhày. Chất nhày có tác dụng diệt khuẩn và giữ bụi để bảo vệ tai, sau đó chúng khô lại tạo thành ráy tai. Bởi vậy ta phải thường xuyên vệ sinh tai.
Thông tin:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
III. Vệ sinh tai:
Câu 1: Để tai hoạt động tốt cần lưu ý những vấn đề gì?
Trả lời:
Để tai hoạt động tốt cần:
+ Giữ vệ sinh tai.
+ Bảo vệ tai
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
III. Vệ sinh tai:
(?) Hằng ngày, em thường vệ sinh tai bằng cách nào?
(?) Tại sao lại không dùng que nhọn và vật sắc để ngoáy tai hay lấy ráy?
Trả lời:
Vì khi dùng que nhọn và vật sắc để ngoáy tai hoặc lấy ráy có thể làm tổn thương ống tai hoặc thủng màng nhĩ
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
III. Vệ sinh tai:
(?) Em hãy đưa các biện pháp giữ vệ sinh và bảo vệ tai?
Trả lời:
- Giữ vệ sinh tai:
+ Lau rửa bằng tăm bông.
+Trẻ em cần giữ gìn vệ sinh để tránh viêm họng. Viêm họng có thể qua vòi nhĩ dẫn tới viêm tai giữa.
- Bảo vệ tai:
+ Không dùng vật nhọn sắc ngoáy tai.
+ Cần có biện pháp chống hoặc làm giảm tiếng ồn.
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
III. Vệ sinh tai:
- Giữ vệ sinh cho tai.
Bảo vệ tai:
+ Không dùng vật sắc nhọn ngoáy tai.
+ Giữ vệ sinh mũi họng để phòng bệnh cho tai.
+ Có biện pháp chống giảm tiếng ồn.

Tiểu kết:
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
ii. Chức năng thu nhận sóng âm:
I. Cấu tạo của tai:
Tiểu kết:
Sóng âm vào tai làm rung màng nhĩ, rồi truyền qua chuỗi xương tai vào tai trong gây chuyển động ngoại dịch, nội dịch trong ốc tai màng và tác động lên cơ quan coocti nằm trên màng cơ sở ở vùng tương ứng với tần số và cường độ của sóng âm làm tế bào này hưng phấn chuyển thành xung TK về vùng thính giác ở thuỳ thái dương cho ta nhận biết về âm thanh đã phát ra.

Hứng sóng âm.
Hướng sóng âm.
Thu nhận và truyền sóng âm.
Chuỗi xương tai
Vòi nhĩ.
Truyền sóng âm.
Đảm bảo cân bằng áp suất.
Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên
?c tai (ốc tai xương, ốc tai màng) chứa cơ quan coocti.
Thu nhận thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể.

- Thu nhận kích thích sóng âm.
I. CẤU TẠO CỦA TAI
Vành tai
Dây thần kinh số VIII
Vòi nhĩ
Màng nhĩ
H51.1 - CẤU TẠO CỦA TAI
Tai ngoài
Tai giữa
Tai trong
Chuỗi xương tai
Bài tập củng cố
Câu 1: Tai ngoài bao gồm:
A. Màng nhĩ và ống tai C. Vành tai và ống tai
B. Màng nhĩ và vành tai D. Ống tai và xương tai
Câu 2: Chuỗi xương tai có ở:
A. Tai ngoài C. Tai trong
B. Tai giữa D. Vành tai
Câu 3: Các tế bào thụ cảm thính giác có ở:
A. Chuỗi xương tai C. Màng nhĩ
B. Ống bán khuyên D. Cơ quan coocti
Câu 4: Tai ngoài có bộ phận giữ nhiệm vụ hướng sóng âm là:
A. Vành tai C. Màng nhĩ
B. Ống tai D. Cả A, B, C đúng
Câu 5: Bộ phận của tai trong thu nhận các kích thích của sóng âm:
A. Tiền đình C. Ốc tai
B. Ống bán khuyên D. Màng nhĩ
Câu 6: Bộ phận của tai ngoài làm nhiệm vụ hứng sóng âm:
A. Vành tai C. Màng nhĩ
B. Ống tai D. Cả A, B, C đúng
Dãy 1
Dãy 3
Dãy 2
Bài tập củng cố
Hãy chọn đáp án đúng nhất:
Hãy sẵp xếp các số tương ứng với mỗi câu vào sơ đồ theo thứ tự về sự truyền sóng âm ở tai.
4
2
1
3
Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác
+ Học bài, trả lời câu hỏi SGK
+ Đọc mục “ Em có biết”
+ Tìm hiểu hoạt động của 1 số vật nuôi
trong nhà
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Xin chân thành cảm ơn thầy cô và các em
bài học kết thúc