Bài 5. Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

MÔN:NGỮ VĂN 8


Năm học 2014-2015


Khi con tu hú gọi bầy
Trái chiêm đang chín,trái cây ngọt dần
Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt, đầy sân nắng đào.
(Khi con tu hú-Tố Hữu)
Sáng ra bờ suối ,tối vào hang
Cháo bẹ măng tre vẫn sẵn sàng.
(Hồ Chí Minh,Tức cảnh Pác Pó)


Khác với từ ngữ toàn dân,từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một(hoặc một số) địa phương nhất định.
GHI NHỚ
Ví dụ :
-Con ơi!Con ra trước cươi lấy cho mệ cấy chủi. Đi cho khéo không cứ bổ cảy trục cúi đó nghe.
-Mệ ơi!con có chộ cấy chủi mô mồ .
a)
Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến…Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư,nhắn người thăm tôi lấy một vài lời và gửi cho tôilấy một đồng quà.
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
-Không !Cháu không muốn vào.Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về
b)
- Chán quá,hôm nay mình phải nhận con ngỗng cho bài tập làm văn.
- Trúng tủ, hắn nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất lớp
GHI NHỚ :
Khác với từ ngữ toàn dân,biệt ngữ xã hội chỉ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
a) Đồng chí mô nhớ nữa
Kể chuyện Bình Trị Thiên
Cho bầy tui nghe ví
Bếp lửa rung rung đôi vai đồng chí
-Thưa trong nớ hiện chừ vô cùng gian khổ,
Đồng bào ta phải kháng chiến ra ri
(Theo Hồng Nguyên-Nhớ)

b) Cá nó để dằm thượng áo ba đờ suy,khó mõi lắm
(Nguyên Hồng-Bỉ vỏ)
Ghi nhớ:
-Việc sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội xã hội phải phù hợp với tình huống giao tiếp.Trong thơ văn tác giả có thể sử dụng một số từ ngữ thuộc hai lớp từ này để tô đậm màu sắc địa phương,màu sắc tầng lớp xã hội của ngôn ngữ,tính cách nhân vật
-Muốn tránh lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội,cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân có nghĩa tương ứng để sử dụng khi cần thiết.
Luyện tập:
Bài tập 1: Tìm một số từ ngữ địa phương mà em biết? Tìm từ toàn dân tương ứng.
Bài tập 2: Tìm một số từ ngữ của tầng lớp học sinh hoặc tầng lớp xã hội khác mà em biết? Giải thích.
a) Người nói chuyện với mình là người cùng địa phương.
b) Người nói chuyện với mình là người địa phương khác.
c) Khi phát biểu ý kiến ở lớp.
d) Khi làm bài tập làm văn.
e) Khi viết đơn từ,báo cáo gửi thầy cô giáo.
g) Khi nói chuyện với người nước ngoài bằng tiếng Việt.
Bài tập 3 : Trong những trường hợp giao tiếp sau đây trường hợp nào nên dùng từ ngữ địa phương trường hợp nào không nên dung từ ngữ địa phương.
Tìm một số câu thơ ca dao,hò, vè của địa phương em hoặc địa phương khác có sử dụng từ ngữ địa phương mà em biết.
Bài tập 4 :
Ghé tai mẹ,hỏi tò mò
Cớ răng ông cũng ưng cho mẹ chèo?
Mẹ cười:Nói cứng,phải xiêu
Ra khơi ông còn dám,tui chẳng liều bằng ông!
Nghe ra ông cũng vui lòng
Tui đi,còn chạy ra sông dặn dò:
“Coi chừng sóng lớn,gió to
Màn xanh đây mụ, đắp cho kín mình
(Mẹ suốt-Tố Hữu)
-Học bài,hoàn thành các bài tập còn lại.
-Chuẩn bị bài:Trợ từ,thán từ
+Thế nào là trợ từ?Tìm các trợ từ thường gặp?
+Thế nào là thán từ?Thán từ có mấy loại chính?
VỀ NHÀ :