Bài 5. Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ thăm lớp! Chúc thầy cô sức khoẻ, chúc các em học tốt!
Người thực hiện:
Đào Thị Lan
Trường THCS Phong Khê TP Bắc Ninh
? Kiểm tra bài cũ
? Thế nào là từ tượng hình? Thế nào là từ tượng thanh? Tác dụng?
? Tìm từ tượng hình trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của chúng?
Tôi xồng xộc chạy vào. Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc.
Tiết 17 từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội
Ví dụ:
Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
( Hồ Chí Minh, Tức cảnh Pác Bó)
b) Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần
Vườn râm dạy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt, đầy sân nắng đào.
( Tố Hữu, Khi con tu hú)
* Bài tập nhanh:
Các từ: mè đen, trái thơm có nghĩa là gì? Chúng được sử dụng ở địa phương nào?
Mè đen:
Trái thơm:
Vừng đen
Quả dứa
Sử dụng ở địa phương Nam Bộ
? Tìm câu thơ có sử dụng từ ngữ địa phương mà em biết?
Con ra tiền tuyến xa xôi
Yêu bầm, yêu nước cả đôi mẹ hiền
( Bầm ơi, Tố Hữu)
a) Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
b)
- Chán quá, hôm nay mình phải nhận con ngỗng cho bài tập làm văn.
- Trúng tủ, hắn nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất lớp.

Ví dụ:
* Bài tập nhanh:
Các từ: trẫm, khanh, long sàng, ngự thiện có nghĩa là gì? Chúng được sử dụng ở tầng lớp nào trong xã hội?
trẫm:
khanh:
long sàng:
ngự thiện:
Vua dùng bữa
Cách xưng hô của vua
Cách vua gọi các quan
Giường vua
Tầng lớp vua quan trong triều đình phong kiến
- Đồng chí mô nhớ nữa,
Kể chuyện Bình Trị Thiên,
Cho bầy tui nghe ví
Bếp lửa rung rung đôi vai đồng chí
- Thưa trong nớ hiện chừ vô cùng gian khổ
Đồng bào ta phải kháng chiến ra ri
( Theo Hồng Nguyên, Nhớ )
b) Cá nó để ở dằm thượng áo ba đờ suy, khó mõi lắm.
( Nguyên Hồng, Bỉ vỏ )