Bài 5. Sự cân bằng lực - Quán tính

GV: NGÔ HƯỜNG
NĂM HỌC: 2009 -2010
GV: Ngô Hường - TQC
Ở lớp 6 ta đã biết một vật đang đứng yên chịu tác dụng của hai lực cân bằng sẽ tiếp tục đứng yên.
Vậy, một vật (chiếc xe) đang chuyển động chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì sẽ thế nào ?
Bài 5: Sự cân bằng lực - Quán tính
GV: Ngô Hường - TQC
I. Lực cân bằng:
1. Hai lực cân bằng là gì?
Lớp 6 định nghĩa hai lực cân bằng như thế nào?
Hai lực cân bằng là hai lực cùng đặt lên một vật, mạnh như nhau, có cùng phương, chiều ngược nhau.
Hai lực cân bằng là hai lực cùng đặt lên một vật, có cường độ bằng nhau, phương cùng nằm trên một đường thẳng, chiều ngược nhau.
Lớp 8
Các vật đang chịu tác dụng
của các lực cân bằng.
C1
GV: Ngô Hường - TQC
I. Lực cân bằng:
1. Hai lực cân bằng là gì?
C1
Điểm đặt: tại vật.
Phương: cùng trên một đường thẳng.
Chiều: ngược chiều.
Cường độ: bằng nhau.
GV: Ngô Hường - TQC
I. Lực cân bằng:
1. Hai lực cân bằng là gì?
2. Tác dụng của 2 lực cân bằng lên một vật đang chuyển động
a/ Dự đoán
Ta đã biết lực là nguyên nhân làm thay đổi vận tốc. Khi các lực tác dụng lên vật không cân bằng nhau thì vận tốc của vật bị thay đổi. Vây khi các lực tác dụng lên vật cân bằng nhau thì vận tốc của vật sẽ ra sau?
Ta có thể dự đoán. Khi đó vận tốc của vật sẽ không thay đổi, nghĩa là vật sẽ chuyển động thẳng đều.
b) Thí nghiệm kiểm tra.
Dùng Máy Atwood trong hình 5.3

Hai quả cân A và B giống hệt nhau được treo vào đầu một sợi dây vắt qua một ròng rọc cố định. Một thước đặt ở bên dùng để đo quãng đường chuyển động của A.
Quan sát thí nghiệm trả lời câu hỏi
C2
C3
Khi đặt thêm vật nặng A’ lên quả cân A, lúc này PA + PA’ lớn hơn T nên vật (A +A’) chuyển động nhanh dần xuống dưới, B chuyển động lên.
C4
Lúc này vật A chỉ còn chịu tác dụng của hai lực là PA và T cân bằng với nhau nhưng A vẫn tiếp tục chuyển động.
Thí nghiệm cho biết kết quả chuyển động của quả cân A là chuyển động đều.
GV: Ngô Hường - TQC
I. Lực cân bằng:
1. Hai lực cân bằng là gì?
2. Tác dụng của 2 lực cân bằng lên một vật đang chuyển động
a/ Dự đoán
b) Thí nghiệm kiểm tra.
C/ Kết luận:
Dưới tác dụng của hai lực cân bằng, một vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên; một vật đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều.
Chuyển động này gọi là chuyển động theo quán tính.
II. Quán tính
GV: Ngô Hường - TQC
I. Lực cân bằng:
II. Quán tính
1. Nhận xét:
Ôtô, tàu hoả, xe máy khi bắt đầu chuyển động không đạt ngay vận tốc lớn mà phải tăng dần; khi đang chuyển động, nếu thắng gấp cũng không dừng lại ngay mà còn trượt tiếp một đoạn.
Khi có lực tác dụng, mọi vật đều không thể thay đổi vận tốc đột ngột được vì mọi vật đều có quán tính.
 Vậy quán tính là tính giữ nguyên vận tốc của vật.
2. Vận dụng:
C6
Búp bê ngã về phía sau.
Khi đẩy xe, chân của búp bê chuyển động cùng với xe, nhưng do quán tính nên thân và đầu búp bê chưa kịp chuyển động, vì vậy búp bê ngã về phía sau.
GV: Ngô Hường - TQC
I. Lực cân bằng:
II. Quán tính
1. Nhận xét:
2. Vận dụng:
C7
Búp bê ngã về phía trước.
Khi xe dừng đột ngột chân của búp bê dừng lại cùng với xe, nhưng do quán tính nên thân và đầu búp bê vẫn chuyển động, vì vậy búp bê ngã về phía trước.
C8
Dùng khái niệm về quán tính để giải thích các hiện tượng sau đây:
Do quán tính hành khách không thể đổi hướng chuyển động ngay mà tiếp tục theo chuyển động cũ nên bị nghiêng người sang trái.
a) Khi ô tô đột ngột rẽ phải, hành khách ngồi trên xe bị nghiêng về bên trái.
GV: Ngô Hường - TQC
I. Lực cân bằng:
II. Quán tính
1. Nhận xét:
2. Vận dụng:
C8
Chân chạm đất thì dừng lại, nhưng người vẫn còn tiếp tục chuyển động theo quán tính nên làm chân gập lại.
b) Khi nhảy từ bậc cao xuống chân ta gập lại.
Do quán tính nên mực tiếp tục chuyển động xuống ngòi bút khi ta dừng lại.
c) Bút tắt mực, ta vẩy mạnh, bút lại có thể viết tiếp được.
Cán búa đột ngột dừng lại, do quán tính đầu búa tiếp tục chuyển động ngập chặt vào cán búa.
d) Khi cán búa lỏng, ta có thể làm chặt bằng cách gõ mạnh đuôi cán búa xuống đất.
Do quán tính nên cốc chưa kịp thay đổi vận tốc khi ta giật nhanh giấy ra khỏi đáy cốc.
e) Đặt một cốc nước lên tờ giấy mỏng. Giật nhanh tờ giấy ra khỏi đáy cốc thì cốc vẫn đứng yên.
GV: Ngô Hường - TQC
Dưới tác dụng của trọng lực, con người và mọi sinh vật khác trên Trái Đất đều chuyển động theo Trái Đất. Ở gần xích đạo vận tốc của chuyển động này là khoảng 465m/s (1674 km/h). Hãy tưởng tượng nếu đột nhiên không còn lực hút của Trái Đất thì con người và mọi sinh vật sẽ ra sao? Khi đó, do qians tính con người con người và mọi sinh vật ở vùng xích đạo bị văng ra khỏi Trái Đất và chuyển động đều với vận tốc 1674 km/h nghĩa là bằng vận tốc của một máy bay phản lực chiến đấu. Tất nhiên đây chỉ là tưởng tượng!
GV: Ngô Hường - TQC